پروستاگلاندین چیست؟
پروستاگلاندینها ترکیباتی در بدن هستند که از چربی ساخته شده و دارای اثرات هورمونی شکل می باشند آنها بسیار جالب هستند زیرا بسته به گیرنده هایی که به آن متصل می شوند می توانند تأثیرات متفاوتی در بدن ایجاد کنند..
برخی از اثرات شناخته شده آنها؛ انقباض رحم و افزایش حساسیت به درد است.
امروزه از پروستاگلاندین‌های مصنوعی برای استفاده در داروها و برای القای زایمان استفاده می شود.
انواع پروستاگلاندین
چهار پروستاگلاندین فعال زیستی اصلی در داخل بدن تولید می شود:
- پروستاگلاندین (PG) E2 (PGE2)
- پروستاسیکلین (PGI2)
- پروستاگلاندین D2 (PGD2)
- و پروستاگلاندین F2α (PGF2α).
کار پروستاگلاندین ها
پروستاگلاندینها ترکیبات بی نظیری هستند زیرا دارای اثرات هورمونی مانند هستند. برخلاف هورمون‌ها، آنها از غده خاصی آزاد نمی شوند. در عوض، برخی بافت ها در بدن می توانند پروستاگلاندینها را بسازند.
پروستاگلاندینها هورمونهایی هستند که از غده خاصی ترشح نمی شوند بلکه هر زمان و هر جا نیاز باشد بافت های خاصی در بدن آنها را ترشح می کنند.
یکی دیگر از جنبه‌های جالب پروستاگلاندینها این است که انواع مختلف آن اثرات مختلفی دارند. بسیاری از اوقات، این تأثیرات دقیقاً مخالف یکدیگر هستند. مثالها عبارتند از:
- انقباض یا گشاد شدن رگهای خونی
- تشکیل تجمعات پلاکتی یا از هم بازشدن آنها
- باز کردن یا بستن راههای تنفسی
- انقباض یا شل شدن عضله صاف در دستگاه گوارش
- ایجاد انقباضات رحمی در بارداری و پریود
تاثیر پروستاگلاندین ها بر بدن
پروستاگلاندین ها اثرات قابل توجهی دارند اما محدودیت هایی نیز دارند. آنها معمولاً نیمه عمر کوتاهی دارند، بنابراین در بدن دوام زیادی ندارند. به همین دلیل، آنها فقط می توانند سلولهای نزدیک را تحت تأثیر قرار دهند.
پروستاگلاندینها ترکیبات بینظری هستند چون می تواند اثرات متفاوت حتی مخالف داشته باشد برای مثال ایجاد انقباضات و دردهای زایمان و هنگام پریود زنان می کند اما در دردها و فشارهای چشمی باعث کاهش درد می شود.
عادت ماهیانه زنان
پزشکان فکر می کنند گیرنده‌های پروستاگلاندین چه در بارداری چه غیر بارداری می توانند مسئول گرفتگی‌های شکم (انقباضات رحمی) باشند که باعث پریودهای دردناک می شود.
مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن، پروستاگلاندینها را مهار می‌کند و به کاهش درد قاعدگی کمک کند.
پروستاگلاندین در بارداری
در اواخر بارداری، تعداد بیشتری از انواع خاصی از پروستاگلاندین ها که شامل PGE2 و PGE2a است، در بافت رحم ساخته می شود. پزشکان معتقدند این‌ها مسئول ایجاد انقباضات رحمی هستند.
انقباضات بخشی از مواردی است که می تواند در مسیر تولد کودک و آماده سازی بدن برای زایمان کمک کند. همچنین مصرف داروهای پروستاگلندین باعث اتصال پروستاگلاندین مصنوعی به گیرنده‌های پروستاگلاندین در رحم شده و زایمان را شروع یا تسریع می کنند.
پروستاگلاندین برای سقط جنین
گاهی پزشک داروهای پروستاگلندین را برای تحریک انقباضات رحمی و عمل سقط جنین یا خاتمه حاملگی تجویز می کند.
گاهی اوقات پزشک داروی پروستاگلندین را، با ترکیب سایر داروها برای سقط سه ماهه اول در بارداری تجویز می کند.
پزشک همچنین ممکن است بعد سقط جنین، میزوپروستول را تجویز کند تا به رحم برای کاهش عوارض بعد از سقط کمک کند و احتمال بارداری مجدد را افزایش دهد.
پروستاگلاندین برای درمان زخم معده
پروستاگلاندین ها می توانند به ویژه در معده اثرات درمانی داشته باشند. آنها تولید اسید معده را کاهش می دهند و در عین حال باعث ترشح مخاط محافظ در دستگاه گوارش می شوند.
علاوه بر این، پروستاگلاندین ها با القای تجمع پلاکتی برای جلوگیری از خونریزی هم بکار می روند. آنها همچنین به حل شدن لخته ها بعد از بهبود یافتن فرد کمک می کنند.
پروستاگلاندین برای کاهش فشار چشم در گلوکوم
پروستاگلاندین ها در کاهش فشار داخل چشم نقش دارند. به همین دلیل، گاهی قطره‌های چشمی حاوی این ترکیبات برای کاهش فشار چشم تجویز می گردند. این اثر آنها همچنین می تواند به درمان بیماری‌هایی مانند گلوکوم کمک کند.
پروستاگلاندین برای کاهش التهاب و درد
پروستاگلاندین ها می توانند باعث کاهش درد شوند، اما می توانند باعث ایجاد آن نیز هم بشوند. NSAIDها مانند ناپروکسن (Aleve) مانع ایجاد پروستاگلاندین ها می شوند.
پزشکان دریافته اند که غلظتهای زیادی از پروستاگلاندینها در مناطق التهاب وجود دارد. آنها می دانند که پروستاگلاندین ها می توانند اثرات التهابی مختلفی داشته باشند، از جمله ایجاد گشاد شدن عروق، ایجاد تب و جذب سلول های درگیر در واکنش های آلرژیک.
پزشکان پروستاگلاندین نوع PGE2 را دلیل ایجاد قرمزی، تورم و درد می دانند.
گرچه التهاب همیشه مفید نیست، اما همیشه هم بد نیست. التهاب یکی از مراحل اولیه بهبود است. التهاب طولانی مدت هنگامی که با درد و بیماری مزمن مرتبط باشد می تواند مشکل ساز شود.
عوارض پروستاگلاندین ها
وجود پروستاگلاندین زیاد یا خیلی کم در بدن می تواند باعث عوارض سلامتی شود.
ترشح زیاد پروستاگلاندین ها: می‌تواند منجر به آرتروز و گرفتگی های زمان قاعدگی شود.
ترشح بسیار کم پروستاگلاندینها: می تواند منجر به گلوکوم و زخم معده شود.
پزشکان همچنین از پروستاگلاندینها برای درمان بیماری‌های قلبی هنگام تولد مانند مجرای شریانی استفاده می کنند.
داروهای پروستاگلاندین
شرکت های دارویی تعدادی دارو تولید می کنند که بر پروستاگلاندین‌های بدن تأثیر می گذارد. این موارد به اندازه عملکرد پروستاگلاندینها متنوع هستند و شامل موارد زیر می شوند:
- بیماتوپراست (لومیگان، لاتیس). این دارویی است که برای درمان گلوکوم و همچنین برای تقویت رشد مژه استفاده می شود.
- کربوپروست (همابات). این دارو انقباضات رحمی ایجاد می‌کند که ممکن است به کاهش خونریزی پس از زایمان کمک کند.
- دینوپروستون (سرویدیل). از این دارو برای تقویت زایمان با گشاد كردن دهانه رحم در زنان استفاده می شود.
- میزوپروستول (Cytotec). این موارد استفاده های گوناگونی دارد، از جمله برای جلوگیری از زخم معده، ایجاد زایمان. همچنین ممکن است پزشک برای کاهش خونریزی پس از زایمان این دارو را تجویز کنند.
- لاتانوپروست و زالاتان. این قطره چشمی است که برای درمان گلوکوم تجویز می شود.
داروهایی مانند NSAID نیز به کاهش ناراحتی و التهاب ناشی از پروستاگلاندین ها کمک می‌کند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
دیسمنوره یا پریودهای دردناک یکی از شایع ترین اختلالات مربوط به پروستاگلاندین است که ممکن است باعث مراجعه شما به پزشک شود. معمولاً، درد قاعدگی مربوط به پروستاگلاندین با شروع دوره قاعدگی و با افزایش سن بهتر می شود.
اگر دوره های دردناکی دارید که با مصرف NSAID بهتر نمی شوند با پزشک خود صحبت کنید. گاهی اوقات، پریودهای دردناک فقط به پروستاگلاندین ها مربوط نمی شوند، بلکه به یک بیماری پزشکی زمینه ای مانند آندومتریوز یا فیبروم رحم مربوط می شوند.
سخن آخر
پروستاگلاندین ها از نظر پزشکی ترکیبات مهمی هستند که می توانند باعث ایجاد درد و یا تسکین آن شوند. پزشکان از آن برای کمک به زایمان و کاهش خطرات خونریزی پس از زایمان استفاده می کنند.
در زمان پریودهای دردناک، NSAID ها می توانند به جلوگیری ایجاد درد پروستاگلاندین ها کمک کنند. اگر این موارد به کنترل درد مزمن کمک نمی کند، باید در مورد علل آن و روش های درمانی با پزشک مشورت کنید.
