استفراغ صفراوی

رفلاکس صفرا هنگامی اتفاق می افتد که صفرا( یک مایع گوارشی که در کبد شما تولید می شود) به معده شما بازگرداننده می شود (رفلاکس) و در بعضی موارد نیز ممکن است تا مری پیش رود.

ریفلاکس گوارشی زمانی اتفاق می افتد که ماهیچه انتهای مری به خوبی بسته نگردد. این حالت باعث می شود که مواد درون معده از جمله اسیدهای گوارشی درون معده تراوش یا رفلاکس کنند و سبب ناراحتی و سوزش در قفسه سینه و گلو گردد که به آن سوزش معده می گویند. 

رفلاکس صفرا ممکن است باعث گاستریت یا همان ورم معده را به همراه داشته باشد که یک مشکل بالقوه جدی است و باعث تحریک و التهاب بافت مری و معده می شود.

ریفلاکس صفرا و ریفلاکس اسید معده از یکدیگر متفاوت اند. اینکه آیا صفرا در رفلاکس معده مهم است یا نه بحث برانگیز است. هنگامی که بدن افراد به داروهای ضد اسیدی قوی پاسخ نمی دهند یا پاسخی ناقص دهند، صفرا مشکوک به همکاری در رفلاکس معده خواهد بود.

برخلاف ریفلاکس اسید معده، ریفلاکس صفراوی با تغییر در رژیم غذایی یا سبک زندگی کاملاً قابل  کنترل نیست. درمان این مشکل شامل دارو درمانی یا در موارد شدید تر جراحی است.

علائم رفلاکس صفراوی

تشخیص و تمایز ریفلاکس صفرا از ریفلاکس اسید معده می تواند دشوار باشد زیرا علائم و نشانه های آن ها به هم شبیه است.

علائم و نشانه های ریفلاکس صفرا شامل موارد زیر است:

• درد در ناحیه ی فوقانی شکم که گاها ممکن است شدید باشد
• سوزش مکرر قلب یا تپش قلب: احساس سوزش در قفسه سینه که گاهی اوقات به گلوی شما سرایت می کند، همراه با احساس طعم ترش در دهان
• حالت تهوع
• استفراغ مایع سبز مایل به زرد (صفرا)
• استفراغ سیاه صفرا :برخی از دلایلی که یک فرد می تواند صفرای سیاه استفراغ کند، خونریزی در دستگاه گوارش، زخم گوارشی، و یا عفونت هلیکوباکتر پیلوری می باشد.

 اگر متوجه شدید که مایع سیاه رنگی بالا می آورید، شما باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید.

• گاهی اوقات سرفه یا گرفتگی صدا ایجاد می شود
• کاهش وزن ناخواسته

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

• اگر مکرراً علائم ریفلاکس را تجربه می کنید، یا بدون ورزش یا فعالیت خاصی دچار کاهش وزن شده اید، بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید.
• اگر به گاستریت معده مبتلا شده اید و بعد از استفاده از داروهای خود بهبود نیافته اید و هنوز علامت هایی دارید، با پزشک مشورت نمایید. ممکن است نیاز به درمان اضافی برای رفلاکس صفرا نیز داشته باشید.

علل استفراغ صفرایی

صفرا یک مایع سبز مایل به زرد است که برای هضم چربی ها و از بین بردن گلبول های قرمز فرسوده و برخی سموم بدن، در بدن شما ضروری است. صفرا در کبد شما تولید می شود و در کیسه صفرا ذخیره می گردد.

خوردن یک وعده غذایی که حاوی مقدار کمی چربی است باعث می شود کیسه صفرا شما مایع صفراوی خود را آزاد کند، که از طریق دو لوله کوچک به قسمت فوقانی روده کوچک شما (اثنی عشر) جریان می یابد.

انسداد روده:

انسداد روده می تواند از ورود غذا به روده کوچک جلوگیری کند و باعث شود شما استفراغ صفراوی زرد مایل به سبز داشته باشید. انسداد روده می تواند ناشی از یبوست، فتق، بیماری التهابی روده، بیماری کرون، و یا یک تومور باشد.هم چنین، برای نوزادان و کودکان نوپا استفراغ صفراوی به دلیل انسداد روده شایع است. اگر متوجه شدید که رنگ استفراغ کودک شما سبز یا زرد است، بلافاصله به دنبال کمک های پزشکی باشید.

ریفلاکس صفرا به معده 

صفرا و مواد غذایی در اثنی عشر مخلوط می شوند و از طریق دریچه پیلوری که در خروجی معده شما قرار دارد ، وارد روده کوچک شما می شوند. در بسیاری از موارد در رفلاکس صفرا، دریچه به درستی بسته نمی شود و صفرا دوباره به معده می رود. این می تواند به التهاب پوشش معده (گاستریت ریفلاکس صفرا) منجر شود.

ریفلاکس صفرا به مری

اسیدهای صفراوی و معدوی می توانند هنگامی که دریچه پایین مری دچار نقص عملکرد است، وارد مری شوند. این دریچه، مری و معده را از هم جدا می کند. دریچه به طور معمول به اندازه کافی باز می شود تا مواد غذایی به معده منتقل شوند. اما اگر دریچه به طور غیر طبیعی ضعیف یا شل شود، صفرا می تواند دوباره بازگردد و داخل مری را شستشو دهد.

چه چیزی منجر به استفراغ صفراوی می شود؟

استفراغ صفراوی ممکن است به دلیل های زیر رخ دهد:

• عوارض جراحی: عمل جراحی معده، از جمله برداشتن کامل معده (گاسترکتومی) و جراحی برداشتن قسمتی از معده که برای کاهش وزن انجام می شود.
• زخم معده: زخم گوارشی می تواند دریچه پیلور را مسدود کند به طوری که به اندازه کافی باز نشود تا معده به همان سرعت که پر شده، خالی شود. غذای راکد در معده می تواند منجر به افزایش فشار معده شود و اجازه می دهد اسید صفرا و معده به داخل مری بازگردد.
• جراحی کیسه صفرا: افرادی که کیسه صفرای خود را با جراحی برداشته اند نسبت به افرادی که این کار را انجام نداده اند، بیشتر دچار استفراغ های صفراوی می شوند.

عوارض استفراغ صفراوی

استفراغ های صفراوی می توانند با سرطان معده همراه باشند. ترکیب مایع صفرا و اسید معده خطر عوارض زیر را افزایش می دهد:

• بیماری ریفلاکس معده: این وضعیت بیشتر به دلیل اسید اضافی در معده است. اگرچه صفرا نیز در این اتفاق درگیر شده است.
• بیماری مری بارت (تغییر بافت قسمت انتهایی مری) : این وضعیت جدی می تواند زمانی ایجاد شود که اسید معده یا مایع صفرا در طولانی مدت باعث آسیب به بافت قسمت انتهایی مری شوند. سلولهای آسیب دیده ی مری خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهند.
• سرطان مری : ممکن است این شکل از سرطان تا زمان پیشرفت کامل تشخیص داده نشود. زیرا احتمالا در طول زمان هیچ علامت هشدار دهنده ای از خود بروز نمی دهد.

مطالب مرتبط: عوارض استامینوفن و ایبوبروفن ها

تشخیص استفراغ صفرایی

معمولاً  توصیف علائم و سوابق پزشکیتان برای پزشک شما کافی است. اما تمایز بین ریفلاکس اسید معده و ریفلاکس صفرا دشوار است و نیاز به انجام آزمایش های بیشتری دارد. آزمایش هایی برای بررسی آسیب های مری، معده و همچنین تغییراتی که ممکن است به نفع بروز سرطان ها باشد.

آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

آندوسکوپی: یک لوله نازک و انعطاف پذیر با دوربین (آندوسکوپ) را از طریق دهان از گلوی شما عبور می دهند. آندوسکوپ می تواند زخم یا التهاب معده و مری شما را نیز نشان دهد. پزشک همچنین ممکن است نمونه های بافتی را برای آزمایش مری بارت یا سرطان مری از ناحیه ی مورد نظرش جدا کند.

آزمایشات اسید سرپایی: در این آزمایش ها از یک پروب اندازه گیری اسید استفاده می کنند تا مشخص شود چه موقع و چه مقدار مایع صفراوی به مری شما بازمی گردد.

نمونه برداری از طریق بینی: یک لوله نازک و انعطاف پذیر را از طریق بینی شما به داخل مری شما می فرستند.

درمان استفراغ صفراوی

عوض کردن شیوه زندگی و استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک برای درمان رفلاکس مایع صفراوی به مری و استفراغ آن می تواند بسیار مؤثر باشد، اما لازم است بدانید که درمان این مشکل بسیار سخت است. شواهد کمی وجود دارد که نشان می دهد اثربخشی درمان های ریفلاکس صفراوی کم است .

داروها

اورسودوکسی کولیک اسید : این دارو به تقویت جریان صفرا کمک می کند و ممکن است شدت علائم شما را کاهش دهد. این دارو به صورت قرص یا کپسول با تجویز پزشک در دسترس خواهد بود.

داروهای ضد اسید صفرا: پزشکان غالباً داروهای ضد صفراوی را تجویز می کنند که گردش خون در صفرا را مختل می نماید، اما بررسی ها نشان می دهد که این داروها نسبت به سایر درمان ها تاثیر کمتری دارند. از عوارض جانبی این داروها می توان به نفخ شدید اشاره کرد.

دارو های بازدارنده: این داروها معمولاً برای جلوگیری از تولید اسید توسط سلول ها تجویز می شوند، آن‌ها قوی‌ترین گروه در میان داروهای مشابه هستند، اما نقش واضحی در درمان ریفلاکس صفرا ندارند.  استفادهٔ متداوم و زیاد از این دسته از داروها می‌تواند منجر به شکنندگی و پوکی استخوان‌ها و کاهش ویتامین بی و منیزیم در بدن شود، همچنین می‌تواند منجر به بروز حساسیت نسبت به برخی غذاها به ویژه غذاهای حاوی پروتئین شود زیرا از ترشح آنزیم‌هایی که پروتئین را تجزیه می‌کرده‌اند جلوگیری می‌کند. برخی عوارض استفادهٔ کوتاه مدت از این داروها شامل سردرد، تهوع، شکم درد، سرگیجه و بی حالی هستند.

انجام عمل جراحی

اگر داروها نتوانند علائم شدید را کاهش دهند یا تداوم علائم باعث پیش روی تغییرات به سمت سرطانی شدن شود، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه نماید. پزشک با توجه به وضعیت شما، بهترین نوع جراحی را برای شما انتخاب خواهد کرد.

تغییر سبک زندگی و درمان های خانگی

برخلاف ریفلاکس اسید، استفراغ های صفراوی خیلی به فاکتورهای سبک زندگی ربط ندارد. اما از آنجا که بسیاری از افراد هم ریفلاکس اسید و هم ریفلاکس صفرا را تجربه می کنند ، ممکن است علائمشان با تغییر سبک زندگی کاهش یابد:

• ترک سیگار: سیگار کشیدن باعث افزایش تولید اسید معده شده و بزاق را که به محافظت از مری کمک می کند خشک می کند.
• وعده های غذایی کم حجمتری بخورید: بهتر است حجم مواد غذایی مصرفی خود را در هر وعده کاهش دهید و در عوض تعداد وعده هایتان را در طول روز افزایش دهید. این کار باعث می شود که فشار روی معده و صفرای شما که عوامل مهمی در هضم غذا هستند بسیار کاهش یابد. همچنین مانع از باز شدن دریچه ی مری در زمان اشتباه می شود، بنا بر این از بازگشت صفرا و اسید جلوگیری به عمل خواهد آمد.
• بعد از خوردن غذا دراز نکشید: بعد از صرف وعده های غذایی، سعی کنید دو الی سه ساعت به حالت درازکش قرار نگیرید. این کار باعث می شود که معده ی شما زودتر تخلیه شود و بیش تر از این، میزبان اسید های معده و صفرا نباشد.
• مصرف غذاهای چرب را کاهش دهید: وعده های غذایی پرچرب دریچه ی پایین مری را شل می کند و سرعت ترک غذا را در معده شما کاهش می دهد.
• از خوردن خوراکی های سفت و نفاخ خود داری کنید: برخی از غذاها تولید اسید معده را افزایش می دهند. از جمله این غذاها می توان به نوشیدنی های کافئین دار و گازدار، شکلات، مرکبات، آب میوه ها، سس ها مخصوصا سس های تند، پیاز، غذاهای مبتنی بر گوجه فرنگی، غذاهای پرادویه، نعنا، بادمجان و حبوبات اشاره کرد.
• مصرف الکل اکیدا ممنوع: نوشیدن الکل باعث تحریک دستگاه گوارش شما خواهد شد.
• داشتن اضافه وزن یا چاقی : هنگامی که وزن شما بیش از حد نرمال باشد فشار بیشتری بر معده تان وارد خواهد شد، و ممکن است سوزش سر دل و ریفلاکس اسید و استفراغ صفراوی اتفاق بیافتد.
• حفظ آرامش روحی و روانی (ریلکسیشن): هنگامی که استرس بر شما غلبه کند، هضم غذا کند می شود و احتمالاً علائم ریفلاکس شدت می گیرد. تکنیک های آرامش مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا ممکن است به شما کمک کند.

اگر با انجام موارد بالا و تغییر سبک زندگی تان باز هم با مشکلات صفراوی دست به گریبان بودید و مکررا دچار استفراغ های صفراوی شدید (مخصوصا بعد از خوردن غذا)، اگر هنوز به پزشک مراجعه نکردید، بهتر است دیگر تعلل را کنار بگذارید و به مراکز درمانی رجوع فرمایید.

درمان های دیگر

بسیاری از افرادی که با مشکلات مکرر صفرا، از جمله سوزش سر دل و استفراغ های صفراوی دست و پنجه نرم می کنند، برای درمان و یا کاهش علائم خود، خود سرانه اقدام به دریافت داروهای ضد تهوع یا مسکن بدون نسخه از دارو خانه می نمایند. گروهی نیز ممکن است دست به دامان داروهای گیاهی شوند. ما به طور کامل درمان از طریق طب سنتی را رد نمی کنیم، اما توصیه می کنیم که در صورت تمایل به درمان توسط طب سنتی، ابتدا یک متخصص طب سنتی که توسط وزارت بهداشت تایید شده است را بیابید و بعد از اطمینان از مجرب بودن پزشک، به او مراجعه کنید.

به یاد داشته باشید که درمان های طب سنتی، زمان طولانی تری را نسبت به درمان های طب نوین می طلبد. ضروری است بدانید که حتی داروهای طبیعی می توانند خطرات و عوارض جانبی جدی از جمله تداخل دارویی با داروهای شیمیایی داشته باشند. همیشه قبل از انجام یک روش درمانی جایگزین، تحقیقات دقیق انجام دهید و با پزشک های متخصص در آن زمینه مشورت کنید.