بارداری مولار چیست؟
حاملگی مولار که به آن هیداتی دیفرم نیز می گویند، حالتی نادر از بارداری است که با رشد غیرطبیعی تروفوبلاست ها (سلول هایی که به طور معمول به جفت تبدیل می شوند) به وجود می آید. در واقع حاملگی مولار یک بیماری پاتولوژیک نادر از سلول هایی است که جفت را تشکیل می دهند. در بارداری مولار تخمک بارور شده یا جنین قادر به تکامل نیست و تبدیل به یک خوشه انگور مانند (پال) می شود.
حاملگی مولار چگونه به وجود می آید؟
در طی حاملگی مولار بعد از لقاح، جنین به طور غیر طبیعی رشد کرده و مانند یک خوشه انگور ظاهر می شود که به آن هیداتیک می گویند. این یک بیماری نادر در تکامل سلول هایی رخ می دهد که جفت را تشکیل می دهند و معمولاً در سه ماهه اول بارداری تشخیص داده می شود و در بیشتر موارد منجر به سقط و از دست رفتن بارداری می شود.
انواع بارداری مولار
بر اساس الگوی ژنتیکی و کروموزومی دو نوع بارداری مولار وجود دارد، بارداری مولار کامل و حاملگی مولار جزئی.
- مولار کامل (لقاح یک تخمک خالی با یک یا دو اسپرم): در طی بارداری مولار کامل، بافت جفت غیرطبیعی و متورم است و به نظر می رسد کیست هایی پر از مایع را تشکیل داده است. همچنین هیچ بافت طبیعی از جنین به وجود نمی آید. اگر از نظر ژنتیکی نیز بخواهیم بررسی کنیم : در حین لقاح، ۲۳ کروموزوم از مادر و ۲۳ کروموزوم نیز از پدر دریافت می شود و تخمک بارور شده از این رو در مجموع ۴۶ کروموزوم خواهد داشت. در بارداری مولار کامل، ۲۳ کروموزوم از بین می رود و جنین فقط از ۲۳ کروموزوم تشکیل می گردد که منشا پدری دارند. این امر منجر به عدم رشد جنین و تشکیل کیست های غیر طبیعی می شود که مانند خوشه انگور به نظر خواهند رسید.
- در حاملگی مولار جزئی یا نسبی، ممکن است بافت جفتی طبیعی همراه با بافت جفتی غیرطبیعی وجود داشته باشد. ممکن است در این نوع تشکیل جنین نیز رخ دهد، اما او قادر به زنده ماندن نیست و معمولاً در همان اوایل بارداری سقط می شود. از نظر ژنتیکی جنین از ۲۳ کروموزوم مادری و تعداد ۴۶ کروموزوم پدری (به جای ۲۳ عدد) تشکیل می شود. در نهایت این تقسیمات، تشکیل ۶۹ کروموزوم در یک جنین را خواهیم داشت. جنین حاصل ممکن است رشد کند و به یک جنین نابالغ تبدیل شود، اما به دلیل ترکیب نامطلوب ژنتیکی ممکن است بیش از چند ماه رشد داخل رحمی زنده نماند.
علت بارداری مولار
علت بروز ناهنجاری های ژنتیکی تا حد زیادی ناشناخته است. با این حال، عوامل زیر با افزایش خطر ایجاد بارداری مولار مرتبط هستند:
- افزایش سن: این حالت در بارداری نوجوانان و کسانی که سنی بیش از ۴۰ سال دارند بیشتر دیده می شود.
- نژاد و قومیت: در زنان با نژاد آسیایی دو برابر بیشتر نسبت به سایر نزادها دیده می شود.
- سابقه تکرار: زنانی که سابقه بارداری مولار در گذشته را دارند، در معرض خطر بیشتری برای تکرار این حالت قرار دارند. داشتن سابقه این قبیل حاملگی ها در گذشته، خطر را تا ۱ الی ۱.۵٪ بیش تر می کند، اگر خانم سابقه دو یا چند حاملگی مولار داشته باشد احتمال بروز مجدد آن را تا ۱۵ الی ۲۰٪ افزایش می دهد. یعنی حدود ۱ نفر از هر ۱۰۰ زنی که سابقه داشته باشد.
عوامل خطرساز که می توانند احتمال بارداری مولار را افزایش دهند
تقریباً از هر ۱۰۰۰ بارداری ۱ مورد به عنوان حاملگی مولار تشخیص داده می شود. حاملگی های مولار با عوامل خطرساز خاصی همراه هستند از جمله:
- رژیم غذایی: کمبود کاروتن یا ویتامین A.
- اختلالات ژنتیکی: زنانی که بیماری های ژنتیکی یا کروموزومی خاص دارند.
- سایر اختلالات زنان: به عنوان مثال، سابقه بیماری تخمدان پلی کیستیک (PCOD).
- قرار گرفتن در معرض اشعه: بیماری های ژنتیکی بیشتر هنگام قرار گرفتن در معرض تابش اشعه های تصویربرداری یا درمانی (رادیوتراپی و...) شایع هستند.
علائم بارداری مولار
بارداری مولار ممکن است در ابتدا مانند یک بارداری طبیعی به نظر برسد، اما اکثر بارداری های مولار علائم و نشانه های خاصی ایجاد می کنند، از جمله:
- خونریزی قهوه ای تیره تا قرمز روشن واژینال در سه ماهه اول بارداری
- حالت تهوع و استفراغ شدید
- فشار یا درد لگنی
- رشد و بزرگ شدن سریع رحم (یعنی رحم برای مرحله اول بارداری خیلی بزرگ است)
- فشار خون بالا
- تعریق
- تپش قلب
- اسهال
- پره اکلامپسی (وضعیتی که باعث افزایش فشار خون و حضور پروتئین در ادرار پس از هفته ۲۰ بارداری می شود)
- کم خونی
- هایپر تیروئیدیسم (پرکاری تیروئید)
- دیدن کیست های خوشه ای واژینال که نشانه مخصوص بارداری مولار است.
با این حال، این علائم بسیار غیر اختصاصی هستند (به استثنای علامت آخر) زیرا ممکن است در بارداری طبیعی یا سقط جنین نیز بروز کنند.
بارداری های مولار چقدر شایع است؟
همان طور که اشاره شد در سراسر جهان، این بیماری بیشتر در زنان قاره آسیا دیده می شود که در هر ۱۰۰۰ بارداری ۱ مرتبه اتفاق می افتد.
تشخیص بارداری مولار
تشخیص حاملگی مولار می تواند براساس مطالعات آزمایشگاهی و انجام تصویربرداری مخصوصا انجام سونوگرافی باشد.
- سطح Beta HCG (گنادوتروپین جفتی انسانی): هورمونی است که بلافاصله پس از لقاح تخمک در دوران بارداری توسط جفت ترشح می شود. می توان آن را در خون و همچنین ادرار اندازه گیری کرد. در یک بارداری طبیعی، سطح آن بین ۱۰۰ (IU / ml) است و با افزایش سن حاملگی به طور نسبی افزایش می یابد. در حاملگی های مولار، سطح B-HCG بسیار زیاد می شود و در موارد معدودی از ۱۰۰۰۰۰ IU / ml نیز بیشتر می شود.
- سونوگرافی حاملگی مولار: این بررسی انتخابی برای تشخیص و تأیید حاملگی مولار است. سونوگرافی یک حالت بوران و برفی همراه با چندین زائده کیست مانند در حفره رحم و عدم وجود فعالیت های جنین را نشان می دهد. این کار ایمن ترین، سریع ترین و مطمئن ترین ابزار تشخیصی برای بارداری های مولار است. همچنین تشخیص ایجاد شده توسط سطح غیر طبیعی و بالای HCG بتا تأیید می شود.
درمان بارداری مولار
- کورتاژ: اگر این مشکل خیلی زود تشخیص داده شود باید عمل سقط درمانی (کورتاژ یا D & C) با انجام بی حسی یا بیهوشی عمومی به سرعت در دستور کار پزشک قرار بگیرد و هرچه زودتر بافت از رحم مادر خارج شود. در غیر اینصورت خطر جانی متوجه خانم خواهد بود.
- پرتو درمانی: اگر مول ها در بدن خانم پخش شده باشند ممکن است پزشک از پرتو درمانی برای از بین بردن نواحی درگیر شده استفاده نماید.
- هیسترکتومی: اگر مولار بسیار پیشرفت کرده باشد، مادر سنی بالای ۴۰ سال داشته باشد و دیگر قصد بارداری نداشته باشد پزشک توصیه می کند که رحم خانم را برای جلوگیری از تکرار این خطر و عوارض جانبی آن طی عمل جراحی بردارد.
- HCG مانیتورینگ: اندازه گیری سطح هورمون HCG. پس از برداشتن بافت مول ها پزشک احتمال دارد که ماهانه یا به طور هفتگی سطح HCG خون مادر را مدام با انجام آزمایش خون بررسی کند تا زمانی که مقدار آن به اندازه طبیعی برسد. اگر خانم همچنان سطح HCG بالا داشته باشد؛ احتمالا به درمان های تکمیلی نیاز خواهد داشت.
عوارض بارداری مولار
بارداری مولار می تواند عوارض جدی داشته باشد - از جمله نوعی سرطان نادر - و نیاز به درمان زودرس دارد. پس از برداشتن مول ها، ممکن است مقداری از بافت مولر باقی بماند و به رشد خود ادامه دهد. این حالت نئوپلازی تروفوبلاستیک حاملگی مداوم (GTN) نامیده می شود. GTN تقریباً در ۱۵ تا ۲۰ درصد از حاملگی های مولار کامل و تا ۵ درصد از حاملگی های مولار جزئی رخ می دهد. یکی از علائم GTN، سطح بالای گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) - هورمون بارداری - پس از برداشتن مول ها است. در برخی موارد، یک هیداتی فرم تهاجمی به عمق لایه میانی دیواره رحم نفوذ می کند که باعث خونریزی واژینال می شود. GTN تقریباً همیشه با موفقیت قابل درمان است (اغلب با شیمی درمانی). یکی دیگر از گزینه های درمانی برداشتن رحم (هیسترکتومی) است.
پیشگیری از بارداری مولار در بارداری
اگر سابقه بارداری مولار داشته اید، بهتر است قبل از اقدام به بارداری مجدد با پزشک زنان یا ماما صحبت و مشورت کنید. او ممکن است توصیه کند قبل از اقدام به بارداری مجدد حدود شش ماه تا یک سال صبر کنید.
در حین بارداری جدید، پزشک ممکن است سونوگرافی زودهنگام انجام دهد تا وضعیت شما را کنترل کرده و از رشد طبیعی اطمینان حاصل کند.
همچنین ممکن است در مورد آزمایش ژنتیک قبل از زایمان بحث کند، که می تواند برای تشخیص حاملگی مولار نیز استفاده شود.