سرطان پروستات؛ از علائم تا درمان

سرطان پروستات یک بیماری جدی است که سالانه هزاران مرد را در سنین میانسالی یا پیری درگیر می کند. سرطان پروستات دومین علت اصلی مرگ و میر سرطان برای مردان است.حدود ۶۰ درصد از این سرطان، در مردان بالاتر از ۶۵ سال اتفاق می افتد. انجمن سرطان آمریکا (ACS) تخمین می زند ۱۷۴،۶۵۰ مرد آمریکایی در سال ۲۰۱۹ به این بیماری مبتلا شده اند.

سرطان پروستات چیست؟

پروستات یک غده کوچکی و در پایین شکم در زیر مثانه و اطراف مجرای ادرار مردان قرار دارد. هورمون تستوسترون عملکرد پروستات که ترشح مایع منی است را تنظیم می‌کند. منی ماده حاوی اسپرم است که در حین انزال از مجرای ادرار مرد خارج می گردد.

وقتی رشد غیرطبیعی و بدخیم در سلول های پروستات (که تومور نامیده می شود) اتفاق می افتد، به آن سرطان پروستات می گویند. این سرطان می تواند به مناطق دیگر بدن نیز گسترش یابد. در این موارد، از آنجا که سرطان از سلول های پروستات شروع شده، با همان نام سرطان پروستات شناخته خواهد شد.

انواع سرطان پروستات

بیشتر موارد سرطان پروستات نوعی سرطان با نام آدنوکارسینوما است. این سرطان در بافت غده پروستات رشد می کند. سرطان پروستات براساس سرعت رشد آن دسته بندی می شود. که دو نوع رشد دارد:

1. تهاجمی، که سریع رشد می کند.
2. غیرتهاجمی، که رشد کندی دارد.

در سرطان غیر تهاجمی پروستات، تومور یا رشد نمی کند یا با گذشت زمان رشد بسیار کمی دارد. اما در سرطان پروستات تهاجمی، تومور می تواند به سرعت رشد کند و ممکن است به سایر مناطق بدن، مانند استخوان‌ها هم گسترش یابد.

علل و عوامل خطر سرطان پروستات

هیچ علت دقیق شناخته شده ای برای سرطان پروستات وجود ندارد. مانند همه سرطان ها، ممکن است بدلایل بسیاری از جمله سابقه خانوادگی و ژنتیکی یا قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی ایجاد شود.عامل تحریک کننده هرچه باشد، منجر به جهش سلولی و رشد سلولی کنترل نشده در پروستات می گردد.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر سرطان پروستات هستند؟

هر مرد می تواند به سرطان پروستات مبتلا شود، اما عوامل خاصی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند. از جمله:

• سن بالا
• سابقه خانوادگی سرطان پروستات
• قومیت ها یا نژادهایی خاص. به عنوان مثال، مردان آفریقایی-آمریکایی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات هستند.
• چاقی
• تغییرات ژنتیکی
• محل زندگی شما نیز می تواند در خطر ابتلا به سرطان پروستات نقش داشته باشد.
• وازکتومی
• عفونت‌های مقاربتی

همانطور که در بالا ذکر شد، سن یکی از عوامل اصلی ابتلا به سرطان پروستات است. این بیماری اغلب در مردان بالاتر از ۶۵ سال رخ می دهد. این بیماری در حدود ۱ نفر از هر ۱۴ مرد در سنین ۶۰ تا ۶۹ سال بروز می یابد.

علائم سرطان پروستات

برخی از انواع سرطان پروستات غیرتهاجمی هستند، بنابراین ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند. با این حال، سرطان پیشرفته پروستات اغلب علائمی را ایجاد می کند.

اگر هر یک از علائم یا نشانه های زیر را دارید، هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. برخی از این علائم ممکن است د به دلیل شرایط دیگری در بدن ایجاد شوند، بنابراین  نیاز به معاینه است.

مشکلات دستگاه ادراری

مشکلات ادراری یک علامت شایع است زیرا پروستات در زیر مثانه قرار دارد و مجرای ادرار را احاطه کرده است. پس اگر توموری روی پروستات رشد کند، می تواند به مثانه یا مجرای ادرار فشار وارد کند و مشکلاتی را ایجاد نماید.

 از دیگر مشکلات دستگاه ادراری شامل: 

• نیاز مکرر به دفع ادرار
• سرعت خروج ادرار کندتر از حالت عادی است
• خونریزی هنگام ادرار کردن (هماچوری) 
• مشکلات جنسی

اختلال نعوظ

اختلال نعوظ ممکن است یکی از علائم سرطان پروستات باشد این حالت ناتوانی جنسی نیز نامیده می شود که باعث می شود مرد در نعوظ مشکل داشته باشد و نتواند آن را حفظ کند. خون موجود در منی بعد از انزال نیز می تواند یکی از علائم سرطان پروستات باشد.

درد و بی حسی

سرطان متاستاتیک سرطانی است که از سایر مناطق بدن از همان ابتدای ابتلا به آن سرایت کرده است. هنگامی که سرطان پروستات متاستاز می کند، اغلب به استخوان‌ها گسترش می یابد. که می تواند باعث درد در مناطق لگن، کمر و سینه شود. اگر سرطان به نخاع گسترش یابد، ممکن است حستان در پاها و مثانه را از دست بدهید.

علائم اولیه سرطان پروستات

در حالی که هر یک از علائم فوق می تواند اولین نشانه برای ابتلا به سرطان پروستات باشد، علائم ادراری بیش از سایر علائم ظاهر می شود. مهم است که بخاطر داشته باشید که بیشتر این علائم همچنین می توانند به دلیل سایر بیماری‌ها ایجاد شوند که سرطان نیستند. مثلا هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) و پروستاتیت.

غربالگری و تشخیص سرطان پروستات

غربالگری سرطان پروستات اغلب به ترجیحات شخصی شما بستگی دارد. دلیل اصلی این امر این است که طبق گزارشات مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، بیشتر سرطان‌های پروستات به آرامی رشد می کنند و هیچ مشکلی در سلامتی ایجاد نمی کنند. همچنین به این دلیل که نتایج حاصل از آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)، که می تواند بخشی از غربالگری باشد، ممکن است منجر به تشخیص نادرست سرطان گردد. به هر دوی این دلایل، غربالگری می تواند باعث نگرانی بی مورد و درمان غیرضروری شود.

توصیه های غربالگری

متخصصان توصیه می کنند که  طی معاینات سالانه، پزشکان با مردان در سنین مختلف در مورد جوانب مثبت و منفی غربالگری سرطان پروستات صحبت کنند. این مشاوره ها برای سنین زیر توصیه می شود:

1. سن ۴۰ سالگی: برای مردانی که در معرض خطر بسیار بالا هستند، مانند افرادی که یکی از بستگان درجه یکشان این مشکل را  دارند که در سن کمتر از ۶۵ سال به سرطان پروستات مبتلا بودند.
2. سن ۴۵ سالگی: برای مردان آمریکایی آفریقایی تبار و مردان دارای بستگان درجه یک در سن کمتر از ۶۵ سال.
3. سن ۵۰ سالگی: برای مردانی که به طور متوسط در معرض خطر سرطان پروستات هستند و انتظار می رود حداقل ۱۰ سال دیگر زندگی کنند.

گروه ویژه خدمات پیشگیری به مردان ۵۵ تا ۶۹ ساله توصیه می کند که آزمایش آنتی ژن مخصوص پروستات (PSA) را انجام دهند.

روش های تشخیص سرطان پروستات

معاینه دیجیتال رکتال (DRE): با این معاینه، پزشک از لمس پروستات با انگشت استفاده کند. همچنین در صورت احساس وجود توده های سخت روی غده پروستات که می توانند تومور باشند ممکن گزارش سرطان پروستات بدهند.

آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA): این آزمایش خون، میزان PSA شما را که یک پروتئین تولید شده توسط پروستات است را تشخیص می دهد. 

بیوپسی پروستات: ممکن است پزشک برای تایید تشخیص سرطان پروستات نمونه برداری انجام دهد. و قطعه کوچکی از غده پروستات شما را برای معاینه بر دارد.

سایر آزمایشات: همچنین ممکن است پزشک اسکن MRI، سی تی اسکن یا اسکن استخوان انجام دهد.

مراحل سرطان پروستات

• پزشک شما احتمالاً از نتایج آزمایش PSA برای تعیین مرحله سرطان پروستات استفاده خواهد کرد. مرحله نشان می دهد که سرطان شما چقدر پیشرفته است. این اطلاعات به پزشک کمک می کند تا درمان شما را برنامه ریزی کند.
• اندازه یا وسعت تومور
• تعداد غدد لنفاوی درگیر
• گسترش سرطان به سایر بافت ها یا اندام های دیگر (متاستاز شدن)

مراحل سرطان پروستات را از ۱ تا ۴ تقسیم می کنند. این بیماری در مرحله ۴ به پیشرفته ترین حالت خود می رسد.

درمان سرطان پروستات

پزشک شما با توجه به سن، وضعیت سلامتی و مرحله سرطان یک برنامه درمانی مناسب  تدوین می کند.

اگر سرطان غیر تهاجمی باشد، پزشک درمان حمایتی را که نظارت فعال نیز نامیده می شود، توصیه کند.  بدین معنا که درمان را به تأخیر می اندازید اما برای کنترل سرطان مرتب به پزشک مراجعه می کنید.

نوع تهاجمی سرطان پروستات ممکن است با گزینه های دیگری درمان شود، مانند:

• عمل جراحی
• تابش – تشعشع
• سرما درمانی
• هورمون درمانی
• شیمی درمانی
• رادیوتراپی
• ایمونوتراپی

پروستاتکتومی

پروستاتکتومی نوعی عمل جراحی است که طی آن بخشی یا کل غده پروستات مرد برداشته می شود. اگر شخصی به سرطان پروستات مبتلا باشد که به خارج از پروستات وی گسترش نیافته باشد، پزشک ممکن است به او پیشنهاد کند که پروستاتکتومی رادیکال انجام دهد. با این روش، کل غده پروستات برداشته می شود.

میزان موفقیت درمان سرطان پروستات

اگر سرطان پروستات زود تشخیص داده شود و تومور اصلی گسترش نیافته باشد، چشم انداز آن معمولاً خوب است. تشخیص و درمان به موقع، کلید اصلی نتیجه مثبت است. با این حال، اگر سرطان پیشرفت کند و به خارج از پروستات گسترش یابد، وضعیت سخت می شود.

پیشگیری از سرطان پروستات

عوامل خطر خاصی برای سرطان پروستات مانند سن وجود دارد. به عنوان مثال، ترک سیگار می تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد. رژیم غذایی و ورزش نیز عوامل مهمی هستند که می توانند خطر ابتلا به سرطان پروستات را تحت تأثیر قرار دهند.

رژیم غذایی

برخی از غذاها ممکن است به شما در کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات کمک کنند، از جمله:

گوجه فرنگی‌ها، سبزیجات چلیپایی مانند کلم بروکلی، جوانه بروکسل و کلم پیچ، ماهی، سویا، روغن هایی که حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند، مانند روغن زیتون.

شواهد همچنین نشان می دهد که برخی از غذاها ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهند، مانند شیر و محصولات لبنی، چربی اشباع شده، که در محصولات حیوانی یافت می شود، گوشت قرمز، گوشت بریانی.

ورزش

ورزش احتمالاً می تواند به شما در کاهش خطر ابتلا به سرطان پیشرفته پروستات و از بین رفتن سرطان پروستات کمک کند. همچنین می تواند به کاهش وزن کمک کند. این موضوع بسیار مهم است زیرا تحقیقات نشان داده است که چاقی یکی از عوامل خطر سرطان پروستات می باشد.