اسکیزوفرنی چیست؟

اسکیزوفرنی یک اختلال روانپزشکی مزمن است. افراد مبتلا به این اختلال واقعیت را به صورت تحریف شده تجربه می کنند و اغلب دچار توهم یا هذیان می شوند. تخمین زده می شود که حدود ۱ درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار دهد. باورهای غلطی در مورد این اختلال بین عموم رایج است. به عنوان مثال، برخی از مردم فکر می کنند که این بیماری یک فرد دو شخصیتی ایجاد می کند. در حقیقت، اسکیزوفرنی و دو شخصیتی (که به درستی اختلال هویت نامیده می شود) دو اختلال متفاوت هستند.

اسکیزوفرنی می تواند در مردان و زنان در هر سنی رخ دهد. مردان اغلب در اواخر نوجوانی یا اوایل ۲۰ سالگی شروع به بروز علائم آن می کنند. زنان نیز در اواخر دهه ۲۰ و اوایل ۳۰ سالگی علائم را نشان می دهند. 

ژنتیک - اسکیزوفرنی در هر عضوی از خانواده ها می تواند ایجاد شود. اما تصور نمی شود که هیچ ژنی به تنهایی مسئولیت بروز آن را  بر عهده داشته باشد. به احتمال زیاد ترکیب شدن فعالیت ژن های مختلف باعث آسیب پذیری بیشتر افراد در برابر این بیماری می شود. اما، داشتن این ژن ها لزوماً به معنای ابتلای فرد به اسکیزوفرنی نیست.

علائم اسکیزوفرنی

علائم اسکیزوفرنی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

علائم اولیه

علائم این اختلال معمولاً در سال های نوجوانی و اوایل ۲۰ سالگی مشاهده می شود. در این سنین، به دلیل رفتارهای معمول نوجوانان، ممکن است اولین علائم نادیده گرفته شود.

• جدا شدن از دوستان و خانواده
• تغییر دوستان یا گروه های اجتماعی
• تغییر در تمرکز و توجه
• مشکلات خواب
• تحریک پذیری و تند خویی
• دشواری در انجام کار های مدرسه، یا عملکرد ضعیف تحصیلی

علائم مثبت

علائم "مثبت" اسکیزوفرنی رفتارهایی است که در افراد سالم غیر از این معمول نیست. این "مثبت" به معنای مثبت شناختی می باشد. این رفتارها شامل موارد زیر است:

• توهم: توهم تجربیاتی است که واقعی به نظر می رسد اما توسط ذهن فرد ایجاد می شود. این حالت شامل دیدن چیزهای خاص، شنیدن صدا یا بوییدن چیزهایی است که دیگران در اطراف وی تجربه نمی کنند و نمی بینند و فقط زاییده فکر شخص است.
• هذیان: یک توهم هذیانی زمانی اتفاق می افتد که فرد با وجود شواهد یا حقایقی خلاف آن، به آن چیز باور داشته باشد.
• اختلالات فکری: اختلالاتی در روش های تفکر یا پردازش اطلاعات هستند که به صورت غیر معمول رخ می دهند.
• اختلالات حرکتی: این ها شامل حرکات آشفته بدن یا حالت های عجیب و غریب است.

علائم منفی

علائم منفی اسکیزوفرنی احساسات، رفتارها و توانایی های معمول فرد را قطع می کند. این علائم عبارتند از:

• تفکر یا گفتار بی نظم: جایی که فرد هنگام صحبت، سریع موضوعات بحث را تغییر می دهد یا از کلمات یا عبارات ساخته شده و به قولی "من در آوردی" استفاده می کند.
• در کنترل تیک هایش مشکل دارد
• پاسخ های عاطفی عجیب و غریبی به موقعیت ها و اتفاقات می دهد
• کمبود احساسات 
• از دست دادن علاقه یا هیجان برای زندگی
• انزوای اجتماعی
• مشکل در شروع یا پیگیری برنامه هایش
• مشکل در انجام فعالیت های عادی و روزمره

علائم شناختی

علائم شناختی اسکیزوفرنی گاهی اوقات آن قدر ظریف است که تشخیص آن دشوار می شود. با این حال ، این اختلال می تواند بر حافظه و تفکر فرد تأثیر بگذارد.

این علائم عبارتند از:

• تفکرات بی نظم، مانند مشکل در تمرکز یا توجه
• "عملکرد اجرایی" ضعیف، یا اخلال در درک اطلاعات و استفاده از آنها برای تصمیم گیری
• مشکلاتی در یادگیری تازه ها و استفاده از آنها

علل اسکیزوفرنی

علت دقیق اسکیزوفرنی ناشناخته است. محققان پزشکی معتقدند عوامل مختلفی می توانند در این امر موثر باشند از جمله:

1. عوامل بیولوژیکی
2. جهش ها و عوامل ژنتیکی
3. عوامل محیطی

اعتقاد بر این است که ناهنجاری های شیمیایی در مغز عامل بسیاری از علائمی است که در اسکیزوفرنی مشاهده می شود. محققان همچنین معتقدند که سطوح پایین برخی از مواد شیمیایی مغزی که بر احساسات و رفتار تأثیر می گذارند ممکن است در بروز این اختلال روانپزشکی نقش داشته باشد.

ژنتیک نیز ممکن است در این امر نقش داشته باشد. افرادی که سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند.

سایر عوامل خطر اسکیزوفرنی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• قرار گرفتن در معرض سموم یا ویروس ها قبل از تولد یا در دوران نوزادی
• داشتن یک بیماری التهابی یا خود ایمنی
• استفاده از داروهای روان گردان
• سطح استرس بالا

انواع اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی یک بار به پنج زیرگروه تقسیم شد. اما در سال ۲۰۱۳، زیرگروه های آن حذف شدند.

نام انواع مختلف این اختلال به پزشکان کمک می کند تا برنامه های درمانی مناسبی را در دستور کار قرار دهند.

1. پارانوئید: در سال ۲۰۱۳، پزشکان به این نتیجه رسیدند که پارانویا یک علامت "مثبت" در مورد این اختلال است، نه یک نوع جداگانه از آن. این افراد هذیان غیر عادی و توهمات شنیداری را تجربه می کنند.
2. هبفرنیک یا بی نظم: این افراد توهم یا هذیان گویی ندارند اما گفتار یا رفتارهای نامنظم دارند.
3. بی تفاوت یا متمایز: بیش از یک نوع از علائم غالب را نشان می دهند. انواع توهم، هذیان گویی و رفتار های آشفته را بروز می دهند.
4. باقیمانده: اگر برای فردی در اوایل زندگی تشخیص اسکیزوفرنی داده شود اما علائمی از خود نشان ندهد ، ممکن است در این گروه جای بگیرد. این افراد نشانه هایی مانند انزوای اجتماعی، تفکرات غیر منطقی، کند بودن در هیجانات و رفتار های غیر عادی را از خود بروز می دهند.
5. کاتاتونیک: همانطور که از نامش پیداست، علائم این زیرگروه شامل رفتارهای حرکتی  غیر عادی می باشد.

تشخیص اسکیزوفرنی

یک آزمایش واحد برای تشخیص اسکیزوفرنی وجود ندارد. یک معاینه روانپزشکی کامل می تواند به پزشک در تشخیص این اختلال کمک کند. فرد برای این کار باید به یک روانپزشک یا یک متخصص بهداشت روان مراجعه نماید. پزشک مراحل زیر را ممکن است برای تشخیص مورد استفاده قرار دهد:

• معاینه فیزیکی
• آزمایش خون
• آزمایشات تصویربرداری، از جمله تصویربرداری مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT)

درمان اسکیزوفرنی

آن چه که مسلم است این می باشد که فعلا هیچ درمانی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد. در صورت تشخیص این اختلال، فرد به درمان مادام العمر نیاز خواهد داشت. این درمان ها می توانند شدت علائم را کنترل یا کاهش دهند.

از راست به چپ مغز اشخاص مبتلا به اسکیزوفرنی، افراد در معرض خطر و فرد سالم

درمان های احتمالی شامل موارد زیر است:

مصرف برخی داروها: داروهای ضد روان پریشی رایج ترین درمان اسکیزوفرنی است. این داروها می توانند در درمان مواردی مثل توهم، هذیان و علائم روان پریشی  به فرد کمک کنند.

در صورت بروز روان پریشی، ممکن است فرد در بیمارستان بستری شود و تحت نظارت دقیق پزشکی تحت درمان قرار بگیرد.

مداخله روانی – اجتماعی: یکی دیگر از گزینه های درمانی اسکیزوفرنی مداخله روانی - اجتماعی است. این روش شامل درمان فردی برای کمک به بیمار در کنار آمدن با استرس و بیماری است. آموزش اجتماعی می تواند مهارت های اجتماعی و ارتباطی شما را بهبود بخشد.

توانبخشی حرفه ای: توانبخشی شغلی می تواند مهارت‌های لازم برای بازگشت به کار را برای شخص مبتلا فراهم کند.

درمان های جایگزین اسکیزوفرنی

دارو درمانی برای درمان اسکیزوفرنی مهم است. با این حال، برخی از افراد مبتلا به این اختلال ممکن است لازم باشد که دارو های مکمل را نیز مصرف کنند.

• درمان ویتامین
• مکمل های روغن ماهی
• مکمل های گلیسین
• مدیریت رژیم غذایی

پیشگیری از اسکیزوفرنی

هیچ راهی برای جلوگیری از اسکیزوفرنی وجود ندارد. با این وجود، شناسایی افراد در معرض خطر و چگونگی جلوگیری از بروز اختلال در افراد در معرض خطر، بسیار مورد توجه محققان در سال های اخیر بوده است.

لذت بردن از یک زندگی سالم و عاری از علائم ممکن خواهد بود. علائم اسکیزوفرنی می تواند برای مدتی از بین برود و سپس دوباره برگردد. پیروی از توصیه های پزشک پیش آگهی شما را بهبود می بخشد. طبق گزارشات کالج روانپزشکان سلطنتی انگلستان، از هر ۵ نفری که اسکیزوفرنیشان تشخیص داده می شود ۳ نفر با درمان بهتر می شوند. برای قرار گرفتن در مسیر پیشرفت در درمان، مهم است:

• در مورد شرایط  بیماری خود اطلاعات کسب کنید.
• عوامل خطر زا و تشدید کننده را بشناسید و درک کنید
• برنامه درمانی پزشک خود را به طور منظم و پیوسته دنبال کنید