زمان دادن قطره آهن به نوزاد

آهن ماده معدنی ضروری است که بدن در تمام طول دوران زندگی خود به آن نیاز دارد. اینکه چه زمانی باید به نوزاد شروع به دادن آهن کنید بسیار اهمیت دارد و برای هر کودک متفاوت است. در این متن در مورد عوارض کمبود آهن، زمان دادن قطره آهن به کودکان مختلف، عوارض ناشی از قطره آهن به کودکان و تیرگی دندان های ناشی از آهن و...  توضیح خواهیم داد.

چرا باید به نوزاد آهن بدهیم؟

بدن نوزاد همانند ما به مقدار مشخصی آهن نیاز دارد تا به هموگلوبین و میوگلوبین (دو پروتئین حامل اکسیژن در خون) موجود در گلبول های قرمز در انتقال اکسیژن کمک کند. همچنین آهن برای ساخت و عملکرد صحیح آنزیم ها بسیار مهم است. هنگامی که سطح آهن در بدن کافی نباشد، سلول های بدن را از آنچه برای تأمین انرژی مورد نیاز است، دچار مشکل می شوند. که به آن کم خونی ناشی از فقر آهن است. اگرچه مانند گذشته معمول نیست، اما کمبود آهن هنوز یکی از دلایل عمده کم خونی در کودکان خردسال است. کم خونی فقر آهن می تواند منجر به بروز علائم و مشکلاتی در کودکان شود. همچون: 

• خستگی کودک
• ضعف کودک
• مشکل در حافظه و تمرکز کودک
•  احساس سرما در بدن، مشکل در حفظ دمای طبیعی بدن
• سردرد یا سرگیجه
• مو، پوست و ناخن های خشک و شکننده
• پیکا (هوس عجیب برای فلز، خاک ، کاغذ یا غذای نشاسته ای)
• گلوسیت (زبان قرمز و ملتهب)
• رنگ پریدگی عمومی، از جمله رنگ پریدگی پوست و لب ها
• عفونت های مکرر
• تپش قلب، افزایش ضربان قلب
• تنگی نفس
• سندرم پاهای بی قرار

این عوارض می تواند مشکلاتی همچون کاهش رشد و افت تمرکز و یادگیری را  در کودکان نیز به دنبال داشته باشد. خصوصا اینکه آهن کافی، باعث رشد عصبی نوزادان می شود  برای جلوگیری از بروز کم خونی و عوارض مرتبط با آن در کودکان و نوزادان باید طبق دستورالعمل ها از آن پیشگیری شود.

زمان شروع قطره آهن در نوزادان 

بیشتر نوزادان سالم هنگامی که در رحم مادر هستند و در طی سه ماهه سوم بارداری، به اندازه کافی آهن از مادران خود دریافت می کنند که تا حدود چهار الی شش ماه اول ابتدای تولد آنها دوام داشته باشد. اما پس از آن، ذخیره آهن او به تدریج کم شده و باید از طریق منابع بیرونی و مکمل ها آهن کافی به بدن نوزاد برسد.

البته مدت زمان به اتمام رسیدن این ذخیره در هر نوزاد بسته به یک سری از شرایط متفاوت خواهد بود و این متخصص اطفال است که برحسب شرایط نوزاد در این مورد تصمیم گیری می کند. به صورت کلی براساس پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های جهانی و کشوری، برای شروع قطره آهن باید: 

1. نوزادانی که سر وقت و در پایان بارداری به دنیا آمده اند و ۶ ماه ابتدای عمر خود به صورت انحصاری از شیر، اعم از شیر مادر و یا شیرخشک (غنی شده با آهن) تغذیه می کنند، تا پایان ۶ ماهگی نیازی به مکمل آهن ندارد. اما پس از این زمان و با شروع تغذیه تکمیلی، مکمل آهن برای آن ها شروع شده و تا پایان ۲۴ ماهگی باید ادامه پیدا کند. 
2. نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا آمده اند، ذخایر آهن کمتری دارند و بنابراین زمان شروع مکمل آهن برای این دسته از نوزدان زودتر از ۶ ماهگی است.  این مساله همچنین در مورد این دسته از نوزادان نیز صدق می کند:

• • • • ۱. نوزادانی که با وزن کمتر از ۲۵۰۰ کیلوگرم هنگام تولد، به دنیا آمده اند.
      • ۲. نوزادانی که از شیر گاو تغذیه می شوند.
      • ۳. نوزادانی که از مادران دیابتی متولد شده اند.
      • ۴. نوزادانی که مادرشان طی بارداری تغذیه خوبی نداشته و دچار کمبود تغذیه ای بوده و است.

میزان مصرف قطره آهن در نوزادان بالای ۶ ماه

معمولا مکمل آهن در این نوزادان زمانی شروع می‌شود که وزن نوزادان دو برابر وزن زمان تولد شود. 

اما میزان مصرف قطره آهن، بسته به شرایط هر نوزاد و صلاحدید متخصص اطفال متفاوت است اما به طور کلی، توصیه می شود روزانه ۱۱ میلی گرم آهن المنتال که به طور معمول برابر با ۱۵ قطره آهن است، به شیرخواران بعد از ۶ ماهگی داده شود. 

نحوه دادن قطره آهن به کودک

برای افزایش میزان جذب آهن موجود در قطره آهن، کاهش عوارض آن و به حداقل رساندن احتمال بهانه جویی نوزاد، این نکات باید مدنظر قرار گیرند: 

1. زمان مناسب برای دادن قطره آهن، بین دو نوبت شیر دادن است، زیرا کلسیم موجود در شیر، می تواند از جذب آهن کم کند. 
2. مادران می بایست، قطره آهن را در یک سرنگ، قطره چکان و یا نهایتا قاشق مرباخوری ریخته و آن را در انتها و عقب دهان فرزندشان بریزند. 
3. مواد حاوی ویتامین C جذب آهن را افزایش می دهند. بنابراین می توان قطره آهن را همراه با آب میوه ها و میوه های حاوی این ویتامین به نوزادان داد. 
4. تا حداقل یک ساعت پس از دادن قطره آهن به نوزاد، از دادن شیر و مواد دارای کافئین مثل چای اجتناب شود. 

آیا قطره آهن باعث پوسیدگی دندان های کودک می شود؟ 

یکی از ترس ها و نگرانی های رایج والدین در مورد قطره آهن، تیره شدن دندان ها و پوسیدگی آن ها است. اما در واقع قطره آهن سبب پوسیدگی دندان ها نشده و این بهداشت نامناسب دندان ها و مسواک نزدن است که سبب چنین مشکلی می شود. البته یکی از عوارض رایج قطره آهن ایجاد لکه های تیره بر روی دندان ها است که با دادن یک لیوان آب به شیرخوار بعد از خوردن قطره آهن و مسواک زدن و تمیز کردن دندان ها با یک پارچه مرطوب تمیز می توان مانع تیره شدن دندان ها شد. مادران نباید به این دلیل دادن قطره آهن را متوقف  کنند، زیرا کمبود این ماده معدنی مهم عوازض جدی برای کودک به دنبال دارد. 

عوارض ناشی از دادن قطره آهن به نوزاد

از جمله عوارض شایع دیگر قطره‌های آهن می توان به این موارد اشاره نمود: 

• رنگ تیره مدفوع: جای نگرانی ندارد.
• یبوست: با اصلاح رژیم غذایی و افزایش مصرف مایعات و میوه و سبزیجات می توان با این مشکل مقابله نمود.
• درد شکم و تهوع: به مرور و با صبوری و تداوم مصرف برطرف خواهد شد.