اسپاسم مثانه
اسپاسم مثانه هنگامی رخ می‌دهد که عضلات مثانه منقبض یا جمع شوند. در صورت ادامه یافتن این انقباضات، تمایل به دفع ادرار ایجاد می‌شود. به همین خاطر، اغلب اوقات، اصطلاح "اسپاسم مثانه" مترادف با مثانه بیش فعال (OAB) در نظر گرفته می‌شود.
مثانه بیش فعال با نیاز فوری به تخلیه‌ی مثانه و نشت غیر ارادی ادرار همراه است. لازم به ذکر است، اسپاسم مثانه یک علامت است. در حالیکه مثانه بیش فعال، مشکلی بزرگ است که ممکن است توسط عوامل دیگری ایجاد شده باشد.
اسپاسم مثانه می‌تواند نشانه‌ی عفونت باشد. عفونت‌های دستگاه ادراری، عفونت‌های موقتی هستند که باعث سوزش، تکرر ادرار، اسپاسم و درد می‌شوند. این عفونت‌ها با درمان برطرف می‌شوند و علائم آنها از بین خواهد رفت.
برای آنکه در مورد اسپاسم بیشتر بدانید و با روش‌های پیشگیری و درمان آن آشنا شوید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
علائم اسپاسم مثانه چیست؟
متداول‌ترین نشانه‌ی اسپاسم مثانه، نیاز فوری به دفع ادرار است. اسپاسم می‌تواند باعث نشت یا وضعیتی به نام بی اختیاری ادرار شود.
اگر اسپاسم مثانه ناشی از عفونت دستگاه ادراری باشد، ممکن است علائم زیر هم ظاهر شوند:
- احساس سوزش موقع دفع ادرار
- توانایی دفع مقدار کمی ادرار در هر نوبت استفاده از سرویس بهداشتی
- ادرار کف آلود، قرمز یا صورتی رنگ
- درد لگن
- بوی ادرار تند
اگر اسپاسم مثانه ناشی از مثانه بیش فعال یا بی اختیاری ادرار باشد، ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
- نشت ادرار قبل از رسیدن به سرویس بهداشتی
- تکرر ادرار (روزی ۸ مرتبه یا بیشتر)
- نیاز به بیدار شدن برای دفع ادرار در طول شب (دو مرتبه یا بیشتر)
علت اسپاسم مثانه چیست؟
اسپاسم مثانه با افزایش سن بیشتر می‌شود. با اینحال اسپاسم، فقط به علت کهولت سن ایجاد نمی‌شود. این وضعیت معمولا نشان دهنده‌ی مسائل دیگری است که بدون درمان رها شده و به مرور زمان تشدید شده است. ممکن است اسپاسم مثانه به دنبال مسائل زیر ایجاد شده باشد:
- یبوست
- نوشیدن بیش از حد کافئین یا الکل
- مصرف داروهای خاص، از جمله بتانکول و فوروزماید
- دیابت
- اختلال در عملکرد کلیه
- سنگ مثانه
- بزرگ شدن پروستات
- اختلالات عصبی، به عنوان مثال بیماری پارکینسون، آلزایمر و مولتیپل اسکلروزیس (MS)
- تحریکات ناشی از کاتتر ادراری
اسپاسم، برای کسانی که مشکل راه رفتن دارند و نمی‌توانند فورا برای دفع ادرار اقدام کنند، یک وضعیت اورژانسی بوجود می‌آورد.
لازم به ذکر است در صورت تخلیه نشدن کامل مثانه، علائم تشدید می‌شوند. بهتر است به محض مشاهده‌ی علائم تکرر ادرار به پزشک مراجعه کنید. که می‌توانند پس از تعیین علت اصلی این وضعیت، بهترین برنامه‌ی درمان را ترتیب دهند.
چه کسانی در معرض اسپاسم مثانه قرار دارند؟
هر کسی در هر سنی ممکن است به اسپاسم مثانه دچار شود. اسپاسم مثانه در کودکان (که مثانه ناپایدار هم نامیده می‌شود) اصلی‌ترین علت بی اختیاری ادرار در طول روز است؛ افراد زیر بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به اسپاسم مثانه قرار دارند:
- سالمندان
- خانم‌های یائسه
- افراد مبتلا به دیابت
- کسانی که اضافه وزن دارند
- خانم‌های باردار/خانم‌هایی که به تازگی زایمان کرده‌اند.
- افراد مبتلا به عفونت‌های دستگاه ادراری
- کسانی که اخیرا جراحی لگن یا شکم انجام داده‌اند.
- افرادی که به علت بیماری یا صدمه دیدگی دچار آسیب دیدگی عضله‌ی مثانه شده‌اند.
- کسانی که سابقه‌ی ابتلا به بیماری‌های عصبی، از جمله سکته‌ی مغزی یا آسیب نخاعی را داشته‌اند.
روش‌های جلوگیری از اسپاسم مثانه
گاهی اوقات پیشگیری غیر ممکن است، با اینحال راهکارهای زیر احتمال ابتلا به اسپاسم مثانه را کاهش می‌دهند.
- کنترل مقدار مصرف مایعات: مصرف بیش از حد مایعات باعث تکرر ادرار می‌شود. مصرف کم مایعات هم باعث غلیظ شدن ادرار و به دنبال آن تحریک مثانه خواهد شد.
- خودداری از نوشیدن بیش از حد الکل و کافئین: این نوشیدنی‌ها نیاز به دفع ادرار را بالا می‌برند و منجر به تکرر ادرار می‌شوند.
- فعالیت بدنی: کسانی که بیشتر روزهای هفته را ورزش می‌کنند، کنترل بهتری روی مثانه‌ی خود دارند.
- حفظ تناسب اندام: اضافه وزن، با ایجاد فشار اضافی روی مثانه، احتمال بی اختیاری ادرار را بالا می‌برد.
- ترک سیگار: سرفه‌ی ناشی از سیگار به مثانه فشار می‌آورد.
چه زمان مراجعه به پزشک ضروری است؟
در صورت ظاهر شدن هر یک از علائم زیر مراجعه به پزشک ضروری است:
- درد یا گرفتگی زیر شکم یا لگن
- درد یا سوزش موقع دفع ادرار
- تکرر ادرار یا نیاز فوری نسبت به دفع ادرار
- نشت ادرار
- مشاهده‌ی خون در ادرار
راه‌های تشخیص علت اسپاسم
پزشک در اولین گام (قبل از درخواست هرگونه آزمایش) سابقه‌ی پرونده‌ی پزشکی بیمار و لیست داروهای مصرفی او را بررسی می‌کند و در صورت لزوم معاینه‌ی بدنی انجام می‌دهد.
سپس، در صورت نیاز برای تایید/رد احتمال عفونت درخواست آزمایش ادرار و/یا خون را می‌دهد. اگر احتمال عفونت رد شود، دستور انجام آزمایشات دیگری برای تشخیص مشکلات مثانه داده می‌شود.
برخی از این آزمایشات، مقدار ادرار تخلیه شده‌ی مثانه را اندازه می‌گیرند. بعضی دیگر سرعت دفع ادرار را می‌سنجند. حتی آزمایشاتی برای تعیین فشار مثانه وجود دارد.
اگر این آزمایشات هم نتوانند علت اسپاسم مثانه را تعیین کنند، پزشک درخواست معاینه‌ی عصبی می‌دهد. این معاینه به پزشک کمک می‌کند، مشکلات حسی مختلف و واکنش‌های مرتبط با آنها را بررسی کند.
روش‌های درمان اسپاسم مثانه
ورزش و تغییر سبک زندگی به تسکین اسپاسم مثانه کمک می‌کند. دارو‌درمانی هم از دیگر روش‌های موثر در درمان این وضعیت است.
ورزش
تمرینات عضلات کف لگن، از جمله کِگِل، به درمان فشار و بی اختیاری ناشی از اسپاسم مثانه کمک می‌کند. برای انجام تمرین کِگِل، می‌بایست ماهیچه‌ی کف لگن را طوری فشار داد که انگار قرار است مانع خروج ادرار از مثانه شد. در صورت لزوم، ممکن است پزشک بیمار را برای یاد گرفتن تکنیک درست به متخصص حرکات اصلاحی ارجاع دهد.
تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی، به عنوان مثال تغییرات مربوط به مصرف مایعات و رژیم غذایی، به درمان مشکلات مثانه کمک می‌کند. برای تعیین ارتباط بین اسپاسم و غذاهای خاص، از بیمار خواسته می‌شود، غذاهای مصرفی روزانه‌ی خود را داخل یک دفترچه یادداشت کند. اینکار در شناسایی غذاهایی که منجر به اسپاسم می‌شوند، موثر است. برخی از غذاها و نوشیدنی‌هایی که اسپاسم را تحریک می‌کنند عبارتند از:
- مرکبات
- آبمیوه
- گوجه‌فرنگی و غذاهای مبتنی بر آن
- غذاهای ادویه‌دار
- شکر و شیرین کننده‌های مصنوعی
- شکلات
- نوشیدنی‌های گازدار
- چای
آموزش دادن مثانه هم روش دیگری است که می‌تواند به درمان اسپاسم کمک کند. در این روش، از بیمار خواسته می‌شود، طی فواصل زمانی معین دستشویی کند. انجام اینکار به تخلیه‌ی کامل مثانه کمک می‌کند و به مرور زمان، تکرر ادرار کاهش می‌یابد.
دارو
ممکن است پزشک برای درمان اسپاسم مثانه یکی از داروهای زیر را هم تجویز کند:
- ضد اسپاسم‌ها، مانند تولترودین
- ضد‌افسردگی‌های سه‌حلقه‌ای، مانند دزیپرامین
چشم انداز
تغییر سبک زندگی و دیگر روش‌های درمان، کمک می‌کند اسپاسم مثانه، کنترل یا حتی درمان شود. چنانچه علائم به دنبال یک بیماری پیش زمینه‌ای، مانند عفونت ایجاد شده باشند، تکمیل دوره‌ی درمان الزامی است.
در صورت استمرار یا تشدید علائم، مراجعه‌ی مجدد به پزشک ضروری است. ممکن است لازم باشد دارو یا روش درمان تغییر کند
