فتوتراپی یا نوردرمانی برای زردی نوزاد
زردی یا یرقان یک بیماری موقتی، شایع و معمولاً بی خطر است که بیشتر نوزادان تازه متولد شده را درگیر می کند. زردی هم می تواند در نوزادان نارس و هم بچه های کامل اتفاق بیفتند. معمولا زردی نوزاد یک هفته اول پس از تولد، خود به خود از بین می رود.از علائم اصلی برای تشخیص زردی یا یرقان نوزاد، تغییر پوست و چشم او به رنگ زرد است. علت ایجاد زردی یا یرقان آن است که سطح بیلی روبین در خون خیلی زیاد می شود. برای درمان زردی نوزاد معمولا از نوردرمانی استفاده می‌کنند. چراغ های فتوتراپی (نور درمانی) می توانند به بدن کودک کمک کرده و بیلی روبین اضافی را از بین ببرند. بیلی روبین ماده زرد رنگی است که در گلبول های قرمز خون وجود دارد و در اثر تجزیه هموگلوبین خون به وجود می آید. سپس بیلی روبین با اجابت مزاج از بدن خارج می شود. در واقع رنگ زرد ادرار و رنگ قهوه ای مدفوع به دلیل وجود بیلی روبین است. به هر صورت، هنگامی که بدن گلبول های قرمز خون را به درستی تجزیه می کند اما نمی تواند بیلی روبین را از بین ببرد، باعث ایجاد زردی در فرد می شود. در این متن به بررسی روند نوردرمانی برای درمان زردی نوزاد و عوارض و فواید نوردرمانی یا فتوتراپی زردی می پردازیم. با هلیکس همراه باشید..
فتوتراپی چیست؟
معمولاً یرقان (زردی) در طی یک یا حداکثر دو هفته از بین می رود و در برخی از نوزادان به هیچ درمان خاصی احتیاج ندارد. در بعضی موارد، نوزادان ممکن است به دلیل زردی شدید و سطح بالای بیلی روبین خون، به درمان نیاز داشته باشند. فتوتراپی یک روش درمانی موثر است که می تواند زردی نوزادان را درمان کند. این فرآیند با استفاده از نور مخصوص به از بین بردن بیلی روبین در خون کمک می کند. فتوتراپی می تواند در خانه انجام شود اما اگر زردی در نوزاد تازه متولد شده شدید باشد، در این صورت نیاز به فتوتراپی در بیمارستان است.
فتوتراپی چگونه به زردی نوزاد کمک می کند؟
وقتی کودک زردی طبیعی دارد، به هیچ درمان خاصی احتیاج ندارند. با این حال، اگر سطح بیلی روبین در بدن کودک زیاد باشد، بیشتر پزشکان فتوتراپی را توصیه می کنند (که گاهی اوقات به عنوان درمان با نور شدید شناخته می شود).
- چراغ های آبی برای نوزادان ایمن و موثر هستند و به پوست آنها آسیب نمی رسانند.
- کودک زیر این نور قرار می گیرد. اشعه های نور توسط پوست و خون کودک جذب می شوند.
- فتوتراپی با تغییر بیلی روبین در پوست کودک به نوعی عمل می کند که باعث آسیب مغزی یا ناشنوایی نمی شود. یعنی به شکلی که به راحتی از طریق سیستم آن ها عبور کند.
- فتوتراپی باید تا زمانی که سطح بیلی روبین در بدن کودک به حد طبیعی کاهش یابد ادامه داشته باشد.
آماده کردن نوزاد برای نوردرمانی
پزشک معالج دستورالعمل های واضحی را در مورد نحوه آماده سازی کودک ارائه می دهد. بنابراین جای نگرانی ندارد. به منظور بررسی میزان بیلی روبین خون کودک، ممکن است لازم باشد نمونه ای از خون او را بگیرند. نمونه گیری خون ممکن است بیش از یک بار تکرار شود.
فرآیند فتوتراپی در درمان زردی نوزاد
فتوتراپی برای درمان زردی شامل:
- یک یا چند چراغ در بالای سر نوزاد قرار می گیرد.
- لباس کودک باید در آورده شود و فقط پوشک داشته باشد.
- بعد کودک به پشت (دمر) قرار گیرد تا بیشترین میزان نور جذب بدنش شود.
- پزشکان همچنین ممکن است کودک را روی یک پد نوری انعطاف پذیر قرار دهد یا او را در آن بپیچاند.
- برای محافظت از چشم کودک در برابر نور، از پوشش های مخصوص استفاده می شود و چشم های نوزاد را می بندند.
در طول درمان فتوتراپی، نوزاد ممکن است زمان و میزان تغذیه اش تغییر کند. گاهی اوقات، ممکن است مجبور شود بیشتر از زمان های دیگر شیر بخورد تا از طریق دفع، بتواند بیلی روبین را از بدنش خارج کند. در طول تغذیه کردن، پزشکان معمولاً چراغ ها را روشن می گذارند. پزشکان از نزدیک کودک را کنترل کرده و سطح بیلی روبین او را چک می کنند. وقتی سطح آن به اندازه کافی پایین بیاید، چراغ ها را خاموش می کنند. آزمایش خون دیگری طی ۲۴ ساعت برای بررسی ثابت بودن سطح بیلی روبین انجام می شود. اگر سطح آن به اندازه کافی پایین باشد، درمان کودک تمام می شود.
درمان به ۳ چیز بستگی دارد:
- سن بارداری یعنی نوزاد سر وقت بدنیا آمده یا نارس است.
- سطح بیلی روبین در خون
- سن نوزاد
در موارد شدید افزایش بیلی روبین، ممکن است به جای نور درمانی، انتقال خون انجام شود.
خطرات و عوارض فتوتراپی زردی
- یک عارضه نادر، که به سندرم کودک برنز معروف است، ممکن است هنگامی اتفاق بیفتد که نوزادان مبتلا به زردی کلستاتیک تحت درمان با نور قرار بگیرند. از آنجا که در معرض لامپ های فتوتراپی قرار دارند، این نوزادان ممکن است دچار تغییر رنگ ادرار، پوست و خون (به رنگ خاکستری- قهوه ای) شوند. اگرچه علت بروز این اتفاق به طور دقیق درک نشده است، اما اعتقاد بر این است که این حادثه در نتیجه تجمع متابولیت های مختلف است.
- عارضه دیگر ایجاد تاول یا پورپورا در نوزادان مبتلا به پورفیری اریتروپوئتیک مادرزادی یا زردی کلستاتیک است. از آنجا که تاول و حساسیت به نور می تواند در نوزادان مبتلا به پورفیری شدید باشد، نوزادانی که سابقه خانوادگی برای این اختلال دارند یا نوزادانی که قبلاً به این بیماری مبتلا شده اند، نباید مطلقا به نوردرمانی ارجاع داده شوند.
- سایر خطرات معمول شامل گرم شدن بیش از حد بدن نوزادان و یا بیش از حد سرد شدن در طول درمان است.
- ممکن است بیشتر از قبل خسته و تحریک پذیر (بد خلق) شود.
- کمبود آب بدن در طی انجام جلسات نیز ممکن است.
- نوزادان تحت درمان با چراغ های نور درمانی، ممکن است دچار جوش پوستی یا سوختگی پوست شوند.
- همچنین اگر حین درمان برای نوزاد از پوشش چشمی استفاده نکنند ، ممکن است به چشم او آسیب برسانند.
آیا می توان در خانه فتوتراپی را انجام داد؟
بله. می توان چراغ های مربوط به فتوتراپی تهیه کرد و در خانه درمان را آغاز نمود. می توان از پزشک خواست که چگونگی استفاده از آن ها را توضیح دهد تا درمان در منزل خود انجام گیرد. برای بررسی میزان بیلی روبین خون نوزاد، می توان آزمایش خون مربوط را انجام داد. چراغ های فتوتراپی وقتی سطح بیلی روبین به اندازه کافی پایین آمده باشد باید خاموش شوند. آزمایش خون دیگری باید طی ۲۴ ساعت بعد انجام گیرد تا سطح بیلی روبین مجددا چک شود. اگر سطح بیلی روبین به اندازه کافی پایین بماند، درمان به پایان می رسد. در این زمان می توان چراغ ها را برای همیشه کنار گذاشت. شما می توانید در طی روش نور درمانی برای نوزادان، مراحل زیر را نیز انجام دهید:
۱. اتاق را گرم نگه دارید.
بهتر است دمای اتاق کودک بین ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتیگراد (۶۸ تا ۷۵ درجه فارنهایت) حفظ شود. نوزاد باید در یک محفظه خشک و فاقد رطوبت قرار گرفته باشد. رعایت این موارد به نوزاد کمک می کند تا در طول جلسه گرم بماند.
۲. اجازه دهید فرزندتان فقط پوشک بپوشد.
قبل از شروع جلسات، تمام لباس های کودک را به جز پوشک از تنش درآورید. همچنین، برای محافظت از چشمان او در برابر نور، با استفاده از روکش چشمش را بپوشانید.
۳. نوزاد را در زیر نور چراغ های فتوتراپی قرار دهید.
موقعیت نوزاد را باید هر ۱ الی ۲ ساعت تغییر داد. با این کار اطمینان حاصل می شود که تمام مناطق پوست او در معرض نور قرار می گیرند. همچنین باعث می شود که نور، بیلی روبین در بدن نوزاد را، در سریعترین زمان ممکن تجزیه کند. می توان در طول جلسات فتوتراپی در منزل برای تعیین موقعیت صحیح نوزاد در زیر نور از پزشک اطفال راهنمایی گرفت.
۴. کودک را آرام کنید.
در هنگام معالجه با نور درمانی، کودک اگر دچار تحریک یا کلافگی باشد، باید او را آرام کنید. آرام و آرام صحبت کنید یا آواز بخوانید تا نوزاد تازه متولد شده ریلکس کند. به او ماساژهای ملایم بدهید یا سعی کنید پستانک به دهانش بگذارید. همچنین می توانید سایر روش های آرامش بخشی را که بر او موثر است، امتحان کنید.
۵. تغذیه
در طول جلسه فتوتراپی، ممکن است کودک نیاز به تغذیه بیشتر داشته باشد. تغذیه بیشتر به بدن او کمک می کند تا از طریق حرکات روده یا ادرار، از شر بیلی روبین های اضافه در بدنش خلاص شود. بنابراین، می توان با استفاده از شیر خشک یا شیردهی بیشتر در حین فتوتراپی افزایش تغذیه را انجام داد.
۶. دمای بدن کودک را هر ۳ الی ۴ ساعت یک بار بررسی کنید.
هنگامی که چراغ های فتوتراپی روشن هستند، یک دماسنج را در زیر بغل کودک قرار دهید و بررسی کنید که آیا دما بین ۳۶.۱ درجه سانتیگراد تا ۳۷.۸ درجه سانتیگراد (۹۷ درجه فارنهایت و ۱۰۰ درجه فارنهایت) ثابت می ماند یا خیر. اگر بدن نوزاد بیش از حد گرم شد، پوشش را از اطراف چراغ ها بردارید. دمای اتاق را کاهش داده و هر ۱۵ دقیقه دمای بدن او را بررسی کنید تا به حالت طبیعی برگردد.
۷. تعداد اجابت مزاج یا کثیف کردن پوشکش را یادداشت کنید.
مهم است که دمای کودک و تعداد پوشک هایی که هر روز پر می کند را ثبت کنید. کودک شما باید در طی یک روز حداقل ۱ پوشک کثیف و ۶ پوشک مرطوب داشته باشد. اگر ادرار او به نظرتان تیره تر به نظر می رسد، نگران نباشید زیرا این بیلی روبین است که از بدن او خارج می شود. رنگ مدفوع او نیز ممکن است از زرد به سبز تغییر کند.
به طور کلی چه مدت به فتوتراپی نیاز است؟
هیچ دستورالعمل خاصی یا زمان معینی برای قطع درمان وجود ندارد. سن کودک و شواهد همولیز بر مدت زمان فتوتراپی تأثیر می گذارد. در برخی موارد، فتوتراپی برای ۵-۷ روز مورد نیاز خواهد بود در حالی که در بعضی موارد، ممکن است فقط برای حدود ۲۴ ساعت یا کمتر مورد نیاز باشد.
آکادمی اطفال امریکا دستورالعمل هایی دارد که توصیه می کند، نوزاد مبتلا به هایپربیلیروبینمی، با سطح ۱۸ میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر، فقط در صورت کاهش سطح بیلی روبین به ۱۳-۱۴ میلی گرم در دسی لیتر، می تواند فتوتراپی را قطع کند. معمولاً قبل از خاموش شدن چراغ های فتوتراپی کاهش قابل توجهی در سطح بیلی روبین سرم مشاهده می شود.
نکته آخر
معمولاً فتوتراپی تنها روشی است که برای رهایی از بیماری زردی لازم می شود. فقط تعداد بسیار کمی از نوزادان مبتلا به زردی شدید، به منظور جایگزینی گلبول های قرمز تجزیه شده و رقیق سازی بیلی روبین، به انتقال خون نیاز دارند.
