درد تخمدان و درمان آن

تخمدان ها که در طرفین لگن یک زن قرار دارند، وظیفه تولید و آزاد سازی تخمک ها را بر عهده دارند. بنابراین شاید تعجب آور نباشد که بیشترین دلایل آنچه که مردم آن را درد مربوط به تخمدان ها می دانند، که اغلب در قسمت تحتانی شکم، لگن یا کمر احساس می شود، در واقع مربوط به تخمک گذاری و قاعدگی باشد. با این حال، این درد همیشه طبیعی نبوده و بیماری های زنان مانند آندومتریوز یا بیماری التهابی لگن (PID) و یا حتی یک بیماری که بر سیستم گوارشی یا دستگاه ادراری شما تأثیر بگذارد، می تواند عامل وقوع چنین دردهایی باشد. این مساله می تواند تشخیص علت درد را مشکل کند.

 شایعترین علت دردهای تخمدانی

دردهای قاعدگی

در طی یک چرخه قاعدگی طبیعی زنان ممکن است در روزهای مشخصی، در یک یا هر دو تخمدان احساس درد یا ناراحتی داشته باشند. این درد همراه با گرفتگی که یک زن در حین یا قبل از قاعدگی تجربه می کند، دیسمنوره نامیده می شود و به دلیل آزاد شدن پروستاگلاندین ها (مواد شبه هورمونی باعث انقباض عضلات می شوند) از رحم ایجاد می گردد.

درد میتل اشمرز

برخی از زنان در اواسط چرخه ماهیانه، هنگامی که تخمک گذاری رخ می دهد، که درد تخمدان را تجربه می کنند و به این دردهای ناشی از تخمگذاری درد میتل اشمرزمی گویند. این دردها بی خطر هستند.

کیست تخمدان

کیست تخمدان یک ضایعه خوش خیم و شایع است که معمولاً مملو از مایعات بوده و ممکن است باعث درد، احساس ناراحتی، خونریزی و بی نظمی قاعدگی شده و یا هیچ علامتی نداشته باشد. 

کیست های کوچک تخمدان ممکن است به خودی خود بهبود یابند، اما برخی از آن ها به درمان و مداخله فوری پزشکی نیاز دارند، مانند کیست بزرگی که پاره یا ترکیده شود. این اتفاق ممکن است باعث درد ناگهانی، تیز، شدید و یک طرفه در لگن شود.

آندومتریوز

آندومتریوز وضعیتی است که در آن آندومتر رحم می تواند در مناطق دیگر اندام های تولید مثلی زن مانند تخمدان ها، لوله های رحمی یا مثانه توسعه یابد.

آندومتریوز غالباً باعث درد شدید همراه با انقباض و گرفتگی در رحم یا تخمدان به صورت اپیزودیک یا مداوم و همچنین بروز خونریزی متناوب می شود. درد ممکن است به ویژه در دوران قاعدگی زن یا هنگام رابطه جنسی شدید باشد. آندومتریوز ممکن است به علت تشکیل چسبندگی (بافت اسکار) منجر به ناباروری شود.

حاملگی خارج رحمی

حاملگی خارج رحمی به لانه گزینی تخمک بارور شده در جایی خارج از رحم اطلاق شده که این مکان معمولاً در یکی از لوله های رحمی است. این نوع از حاملگی ممکن است باعث درد متوسط تا شدید تخمدان شود و نیاز به درمان اضطراری دارد.

بیماری التهابی لگن (PID)

یک بیماری عفونی است که ممکن است یک یا چند اندام تولید مثلی از جمله رحم، تخمدان ها، لوله های رحمی و واژن را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت جدی اغلب در اثر آلودگی به عفونت های مقاربتی ایجاد می شود و ممکن است منجر به درد در مناطق مختلف لگن، از جمله یک یا هر دو تخمدان شود، که این  درد اغلب در رابطه جنسی تشدید می شود.

علاوه بر درد، زنان ممکن است تب، لرز، ترشح غیر طبیعی واژن و یا خونریزی، و همچنین علائمی که از عفونت دستگاه ادراری تقلید می کنند، مانند سوزش ادرار را تجربه کنند.

فیبروئید رحمی

فیبروم رحم، یک ضایعه خوش خیم است. علاوه بر احساس ناراحتی یا فشار در لگن، فیبروم ممکن است باعث خونریزی غیرطبیعی رحم، کمردرد، یبوست، مشکلات ادراری و ناباروری شود.

علل کمتر محتمل درد های تخمدان

چند حالت غیرمعمول نیز وجود دارد که ممکن است باعث درد تخمدان شود. با توجه به جدی بودن بیشتر این موارد، بسیار مهم است که این علائم را نادیده نگیرید.

سرطان تخمدان

اگرچه سرطان تخمدان می تواند باعث درد تخمدان شود، اما معمول نیست. در حقیقت، این بیماری اغلب علائمی ایجاد نمی کند یا در صورت بروز، علائم ظریف تری مانند نفخ، احساس سیری بدون خوردن زیاد و فوریت یا تکرر ادرار را به همراه دارد.

سندرم تخمدان باقی مانده

این یک وضعیت غیرمعمول است که می تواند در صورت انجام جراحی برای بیرون آوردن تخمدان ها و از بین بردن برخی از بافت ها به وجود آید. اگر شما آندومتریوز داشته باشید و منطقه کوچکی از بافت آندومتر یا تخمدان وجود داشته باشد که در حین جراحی مشاهده نشده باشد یا به عنوان مثال بعد از عمل شما گسترش یابد، این شرایط ممکن است اتفاق بیفتد.

پیچ خوردگی تخمدان

اگرچه رایج نیست، اما یک وضعیت اضطراری جراحی است که در آن یکی از لوله های رحمی پیچ خورده و به طور بالقوه خونرسانی به آن و تخمدان قطع می شود. این وضعیت می تواند باعث درد شدید و ناگهانی ناشی از ایسکمی (کمبود جریان خون) به این مناطق شود.

درد تخمدان فانتوم

در این وضعیت، زن حتی پس از برداشتن یک یا هر دو تخمدان خود، چیزی را احساس می کند که درد تخمدان به نظر می رسد. اعتقاد بر این است که این نتیجه تحریک عصبی حسی مداوم است.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر در ناحیه لگن علائم جدید یا متفاوتی دارید، باید به پزشک مراجعه کنید.

به طور خاص اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، حتماً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:

• درد مداوم یا شدید لگن
• چرخه قاعدگی که بیش از ۳۸ روز یا کوتاهتر از ۲۴ روز باشد.
• دوره هایی که بیش از هفت روز طول می کشد
• خونریزی قاعدگی بسیار شدید یا همراه با لخته های خون بزرگ
• خونریزی یا لکه بینی بین دوره ها
• - خونریزی بعد از یائسگی
• خونریزی در حین یا بعد از رابطه جنسی
• خونریزی یا گرفتگی عضلات با وجود نتیجه مثبت تست بارداری
• خون در ادرار 
• تب، لرز، تعریق شبانه، حالت تهوع یا استفراغ

تشخیص دردهای تخمدانی

تشخیص علت درد تخمدان ساده نیست، زیرا ممکن است مشکلات مربوط به سایر اندام های تولید مثلی، مانند رحم یا دهانه رحم یا حتی سایر سیستم های بدن در بروز این درد نقش داشته باشد. بررسی های لازم برای تشخیص علت درد به این شرح هستند:

• تاریخچه پزشکی و جنسی
• معاینه جسمی (شکم، کمر، پهلوها) و معاینه لگن
• پاپ اسمیر یا نمونه برداری از ترشحات واژن در صورت لزوم
• بررسی های آزمایشگاهی از جمله آزمایش خون
• -تصویربرداری
• لاپاروسکوپی لگن
• تشخیص افتراقی

گاهی مشکلات دستگاه گوارش، مانند یبوست یا حتی شرایط جدی تر، مانند آپاندیسیت یا دیورتیکولیت، می تواند منجر به درد یا ناراحتی شود که می تواند به عنوان درد تخمدان اشتباه گرفته شود.

درمان دردهای تخمدانی

درمان ها بسته به علت دردها متفاوت هستند.

تغییر در سبک زندگی

اگر درد تخمدان به چرخه ماهانه مربوط باشد، تغییر سبک زندگی مانند خواب کافی، ورزش، استفاده از روش های آرام سازی و کمک گرفتن از کمپرس گرم اغلب می تواند باعث تسکین ناراحتی شما شود.

داروها

بسته به تشخیص، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند.

عمل جراحی

برای شرایط اضطراری، مانند پیچ خوردگی تخمدان یا حاملگی خارج رحمی، جراحی ضروری است. جراحی همچنین اغلب به عنوان بخشی از درمان سرطان تخمدان انجام می شود و ممکن است برای از بین بردن فیبروم رحم یا بافت آندومتر در آندومتریوز شدید نیز استفاده شود.

نکته آخر اینکه نگرانی در مورد سرطان تخمدان برای زنانی که درد تخمدان را تجربه می کنند معمول است. در حالی که درد تخمدان می تواند نشان دهنده این بیماری باشد، اما معمول نیست و سایر علل احتمالی به مراتب بیشتر هستند. البته این مهم است که درد تخمدان را نادیده نگیرید و توسط پزشک ارزیابی شوید. علاوه بر این، حتماً معاینات منظم جسمی و زنان خود را انجام داده و در صورت بروز درد تخمدان، پزشک را در جریان قرار دهید تا در صورت ابتلا به بیماری های جدی، سرطان تخمدان یا موارد دیگر، بتوان در مراحل اولیه، آن را تشخیص داد و درمان کرد.