رفلاکس اسید معده
ریفلاکس معده، که "ریفلاکس اسید" نیز نامیده می شود، هنگامی که محتویات معده به داخل مری ویا دهان بازگردد، رخ می دهد. ریفلاکس گاه به گاه طبیعی است و ممکن است در نوزادان سالم، کودکان و بزرگسالان اتفاق بیفتد، که بیشتر اوقات بعد از خوردن وعده غذایی است. اکثرا مختصر هستند و علائم و عوارض آزاردهنده ای ایجاد نمی کنند.
هنگام غذا خوردن، غذا از طریق مری به معده شما منتقل می شود، ساختاری مانند لوله که در بزرگسالان تقریبا ۱۰ اینچ طول و ۱ اینچ عرض دارد. مری از لایه های بافتی و عضلانی ساخته شده است که از طریق یک سری حرکات مانند موج مانند، مواد غذایی را به معده شما منتقل می کند.
در انتهای تحتانی مری، جایی که به معده وصل می شود، یک حلقه ای از عضله وجود دارد که اسفنکتر پایین مری نامیده می شود و باید شل شود تا مواد غذایی وارد معده شما شوند، جایی که با اسیدهایی که به هضم غذا کمک می کنند مخلوط می شوند. سپس اسفنکتر پایین مری منقبض می شود تا از بازگشت مواد غذایی و اسید به مری شما جلوگیری شود.
با این حال، گاهی اوقات اسفنکتر پایین مری به طور نامناسب شل می شود. این امر به مایعات موجود در معده اجازه می دهد مجدداً به داخل مری برگردند، این اتفاق گاهی برای همه رخ می دهد.
در بعضی از افراد، رفلاکس اسید باعث علائم آزار دهنده و یا آسیب به مری به مرور زمان می شود. وقتی این اتفاق بیفتد، GERD یا بیماری رفلاکس اسیده معده به مری نامیده میشود. به طور کلی، آسیب به مری احتمالاً هنگامی رخ می دهد که اسید رفلاکس شود، محتوای معده بسیار اسیدی باشد و یا مری قادر به رفع سریع اسید نباشد.
فاکتورهای خطر رفلاکس معده
- فتق هیاتوس- وضعیتی است که در آن بخشی از معده فوقانی از طریق دیافراگم (عضله بزرگ و مسطح در پایه ریه ها) بالا می رود و وارد قفسه سینه می شود. دیافراگم دارای دریچه ای برای عبور مری است که قبل از ورود به معده از آن عبور کند .
- چاقی- به نظر می رسد افرادی که چاق یا اضافه وزن دارند، خطر ابتلا به رفلاکس در آنها افزایش می یابد. در حالی که دلایل این امر به خوبی درک نشده است، تصور می شود که با افزایش فشار در شکم مرتبط است.
- بارداری- بسیاری از خانم ها در دوران بارداری دچار ریفلاکس اسید می شوند. این مشکل معمولاً بعد از زایمان برطرف می شود و عوارض آن نادر است.
- عوامل و شیوه های زندگی- برخی از موادغذایی (از جمله غذاهای چرب، شکلات و نعناع)، کافئین، الکل و استعمال سیگار همه می توانند باعث رفلکس اسید شوند. برخی داروهای خاص خطر را افزایش می دهد.
علائم رفلاکس اسید معده
- سوزش سر دل- به طور معمول مانند سوزش در وسط سینه احساس می شود، که گاهی اوقات به گلو ادامه می یابد. اغلب بعد از غذا اتفاق می افتد.
- محتویات معده (اسید مخلوط شده با مواد غذایی بدون هضم) به دهان یا گلو شما برگردد.
- درد معده (درد در قسمت بالای شکم)
- درد قفسه سینه
- بلع مشکل (به نام دیسفاژی) یا درد هنگام بلع
- لارنژیت(التهاب حنجره) مداوم (به دلیل اسید تحریک کننده تارهای صوتی)
- سرفه مداوم
- احساس وجود توده ای در گلو
- حالت تهوع و یا استفراغ
- در مقابل، مبتلایان به بیماری ریفلاکس اسید معده به مری (GERD) علائم شایع آن شامل سوزش سر دل، سرگیجه و مشکل یا درد در هنگام بلع باشد.
- استفراغ یا احساس اسیدی یا وجود غذا در گلو یا دهان
- به طور غیر معمول، بخصوص در کودکان مبتلا به آسم می تواند خس خس یا سرفه ایجاد کند
- عدم تمایل غذا خوردن، یا ترجیح مایعات و امتناع از خوردن غذاهای جامد (به دلیل درد همراه با خوردن غذا)
- افزایش وزن کم
⚡️شایع ترین علائم GERD در کودکان بزرگتر و نوجوانان شامل بسیاری از علائم ذکر شده در بالا، به علاوه:
- مزه ی اسیدی در گلو
- حالت تهوع
- درد یا سوزش در وسط بالای سینه (سوزش سر دل)
- ناراحتی یا درد در هنگام بلع
- بیدار شدن از خواب در شب با حالت تهوع یا درد شکم
علائم خطر رفلاکس اسید معده
- مشکل یا احساس درد در هنگام بلع (مثلاً احساس اینکه غذا در گلو شما گیر می کند)
- کاهش اشتها و کاهش وزن
- درد در قفسه سینه
- احساس خفه گی
- از علائم خونریزی در دستگاه گوارش مانند خون در استفراغ یا استفراغ به رنگ تیره (قهوه ای رنگ) یا مدفوع سیاه داشته باشید.
- استفراغ مداوم
- درد معده ی جدید در افراد بالای ۶۰ سال
تشخیص رفلاکس اسید معده
تشخیص مبتنی بر علائم- اگر علائم "کلاسیک" GERD (سوزش سر دل/ یا عارضه مجدد) دارید، پزشک شما ممکن است به تنهایی بتواند تشخیص دهد. در این شرایط، آنها احتمالاً آزمایش دارویی را پیشنهاد می كنند. اگر علائم شما بهبود یابد، به احتمال زیاد تشخیص درست بوده است.
آزمایش اضافی
۱. اگر بعد از مصرف مهار کننده پمپ پروتون، علائم بهبودی نداشته باشید.
۲. علائم کلاسیک GERD (سوزش سر دل یا برگشت غذا) را نداشته باشید.
۳. علائمی که نشان دهنده ی مشکل جدی تری باشد.
🔸 آندوسکوپی فوقانی
آندوسکوپی فوقانی آزمایشی است که به پزشک اجازه می دهد مستقیماً دستگاه گوارش فوقانی (GI) فوقانی را معاینه کند، یک لوله کوچک و انعطاف پذیر به داخل مری، معده و روده کوچک منتقل می شود. این لوله دارای منبع نور و دوربین است که تصاویر بزرگنمایی را روی مانیتور نشان می دهد. صدمه به دیواره دستگاه گوارش قابل ارزیابی است و می توان نمونه کوچکی از بافت (بیوپسی) برای تعیین میزان آسیب بافت را برداشت.
🔸 مطالعه ۲۴ ساعت pH مری
مطالعه pH مری مستقیم ترین روش برای اندازه گیری فراوانی ریفلاکس اسید است. این آزمایش شامل قرار دادن یک لوله نازک با یک سنسور از طریق بینی و داخل مری (که به مدت ۲۴ ساعت در محل خود باقی مانده است) می باشد. یک روش جایگزین شامل قرار دادن یک سنسور بی سیم در مری شما در طی آندوسکوپی فوقانی است. این سنسور اندازه گیری می کند که چند بار اسید معده به مری شما می رسد.
🔸 مانومتری مری
مانومتری مری شامل بلع لوله ای است که فشار حاصل از انقباضات عضلات مری شما را اندازه گیری می کند. این می تواند به تعیین اینکه آیا اسفنکتر پایین مری به درستی کار می کند کمک کند و می تواند به از بین بردن اختلالات حرکتی (مشکل در نحوه عملکرد عضلات دستگاه گوارش برای هضم غذا) کمک کند.
عوارض رفلاکس اسید معده
بیشتر افراد مبتلا به GERD خصوصاً در صورت درمان عوارض جدی ایجاد نخواهند داشت. با این حال، عوارض بالقوه جدی گاهی ممکن است در افراد مبتلا به GERD شدید اتفاق بیفتد.
🔸 مری آسیب دیده : این زمانی است که به دلیل سوختگی ناشی از اسید معده، مری آسیب دیده است که می تواند به زخم منجر شود، که ممکن است خونریزی کند. خونریزی از زخم ها همیشه قابل مشاهده نیست، اما با آزمایش مدفوع قابل تشخیص است.
🔸 تنگی مری : صدمه ناشی از اسید می تواند باعث زخم شدن و باریک شدن مری شود و باعث انسداد (تنگی) شود که می تواند باعث گیر کردن مواد غذایی یا قرص ها در مری شود.
🔸 مری بارت -:مری بارت هنگامی اتفاق می افتد که سلولهای طبیعی که مری تحتانی را تشکیل می دهند(سلول های سنگفرشی نامیده می شوند) با یک نوع سلول متفاوت (به نام سلول های روده) جایگزین می شوند. این روند معمولاً ناشی از صدمات مكرر در آستر مری است. سلولهای روده با گذشت زمان خطر کمی برای تبدیل شدن به سلولهای سرطانی دارند. در نتیجه، به مبتلایان به مری بارت توصیه می شود که آندوسکوپی بالایی منظمی را برای نظارت بر علائم هشدار دهنده اولیه سرطان انجام دهند
🔸 مشکلات ریه و گلو : اگر اسید معده به داخل گلو برگردد، می تواند باعث التهاب تارهای صوتی، گلو درد یا صدای خشن شود.
🔸 مشکلات دندانپزشکی - ریفلاکس اسید می تواند مینای دندان را به مرور زمان از بین ببرد.
درمان رفلاکس اسید معده
⭕️ تغییرات سبک زندگی
برخی از شیوه های زندگی و تغییر رژیم ها اغلب می توانند به تسکین علائم GERD کمک کنند. اگر علائم خفیفی دارید، می توانید این روش ها را قبل از سرزدن به پزشکی امتحان کنید.
تغییرات سبک زندگی زیر اغلب توصیه می شود:
۱) کاهش وزن (در صورت اضافه وزن) - از دست دادن وزن ممکن است به کاهش ریفلاکس اسید کمک کنند. علاوه بر این، کاهش وزن دارای چندین فواید سلامتی دیگر از جمله کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و بیماری های قلبی است.
۲) بالا بردن سر تختخواب شما شش تا هشت اینچ - اگرچه بیشتر افراد فقط در طی دوره دو تا سه ساعت بعد از غذا دچار سوزش سر دل هستند، اما بعضی ها شب ها با سوزش سر دل از خواب بیدار می شوند. افرادی که سوزش سر دل در شب دارند می توانند سر تختخواب خود را بلند کنند که باعث افزایش سر و شانه ها از معده می شود و اجازه می دهند تا از برگشت اسید جلوگیری کند.می توانید با قرار دادن بلوک های چوبی در زیر پاها یا گوه فوم زیر تشک، سر تخت خود را بلند کنید. چندین شرکت برای این منظور محصولات تجاری تولید کرده اند. با این حال، استفاده از بالش های اضافی مفید نیست. این می تواند باعث خم غیر طبیعی در بدن شود که باعث افزایش فشار بر معده می شود و می تواند ریفلاکس اسید را بدتر کند.
۳) عدم مصرف غذاهایی که باعث علائم می شوند - بعضی از غذاها همچنین باعث شل شدن اسفنکتر پایین مری می شوند، که می تواند منجر به رفلاکس اسید شود. کافئین زیاد، شکلات، الکل، نعناع و غذاهای چرب ممکن است باعث رفلاکس اسید آزار دهنده در برخی افراد شود. اگر متوجه شدید بعد از خوردن برخی از غذاها یا نوشیدنی های خاص، علائم شما بدتر شده است، معقول است که این موارد را محدود کرده یا از آن جلوگیری کنید.
۴) ترک سیگار - بزاق به خنثی کردن اسید کمک می کند و سیگار کشیدن باعث کاهش میزان بزاق دهان و گلو می شود. سیگار کشیدن همچنین فشار را در اسفنکتر پایینی مری کاهش داده و سرفه را تحریک می کند و باعث می شود قسمت های مکرر رفلاکس اسید در مری ایجاد شود.
اگرچه شواهد محدود است، بعضی اوقات تغییرات دیگر نیز به نظر می رسد مفید باشد مانند:
۵) پرهیز از خوردن شام دیر هنگام - دراز کشیدن با معده پر ممکن است خطر ریفلاکس اسید را افزایش دهد. با تنظیم وعده های غذایی حداقل دو تا سه ساعت قبل از خواب، علائم میتواندکاهش یابد.
۶) پوشیدن لباس راحت و شل - لباس نامناسب ممکن است باعث افزایش ناراحتی شود و فشار را در شکم افزایش داده و محتویات معده را وارد مری کند.
۷) آدامس - جویدن آدامس می تواند میزان بزاق شما را افزایش دهد و این می تواند به خنثی کردن اسید معده وارد مری کمک کند. با این حال، آدامس برای کودکانی که سن آنها کمتر از چهار سال است توصیه نمی شود.
۸) داروهای گیاهی و داروهای جایگزین - انواع داروهای گیاهی گوارش از جمله بابونه، نارون لغزنده، ریشه شیرین بیان و ریشه زنجبیل گاهی اوقات برای GERD یا سایر مشکلات دستگاه استفاده می شود.
۹) راهکارهای کاهش استرس و اضطراب می تواند در کاهش علائم کمک کننده باشد.
۱۰) غذا خوردن آرامتر
۱۱) حجم وعده های غذایی را کم و دفعات آن را افزایش دهید.
⭕️ درمان دارویی
درمان رفلاکس معده با علائم خفیف :
علاوه بر تغییرات در شیوه زندگی، درمان اولیه GERD خفیف شامل استفاده از آنتی اسیدهای بدون نسخه یا آنتاگونیست های گیرنده هیستامین است.
۱. آنتی اسیدها - آنتی اسیدها اسید معده را خنثی می کنند و معمولاً برای تسکین کوتاه مدت علائم سوزش سر دل استفاده می شوند. در حالی که آنها به سرعت شروع به کار می کنند، اثر خنثی کننده فقط پس از هر دوز حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه ادامه می یابد.
۲. آنتاگونیست های گیرنده هیستامین - آنتاگونیست های هیستامین تولید اسید معده را کاهش می دهد. آنها در تسکین سوزش سر دل مؤثرتر از آنتی اسیدها هستند و اثرات آنها طولانی تر است. با این حال، آنها معمولاً برای درمان علائم شدید یا مکرر کافی نیستند.
نمونه هایی از آنتاگونیست های هیستامین موجود عبارتند از: سایمتیدین، فاموتیدین
درمان رفلاکس معده با علائم متوسط تا شدید :
افرادی که علائم شدید یا مکرر دارند یا دچارعوارض مربوط به GERD یا علائم خفیفی که به داروهای فوق پاسخ نداده اند، معمولاً نیاز به درمان با دارویی به نام مهار کننده پمپ پروتون دارند. تغییرات سبک زندگی نیز می تواند کمک کند.
🔹مهار کننده های پمپ پروتون - مهار کننده های پمپ پروتون (PPI) مؤثرترین داروها برای کاهش اسید معده هستند. آنها عبارتند داروهایی مانند امپرازول، پنتوپرازول، اس امپرازول و ...
اگر علائم شما در طی سه ماه از قطع دارو برمی گردد یا دچار التهاب شدید مری هستید، معمولاً درمان طولانی مدت توصیه می شود. پزشک شما همچنین ممکن است برای رد کردن سایر مشکلات، آندوسکوپی فوقانی (اگر قبلاً آن را نداشته اید) توصیه کند.
اگر علائم شما سه یا چند ماه پس از قطع دارو برگردد، پزشک شما احتمالاً دوره دیگری از درمان PPI را توصیه می کند. هدف این است که کمترین میزان مصرف دارو را برای کنترل علائم و جلوگیری از عوارض مصرف کنید.
PPI ها بی خط، ولی گران هستند، به خصوص اگر برای مدت زمان طولانی مصرف شود. خطرات طولانی مدت از PPI ممکن است شامل افزایش خطر ابتلا به برخی عفونت های روده یا کاهش جذب مواد معدنی و مواد مغذی باشد. به طور کلی، این خطرات اندک هستند.
اگر بعد از یک دوره درمان PPI به علائم مزاحم خود ادامه دهید، پزشک شما ممکن است یک یا چند مورد از موارد زیر را توصیه کند:
- تقسیم دوز PPI (یعنی مصرف دو دوز کوچکتر به جای یک دوز بزرگتر در روز)
- افزایش دوز PPI یا تغییر در PPI
- افزودن داروهای دیگر
- آزمایش های بیشتر برای تأیید تشخیص GERD و / یا رد سایر مشکلات
- در نظر گرفتن درمان جراحی
⚡️درمان GERD در دوران بارداری :
درمان GERD در دوران بارداری با تغییر شیوه زندگی آغاز می شود. اگر این علائم را تسکین ندهد، پزشک شما ممکن است آنتی اسیدها را پیشنهاد کند و در صورت ادامه علائم، به دنبال داروهای دیگر باشد. مهم است که قبل از امتحان کردن داروهای بدون نسخه با پزشک خود صحبت کنید.
⭕️ درمان جراحی
از آنجا که تغییرات شیوه زندگی و داروها در کنترل علائم در اکثر موارد بسیار مؤثر هستند، درمان جراحی GERD نقش محدودی دارد. اما ممکن است برای برخی از افراد که علائم آنها به اندازه کافی با سایر درمانها کنترل نشده باشد در نظر گرفته شود.
به طور کلی، جراحی "ضد رفلاکس" شامل ترمیم فتق هیاتال (در صورت وجود) و تقویت اسفنکتر پایین مری است. شایع ترین عمل جراحی ، عمل جراحی لاپاروسکوپی Nissen fundoplication نامیده می شود. این روش شامل پیچیدن قسمت بالای معده در قسمت انتهای تحتانی مری است.
پس از عمل جراحی نیسن، اکثر افراد علائمی از جمله مشکل در بلع و احساس نفخ را تجربه می کنند، این علائم معمولاً با گذشت زمان برطرف می شود، اما می تواند ادامه یابد. خطرات دیگری نیز در رابطه با عمل جراحی وجود دارد.
روش های جراحی دیگری نیز وجود دارد که گاهی اوقات برای معالجه GERD نیز استفاده می شود.
