کاهش یا افزایش ضربان قلب جنین در بارداری
ضربان قلب جنین را از چه زمانی می توان شنید؟
قلب جنین در هفته‌ی پنجم بارداری شروع به تشکیل شدن، می‌کند. و شما حدودا از هفته ششم بارداری می توانید صدای ضربان قلب جنین را در سونوگرافی، از هفته دوازدهم بارداری می توانید صدای قلب جنین را در با داپلر و از هفته هیجدهم بارداری می توانید صدای ضربان قلب او را با گوشی های پزشکی یا استتوسکوپ بشنوید. تمام این موارد می تواند دیرتر باشد و طبیعی است برای هر کسی باتوجه به خصوصیات او و جنین متفاوت است.
ضربان قلب جنین و پمپاژ خون از روز ۲۱ یا ۲۲ بارداری یا ۳ هفته بعد از لقاح شروع میشود. ضربان قلب جنین از اواخر هفته ی ششم تا هفته‌ی هفتم بارداری با سونوگرافی قابل تشخیص است. ضربان قلب کودک شما باید بین ۶ تا ۷ هفته بین ۹۰ تا ۱۱۰ ضربان در دقیقه باشد. در هفته نهم، ضربان قلب کودک شما باید به ۱۴۰-۱۷۰ دور در دقیقه برسد.
اندازه گیری ضربان قلب جنین در اواخر بارداری و به هنگان پروسه زایمان طبیعی اندازه گیری میشود و به پزشک معالج برای ارزیابی سلامت جنین کمک می‌کند .
ضربان پایه قلب جنین طبیعی ۱۱۰ تا ۱۶۰ دور در دقیقه است و میتواند از ۵ تا ۲۵ ضربان در دقیقه تفاوت داشته باشد و نشان دهنده عدم آسیب یا اثرات پاتولوژیک ناشی از عواملی است که ضربان قلب جنین را تنظیم می کند.
چگونه ضربان قلب جنین را از ضربان قلب مادر تشخیص دهید؟
وقتی نوبت به تشخیص ضربان قلب کودک و ضربان قلب خودتان هم می رسد، به تعداد ضربان در دقیقه (BPM) توجه کنید.
- ضربان قلب طبیعی بزرگسالان حدود ۸۰ بار در دقیقه است.
- ضربان قلب طبیعی جنین ۱۲ تا ۱۶ هفته بسیار سریعتر است ، در حدود ۱۵۰ بار در دقیقه است.
عوامل موثر بر ضربان قلب جنین در هفته های مختلف بارداری
عوامل کنترل کننده‌ی ضربان قلب جنین شامل :
- ضربان طبیعی قلب
- جریان های الکتریکی قلب
- سیستم اتونوم ( دستگاه عصبی غیرارادی ) مادر و جنین
- ترکیبات هورمونی طبیعی (کاتکول آمین ها: دوپامین، آدرنالین ، نورآدرنالین ...)
- عوامل بیرونی مانند مصرف داروها
- فاکتورهایی مثل مقدار کلسیم و پتاسیم خون
می باشد. ضربان قلب غیر طبیعی جنین نشان دهنده ی کاهش اکسیژن رسانی و یا مشکلات دیگر برای جنین می باشد.
کاهش ضربان (برایکاردی) قلب جنین
برادیکاردی قلب جنین به زمانی اطلاق میشود که تعداد ضربان قلب کمتر از ۱۱۰ باشد که می تواند به علت:
- مصرف داروهای بتا بلاکر( مثل پروپرانولول ) در مادر
- دمای کمتر از ۳۵ درجه
- هیپوگلیسمی ( افت قند خون )
- کم کاری تیروئید یااختلال هدایتی قلب جنین
- قطع اکسیژن رسانی به جنین
افزایش ضربان(تاکی کاردی) قلب جنین
تاکی کاردی قلب جنین به زمانی اطلاق میشود که تعداد ضربان قلب جنین بالای ۱۶۰ باشد که می تواند به علت:
- تب مادر
- عفونت
- داروها
- پرکاری تیروئید
- کاتکول آمین های بالا
- کم خونی جنین
- آریتمی (ضربان نامنظم ) قلب
- یا قطع اکسیژن رسانی به جنین باشد .
علل دیگر آریتمی ضربان قلب جنین
سایر شرایط که به طور بالقوه باعث تغییر حداقلی در ریتم قلبی جنین می شود شامل:
- چرخه خواب جنین
- آریتمی قلب
- داروها
- نارسی شدید جنین
- ناهنجاری های مادرزادی یا آسیب عصبی پیش بینی شده
می باشد.
افزایش ضربان قلب جنین
افزایش ضربان قلب جنین اغلب با حرکت جنین همراه است، که احتمالاً به علت :
- اثر جانبی داروها
- بالا رفتن سطح هورمون هایی مانند کاتکول آمین
- و تحریک سیستم عصبی خودکار(اتونوم) قلب
افزایش ضربان قلب جنین با اطمینان می تواند عدم وجود آسیب، که شامل کاهش اکسیژن رسانی به جنین و افزایش اسیدیته ی خون جنین را پیش بینی کند .
چرا نیاز به اندازه گیری ضربان قلب جنین داریم ؟
اگر بارداری پرخطر دارید، به خصوص دیابت بارداری مادر، فشار خون بالای مادر و یا جنینی که اختلال رشد دارد اندازه گیری ضربان قلب جنین مفید می باشد .
چه عواملی که باعث کاهش دقت اندازه گیری یا ضعیف شدن ضربان قلب چنین می شود؟
عوامل موثر بر مشکل شدن اندازه گیری ضربان قلب جنین شامل:
- چاقی مادر
- موقعیت جنین یا مادر
- مایع دور جنین زیاد ( پلی هیدرامنیوس )
- دهانه ی رحم باز نشده و یا کیسه ی اب پاره نشده.
تعداد ضربان قلب نرمال جنین چقدر است؟
ضربان قلب جنین از بدو تشخیص تا هنگام زایمان، باید در محدوده ی ۱۱۰ تا ۱۶۰ ضربان در دقیقه باشد و تغییر در تعداد آن با تست‌های بیشتر بررسی میشود و در صورت لزوم اقداماتی برای حفظ سلامت جنین و مادر انجام میشود .
آزمایشات بررسی و تشخیص ضربان قلب جنین در بارداری
از سری تست ها برای بررسی ضربان قلب جنین :
- NST (nonstress test ) : اندازه گیری ضربان قلب جنین در هنگام حرکت جنین
- CST (contraction stress test ): اندازه گیری ضربان قلب جنین در هنگام انقباض رحمی
- BPP ( biophysical profile) : اندازه گیری ضربان قلب جنین با سونوگرافی
در صورت اختلال در هر کدام از تست ها ی ذکر شده، پزشک معالج برای اقدامات بعدی تصمیم گیری می کند.