درمان دردهای عصبی (نوروپاتیک) چیست؟

درد عصبی یا نوروپاتیک یک وضعیت مزمن است که معمولا به صورت تیر کشیدن، مورمور شدن و یا سوزن سوزنی می باشد. این درد ممکن است به خودی خود بهبود یابد، گاهی بسیار شدید و گاهی قطع و وصل شونده باشد.  برای درمان دردهای عصبی یافتن علت درد است. اما روش های مانند دستگاه هایی برای تحریک و داروهای ضدتشنج و...،کاردرمانی و....می توان دردهای عصبی را تا حد زیادی کاهش داد. علت ایجاد دردهای عصبی یا نوروپاتیک معمولا به خاطر بیماری های مزمن و پیشرونده عصبی است و همچنین گاهی می تواند در نتیجه آسیب ها یا عفونت ها رخ دهد. در هر حال این درد اغلب نتیجه آسیب عصبی یا سو عملکرد سیستم عصبی می باشد. نتیجه تأثیر آسیب های عصبی، تغییر در عملکرد عصب هم در محل آسیب و هم در نواحی اطراف آن خواهد بود. یکی از ویژگی های دردهای عصبی اینست که در هر زمان و بدون پیش زمینه و علائم قبلی ممکن است فرد دردش شدت یابد.

تشخیص و ویژگی های درد های عصبی(نوروپاتیک) از دردهای غیرعصبی(مفصلی)

ویژگی های دردهای نوروپاتیک و تفکیک آن از درد غیر نوروپاتیک

• به طور معمول، درد غیر نوروپاتیک (درد مفصلی) به دلیل آسیب یا بیماری ها ایجاد می شود. به عنوان مثال، اگر کتاب سنگینی را روی پای خود بیندازید، سیستم عصبی شما بلافاصله پس از برخورد کتاب، سیگنال های درد را ارسال می کند.
• اگر شخصی مبتلا به درد نوروپاتیک باشد، در هر زمان و بدون پیش زمینه و علائم قبلی ممکن است دردش شدت یابد. نوع دیگر درد های نوروپاتیک، درد حاد می باشد که نادر است.
• دردهای عصبی (نوروپاتیک)، درد به طور معمول توسط یک حادثه یا آسیب تحریک نمی شود. در عوض، بدن فقط سیگنال های درد را بدون دلیل خاصی به مغز می فرستد. افراد مبتلا به این وضعیت ممکن است دچار تیر کشیدن ناحیه و سوزش شوند. این درد ممکن است ثابت باشد یا به طور متناوب رخ دهد. احساس بی حسی یا گزگز نیز در این افراد معمول است.
• درد نوروپاتیک  به طور معمول با گذشت زمان بدتر می شود.
• تقریباً از هر ۳ نفر ۱ نفر درد مزمن را تجربه می کند. از این تعداد، از هر ۵ نفر ۱ نفر درد عصبی (نوروپاتیک) را تجربه می کند.
• یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ تخمین زده است که حدود ۱۰ درصد از افراد نوعی درد نوروپاتیک را تجربه می نمایند.

سندروم  فانتوم در افراد دیابتی و غیر دیابتی چیست؟

یک نمونه از درد عصبی (نوروپاتیک) سندروم اندام فانتوم نام دارد. این وضعیت نادر زمانی اتفاق می افتد که یک بازو یا یک پا به دلیل بیماری یا جراحت قطع شده باشد (مانند قطع عضو در افراد دیابتی)، اما مغز هنوز پیام عصبی اعصاب عضو قطع شده را دریافت می کند. این اعصاب در واقع اشتباه می کنند و باعث درد می شوند؛ بنابراین شایع است که افراد دیابتی که عضو خود را (مخصوصا انگشتان پا یا کل پا) از دست داده اند هنوز حس می کنند که آن قسمت از عضوشان درد می کند یا می سوزد و یا می خارد.

علت دردهای نوروپاتیک یا عصبی

شایعترین دلایل درد نوروپاتیک(عصبی) را می توان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد: بیماری، آسیب دیدگی، عفونت و از دست دادن اندام.

۱. بیماری ها

درد عصبی (نوروپاتیک) می تواند یک علامت یا عارضه از یک یا چندین بیماری باشد.

• بیماری هایی مانند مالتیپل اسکلروزیس (MS)، مالتیپل میلوما و انواعی از سرطان ها. البته که همه افراد مبتلا به این بیماری ها درد نوروپاتیک را تجربه نخواهند کرد، اما ممکن است برای برخی از افراد مسئله ساز شود.
• طبق گزارشات کلینیک کلیولند ایالات متحده، دیابت مسئول ۳۰ درصد دردهای نوروپاتیک است. دیابت مزمن می تواند بر عملکرد اعصاب افراد تأثیر بگذارد. مبتلایان به دیابت معمولاً دچار از دست دادن حس و کرختی می شوند، به دنبال آن درد، سوزش و گزگز در اندام احساس می شود.
• مصرف بیش از حد و طولانی مدت الکل می تواند عوارض زیادی از جمله درد مزمن نوروپاتیک ایجاد کند. آسیب به اعصاب ناشی از مصرف الکل می تواند اثرات طولانی مدت و دردناکی داشته باشد.
• نورالژی تریژمینال یک وضعیت دردناک همراه با درد شدید نوروپاتیک در یک طرف صورت است. این حالت یکی از رایج ترین انواع دردهای نوروپاتیک است و می تواند بدون دلیل مشخصی رخ دهد.
• درمان سرطان نیز ممکن است باعث درد نوروپاتیک گردد. شیمی درمانی و پرتودرمانی می تواند بر سیستم عصبی تأثیر بگذارد و باعث ایجاد سیگنال های غیرمعمول درد شود.

۲. صدمات

آسیب به بافت، عضلات یا مفاصل از دلایل غیرمعمول درد نوروپاتیک است. به همین ترتیب، مشکلات کمر، پا و مفصل ران یا ضربه به آن ها می تواند باعث آسیب دائمی به اعصاب شود. هرچند که آسیب های معمولی ممکن است بهبود یابند، اما آسیب های وارده به سیستم عصبی معمولا درمان پذیر نیستند. در نتیجه، ممکن است فرد سال ها پس از حادثه درد مداوم داشته باشد.

• حوادث یا صدماتی که بر ستون فقرات تأثیر می گذارند نیز می تواند باعث درد نوروپاتیک شود. فتق دیسک و تحت فشار بودن نخاع می تواند به رشته های عصبی اطراف ستون فقرات آسیب برساند.

۳. عفونت ها

عفونت ها به ندرت باعث درد عصبی می شوند.

• زونا، که در اثر فعال شدن مجدد ویروس آبله مرغان ایجاد می شود، می تواند باعث ایجاد چندین هفته درد نوروپاتیک در امتداد یک عصب گردد. نورالژی پس از گرما از عوارض نادر زونا است که شامل درد مداوم نوروپاتیک می باشد.
• عفونت سفلیس نیز می تواند منجر به سوزش شود و باعث دردی غیر قابل توضیح در بدن شود. افراد مبتلا به HIV نیز ممکن است این درد غیر قابل توضیح را تجربه نمایند.

۴. از دست دادن اندام:

در صورت قطع دست یا پا، یک شکل غیرمعمول از درد نوروپاتیک به نام سندروم اندام فانتوم می تواند رخ دهد. با وجود از دست دادن آن اندام، مغز فرد هنوز فکر می کند که سیگنال های درد را از آن قسمت بدن دریافت می کند. آنچه در واقع اتفاق می افتد این است که اعصاب نزدیک به قطع عضو دچار اختلال شده و سیگنال های معیوب را به مغز او می فرستند. علاوه بر دست و پا، درد فانتوم ممکن است در انگشتان دست، انگشتان پا، آلت تناسلی مرد، گوش ها و سایر اعضای بدن نیز احساس شود.

علل دیگر

سایر دلایل درد های عصبی عبارت اند از:

• کمبود ویتامین B
• سندروم تونل کارپال
• مشکلات تیروئید
• مشکلات عصب صورت
• آرتروز در ستون فقرات
• اعتیاد به الکل
• اسکلروز چندگانه
• جراحی ستون فقرات

علائم دردهای عصبی یا نوروپاتیک

علائم درد نوروپاتیک هر فرد ممکن است کمی متفاوت باشد، اما این علائم معمولا در همه شایع است:

• تیر کشیدن، سوزش یا درد سوزن سوزنی
• گزگز کردن و بی حسی
• درد خود به خودی، یا دردی که بدون دلیل ایجاد می شود
• درد برانگیخته، یا دردی که ناشی از حوادثی که معمولاً دردناک نیستند  (مانند سایش اندام به شیئ، قرار گرفتن در دمای سرد یا مسواک زدن)
• احساس ناخوشایند یا غیرطبیعی بودن
• مشکل در خواب یا استراحت
• مشکلات عاطفی در نتیجه درد مزمن، از دست دادن ریتم و نظم خواب و دشواری در بیان احساساسات

درمان دردهای عصبی یا نوروپاتیک

هدف از درمان درد های عصبی نوروپاتیک، شناسایی بیماری های اکتسابی یا بیماری زمینه ای است که مسئول درد می باشد. 

۱. داروهای ضد تشنج و ضد افسردگی 

داروهای ضد تشنج و ضد افسردگی اغلب اولین خط درمان دردهای نوروپاتیک هستند. برخی از مطالعات درد نوروپاتیک نشان می دهند که استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، می توانند درد را تسکین دهند. برخی از افراد ممکن است به مسکن قوی تری نیاز داشته باشند. حتماً نکات مثبت و منفی دارویی را که مصرف می کنید را از پزشک بپرسید.

۲.  کنترل دیابت

اگر فرد با بیماری دیگری مانند دیابت درگیر باشد، مدیریت بهتر آن اختلال می تواند دردش را تسکین دهد. مدیریت موثر دیابت همچنین می تواند از آسیب های بیشتر عصبی جلوگیری کند.

۳. تحریک الکتریکی اعصاب درگیر

در مواردی که درمان آن دشوار است، یک متخصص درد در کلینیک های مخصوص درد، ممکن است از یک دستگاه تهاجمی یا کاشت برای کنترل موثر درد استفاده کند. تحریک الکتریکی اعصاب درگیر در درد نوروپاتیک ممکن است به طور قابل توجهی علائم آن را کنترل کند.

۴.  کاشت دستگاه

وقتی دستگاه مخصوص کنترل درد در جای خود قرار گرفت، تکانه های الکتریکی را به مغز، نخاع یا اعصاب می فرستد. تکانه ها ممکن است سیگنال های عصبی نامنظم را متوقف کرده و علائم را کنترل کنند. این دستگاه ها معمولاً فقط در افرادی که به سایر گزینه های درمانی پاسخ خوبی نداده اند، استفاده می شود.

انواع دیگر درمان ها نیز می توانند به درد نوروپاتیک کمک کنند. برخی از این موارد عبارت اند از:

• مصرف داروهای مسکن بدون نسخه
• مسکن های موضعی: مانند پچ لیدوکائین، کپسایسین و پمادها و کرم های مخصوص
• فیزیوتراپی
• کاردرمانی
• آرامش درمانی (یوگا و مدیتیشن)
• ماساژ درمانی
• طب سوزنی

متأسفانه، درد نوروپاتیک اغلب به درمان های استاندارد پاسخ ضعیفی می دهند و گاهی اوقات ممکن است به جای بهبود با گذشت زمان، بدتر شوند. در برخی از افراد، می تواند منجر به ناتوانی جدی گردد. یک روند درمان چند تخصصی که ترکیبی از روش های درمانی باشد، می تواند یک روش بسیار موثر برای تسکین دردهای نوروپاتیک به حساب بیاید.

کنترل دردهای عصبی

اگر پزشک بتواند علت اصلی درد نوروپاتیک را تشخیص دهد، درمان آن ممکن است درد را کاهش داده و حتی از بین ببرد. به عنوان مثال:

دیابت یکی از دلایل عمده درد نوروپاتیک است. مراقبت مناسب از دیابت (که شامل یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم است) ممکن است درد نوروپاتیک را از بین ببرد یا کاهش دهد. همچنین مراقبت از سطح قند خون می تواند از بدتر شدن درد و بی حسی جلوگیری کند.

ترکیبی از داروها، فیزیوتراپی، درمان روانشناختی و حتی جراحی یا کاشت ممکن است برای به دست آوردن بهترین نتیجه استفاده شود.