مراقبت های بعد از آنژیوپلاستی

آنژیوپلاستی درمانی غیر تهاجمی و غیر جراحی است که برای رفع انسداد رگ و شریان های قلبی کاربرد گسترده ای دارد. با اینکه برای انجام این روش، هیچ عمل جراحی صورت نمی گیرد اما برای برخی افراد به دلیل استفاده از استنت یا همان فنر قلب، دوران نقاهت و ریکاوری در نظر گرفته شده است. در این مدت افراد تحت درمان باید با دقت به دستورالعمل های توصیه شده توسط پزشکشان عمل نمایند تا از بروز مشکلات ثانویه جلوگیری کنند. در این مقاله به بررسی نکات مهم دوران ریکاوری و مراقبت پس از آنژیوپلاستی و فنر زدن قلب از جمله رابطه جنسی، تغذیه، کار کردن، رانندگی، داروها و ورزش بعد از آنژیوپلاستی قلب می پردازیم.

یک روز پس از اتمام آنژیوپلاستی

اگر شخص یک عمل غیر اورژانسی انجام داده باشد، احتمالاً یک شب را در بیمارستان خواهد گذراند. در طی این شب فعالیت های قلب وی کنترل می شود باید داروهایشان را با روال منظم دریافت کنند. 

به طور کلی افراد می توانند هفته بعد از آنژیوپلاستی به محل کار یا روال عادی زندگی خود بازگردند.

• هنگام بازگشت به خانه، باید مایعات زیادی بنوشند تا بدنشان را از رنگ ماده حاجب پاک کنند.
• حداقل یک روز پس از آنژیوپلاستی از انجام ورزش شدید و بلند کردن اجسام سنگین خودداری شود.
• آنژیوپلاستی جریان خون را از طریق شریان کرونری که قبلاً باریک یا مسدود شده است، افزایش می دهد؛ بنابراین درد قفسه سینه بعد از یک روز به طور کلی باید کاهش یابد. به همین علت فرد بهتر می تواند ورزش کند.
• اگر علائمی شبیه به علائم مانند قبل از عمل وجود داشت، مانند درد قفسه سینه یا تنگی نفس، باید به مرکز درمانی مراجعه کرد.

ورزش بعد از آنژیوپلاستی

پزشک معمولاً بعد از آنژیوپلاستی در مورد مدت زمان بهبودی و فعالیت‌هایی که در مدت نقاهت باید از آن ها اجتناب نمود را به افراد گوشزد می کند. در بیشتر موارد، به آن‌ها توصیه می شود تا حدود یک هفته یا تا زمان بهبودی زخم، از انجام فعالیت های شدید مانند ورزش‌های سنگین مانند وزنه برداری، استفاده از دمبل و میل زورخانه ای، شنای طولانی مدت، مبارزه داوطلبانه ورزشی و ... خودداری کنند. به جای این موارد می توان فعالیت های زیر را انجام داد:

• پیاده روی آرام یا راه رفتن بر روی تردمیل با سرعت کم
• به آرامی از پله ها بالا یا پایین بروید
• به فروشگاه بروید و کمی خرید کنید
• آهسته بدوید.
• به مدت کوتاه شنا کنید.
• یک مسافت کوتاه را دوچرخه سواری کنید.
• از تمرینات هوازی استفاده نمایید.

اگر فرد با انجام هر یک از تمرینات بالا دچار علائم زیر شد باید فورا تمرین را متوقف کرده و در صورت بهبود نیافتن به پزشک مراجعه کند:

• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• افزایش ضربان قلب به طور غیر طبیعی
• حالت تهوع
• سرگیجه

رانندگی کردن بعد از آنژیوپلاستی

بعد از انجام آنژیوپلاستی عروق کرونری، نباید تا یک هفته با ماشین رانندگی کرد. اگر فرد برای امرار معاش خود با وسیله نقلیه سنگینی مانند کامیون یا اتوبوس رانندگی می کند، باید حتما قبلش با پزشک خود در مورد این موضوع صحبت نماید. رانندگی طولانی مدت ممکن است بر نتیجه آنژیوپلاستی و فنر گذاری تاثیر منفی بگذارد.

کار کردن بعد از آنژیوپلاستی

اگر فرد آنژیوپلاستی برنامه ریزی شده (غیر اورژانسی) را انجام داده است، می تواند پس از یک هفته به محل کار خود برگردد.اما اگر به دنبال حمله قلبی آنژیوپلاستی اورژانسی انجام شده است، ممکن است چندین هفته یا چند ماه طول بکشد تا بهبودی کامل حاصل شود و فرد  قادر به بازگشت به محل کار خود باشد.

رابطه جنسی بعد از آنژیوپلاستی

اگر زندگی جنسی فرد تحت تأثیر آنژین (درد قفسه سینه) قرار داشته است، می توان به محض احساس آمادگی و گذراندن نقاهت بعد از آنژیوپلاستی کرونری و فنر زدن، ارتباط جنسی فعال تری داشت. به گفته کارشناسان، رابطه جنسی از نظر فشارهایی که به قلب فرد وارد می کند، معادل بالا رفتن از پله ها به حالت دویدن می باشد.

مصرف دارو

بیشتر افراد پس از انجام آنژیوپلاستی تا ۱ سال و برخی تا پایان عمر نیاز به مصرف داروهای رقیق کننده خون دارند. این داروها معمولا ترکیبی از دوز پایین آسپرین، کلوپیدوگرل، پراسوگرل کلرید و یا تیکاگرلر است. رعایت برنامه دارویی بسیار مهم است. اگر داروی خود را زود قطع کنید، خطر حمله قلبی ناشی از مسدود شدن شریان تحت درمان را تا حد زیادی افزایش می دهید. دوره کلوپیدوگرل، پراسوگرل یا تیکاگرلر معمولاً پس از حدود یک سال قطع می شود، اما بیشتر افراد نیاز به ادامه مصرف دوز پایین آسپرین دارند. در صورت انسداد مجدد شریان و بازگشت علائم آنژین، ممکن است لازم باشد آنژیوپلاستی دیگری انجام گردد. طی روش دیگر، ممکن است به پیوند بای پس عروق کرونر (CABG) نیاز باشد. همچنین سینه فرد ممکن است بعد از عمل حساس شود، اما این مورد طبیعی است و معمولاً طی چند روز از بین می رود. در صورت لزوم می توان برای تسکین دردها از استامینفون استفاده کرد.

توانبخشی قلب

در صورت جراحی قلب باید توانبخشی قلب نیز انجام شود. هدف از این برنامه این است که به فرد کمک شود تا زودتر بهبود یابد و در اسرع وقت به زندگی روزمره خود برگردد. برنامه توانبخشی قلبی هنگامی که فرد در بیمارستان بستری است آغاز می شود. همچنین باید در طی ۴ الی ۸ هفته پس از ترک بیمارستان، این جلسات ادامه داشته باشند. پس از اتمام برنامه توانبخشی، مهم است که به ورزش منظم ادامه داده شود و یک سبک زندگی سالم انتخاب گردد. این کار به محافظت از قلب و کاهش خطر ناشی از بروز مشکلات بعدی مرتبط با قلب کمک می کند.

زندگی بعد از آنژیوپلاستی

اگر آنژیوپلاستی عروق کرونری قلب و فنر گذاری انجام شده باشد، هنوز مهم است که اقدامات لازم را برای کاهش خطرات بعدی در آینده کاهش داد. این اقدامات شامل موارد زیر می باشند:

• تلاش برای کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن
• توقف استعمال قلیان و سیگار در صورت مصرف آن ها
• داشتن یک رژیم غذایی سالم با مصرف مقادیر کم چربی و نمک
• داشتن فعالیت و انجام ورزش منظم
• عمیق نفس بکشید.
• آب کافی بخورید.
• استفاده از خوراکی های دارای مواد افزودنی را محدود کنید (مانند چیپس و پفک و ...)
• الکل ننوشید.
• در هنگام آلودگی هوا تا حد ممکن از خانه خارج نشوید و در صورت اجبار، ماسک بزنید.
• ورزش های سنگین برای این افراد مناسب نیستند. ورزش های ملایم تر و هوازی را انتخاب کنید.
• دیابت، فشار خون و سطح کلسترول این افراد دائما باید بررسی و کنترل شود.

نکته مهم: سیگار کشیدن و داشتن اضافه وزن ۲ دلیل اصلی و مهم در ایجاد بیماری های قلبی می باشند. همچنین این موارد باعث می شوند که درمان صورت گرفته، تاثیر کافی و نتیجه دلخواه را نداشته باشد.

تغذیه پس از آنژیوپلاستی

پس از آنژیوپلاستی و استنت گذاری، باید بر روی داشتن یک رژیم غذایی سالم تمرکز کرد. این کار به بدن کمک می کند تا بهبود یابد، خطر ابتلا به عوارض را کاهش داده و فرد را قادر به در پیش گرفتن روال عادی زندگی خود می کند. داشتن یک رژیم غذایی سالم همچنین خطر تجمع مجدد پلاک های چربی را در عروق خونی کاهش می دهد. بسیاری از مطالعات نشان داده است که یک رژیم غذایی غنی از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، مغزها و دانه ها می تواند خطر بیماری قلبی را کاهش دهد. داشتن یک رژیم غذایی سالم بدن را با بسیاری از مواد مغذی محافظ قلب مانند ویتامین ها، مواد معدنی، آنتی اکسیدان ها و فیبرهای غذایی تأمین می کند. در حالت ایده آل، رژیم غذایی فرد باید شامل موارد زیر باشد:

• گوشت یا گزینه هایی مانند تخم مرغ، حبوبات، آجیل و ماهی: مصرف ۲ وعده ماهی هایی مانند ماهی قزل آلا، ماهی خال مخالی یا ساردین به فرد کمک می کند مقدار زیادی چربی امگا ۳ سالم برای قلب خود دریافت کند.
• غلات سبوس دار کامل: شامل غلات کامل یا نان سبوس دار یا کراکر، برنج قهوه ای، ماکارونی سبوس دار، جو، چاودار، جو دوسر و لبنیات (ترجیحاً کم چرب)
• چربی های سالم: مقدار کمی چربی و روغن یا کره سالم حاصل از آجیل‌ها، دانه‌ها، آووکادو و ماهی های روغنی
• اجتناب از مصرف نوشابه ها، نوشیدنی شیرین، آبجو و الکل
• مصرف نمک را کاهش دهید: هنگام پخت و پز به کمترین میزان نمک اکتفا کنید. زیرا این امر به کاهش فشار خون کمک می کند و از احتباس مایعات در بدن جلوگیری می نماید.
• از مصرف غذاهای شیرین پرهیز کنید: این غذاها اغلب به جای غذاهای سالم خورده می شوند و می توانند باعث افزایش وزن کمک شوند.