هیپوکسی مغز چیست؟

کمبود اکسیژن که با نام هیپوکسی نیز شناخته می شود. هیپوکسی مغز زمانی رخ می دهد که مغز اکسیژن کافی دریافت نکند. این اتفاق می تواند در هنگام غرق شدن، خفگی یا ایست قلبی هنگام سکته قلبی و مشکلات قلبی دیگر رخ دهد. آسیب مغزی، سکته مغزی و مسمومیت با مونوکسیدکربن نیز از دیگر دلایل احتمالی هیپوکسی مغز(نرسیدن اکسیژن به مغز) است. این شرایط می تواند جدی و اورژانسی باشد زیرا سلول های مغزی برای عملکرد صحیح خود به طور مداوم به جریان اکسیژن نیاز دارند. درمان هیپوکسی مغز برای بازگرداندن جریان اکسیژن به مغز فرد نیاز به درمان فوری دارد. برای همین تشخیص علت نرسیدن اکسیژن به مغز بسیار مهم است.

علل هیپوکسی مغزی 

شرایط و علل پزشکی بسیاری وجود دارد که جریان اکسیژن به مغز انسان را قطع می کند علت اصلی هیپوکسی مغز که می تواند از ورود اکسیژن و مواد مغذی به مغز جلوگیری کند. شامل:

• سکته مغزی
• ایست قلبی
• ضربان قلب نامنظم 

سایر علل احتمالی کاهش اکسیژن عبارتند از:

• افت فشار خون خیلی زیاد
• عوارض بیهوشی در حین عمل های جراحی
• خفگی
• مصرف بیش از حد دارو
• ضربه به گلو در ناحیه نای یا ضربه به قفسه سینه در ناحیه ریه
• مسمومیت با مونوکسید کربن
• غرق شدن
• تنفس در مونوکسیدکربن یا دود
• سفر به ارتفاعات (بیش از ۸۰۰۰ فوت)
• آسیب مغزی
• بیماری هایی که تنفس را دشوار می کند، مانند حملات شدید آسم

چه کسانی در معرض خطر هیپوکسی مغز هستند؟

۱. محیط کار و زندگی

هرکسی در شرایطی باشد که اکسیژن کافی دریافت نکند، در معرض هیپوکسی مغز قرار دارد. اگر شغل یا فعالیت های منظم شما شامل موقعیت هایی است که اکسیژن دریافتیتان را از کاهش می دهد، خطر هیپوکسی مغز بیشتر است.

۲. برخی از ورزش ها:

شرکت در ورزش هایی که طی آن آسیب دیدگی سر شایع است، مانند بوکس و فوتبال، فرد را در معرض خطر هیپوکسی مغز قرار می دهد. شناگران و غواصانی که مدت طولانی نفس خود را حفظ می کنند و کوهنوردان نیز مستعد آن هستند.

۳. بیماری های مختلف:

اگر کسی دچار بیماری هایی باشد که انتقال اکسیژن به مغزش را محدود می کند، در معرض خطر است. این شرایط عبارتند از:

• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) : یک بیماری تخریب کننده است و بر اعصاب مغز و نخاع تأثیر می گذارد. ALS می تواند منجر به ضعف عضلات تنفسی شود.
• افت فشار خون
• آسم

علائم هیپوکسی مغز

علائم هیپوکسی مغز از خفیف تا شدید متفاوت است. علائم خفیف آن عبارت است از:

• از دست دادن موقت حافظه 
• کاهش توانایی در حرکت بدن
• مشکل در تمرکز و توجه کردن
• مشکل در تصمیم گیری و قضاوت صحیح

علائم شدید عبارت اند از:

• تشنج
• کما
• مرگ مغزی

تشخیص هیپوکسی مغز

پزشک می تواند با بررسی علائم، فعالیت های اخیر و سابقه پزشکی افراد، هیپوکسی مغز را تشخیص دهد. معاینه فیزیکی و آزمایشات معمولاً بخشی از مراحل تشخیصی است. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون که میزان اکسیژن خون را نشان می دهد.
• اسکن MRI که تصاویر دقیق از سر انسان را نشان می دهد.
• سی تی اسکن، که یک تصویر ۳ بعدی از سر فرد فراهم می کند.
• اکوکاردیوگرام، که تصویری از قلب فرد مشکوک را به دست می دهد.
• نوار قلب، که فعالیت الکتریکی قلب فرد را مورد بررسی دقیق قرار می دهد.
• الکتروانسفالوگرام (EEG)، که فعالیت الکتریکی مغز = را اندازه گیری می کند و تشنج را دقیقاً مشخص می کند.

درمان هیپوکسی مغز 

هیپوکسی مغز برای بازگرداندن جریان اکسیژن به مغز فرد نیاز به درمان فوری دارد.

دوره دقیق درمان به علت و شدت بیماری بستگی دارد. برای مثال، در موارد خفیف ناشی از کوه نوردی، بلافاصله که فرد به ارتفاع کمتری برمی گردد مشکل حل می شود. در موارد شدیدتر، وی نیاز به مراقبت های اضطراری دارد و استفاده از دستگاه اکسیژن رسانی برایش ضروری می گردد. همچنین قلب او نیز ممکن است به مراقبت و توجه نیاز داشته باشد. می توان از طریق یک لوله وریدی (سرم تراپی) فرآورده های خونی و مایعات را به جریان خون شخص انتقال داد. همچنین ممکن است برای مشکلات فشار خون یا کنترل ضربان قلب دارو هایی نیاز باشد. داروهای کنترل کننده تشنج یا داروهای بیهوشی نیز ممکن است در دستور درمانی فرد قرار بگیرند.

بهبود و چشم انداز بلند مدت هیپوکسی مغز

بهبودی هیپوکسی مغز تا حد زیادی به این بستگی دارد که مغز تا چه مدت در معرض بی اکسیژنی قرار داشته باشد. بسته به شدت شرایط فرد، ممکن است چالش های در روند بهبودی وجود داشته باشد که در نهایت و به مرور برطرف می شوند. چالش های بالقوه عبارت اند از:

• بی خوابی
• توهم
• فراموشی
• اسپاسم عضله ای

افرادی که سطح اکسیژن مغزشان بیش از ۸ ساعت در رنج پایین بوده است معمولاً پیش آگهی ضعیف تری دارند. به همین دلیل است که، افراد مبتلا به آسیب دیدگی شدید سر معمولاً بلافاصله پس از آسیب دیدگی در بیمارستان تحت کنترل قرار می گیرند تا مطمئن شوند مغز آن ها اکسیژن کافی دریافت می کند.

پیشگیری هیپوکسی مغز 

با نظارت بر برخی شرایط بهداشتی می توان از هیپوکسی مغز جلوگیری نمود. مثلا بهتر است در صورت پایین آمدن فشار خون به پزشک مراجعه کرد و در صورت داشتن آسم، دستگاه استنشاق را همیشه در مجاورت خود نگه داشت. اگر در معرض بیماری های مرتبط با ارتفاع هستید از رفتن به مناطق مرتفع پرهیز کنید. برای افرادی که اکسیژن را به طور غیر منتظره ای از دست داده اند، مانند افرادی که در آتش سوزی بوده اند، احیای فوری قلبی ریوی (CPR) به جلوگیری از وخیم شدن شرایطشان کمک می کند.