نفس کشیدن طبیعی نوزاد
نحوه تنفس نوزاد، خواب و غذا خوردن نوزادان می‌تواند برای والدین نشان دهنده یک هشدار یا مشکلی در او باشد. بنابراین بررسی و مشاهده تنفس کودک بسیار مهم است. با اینکه در بسیاری از موارد نفس کشیدن طبیعی است و نگران کننده یا خطرناک نیستند. اما با این حال دانستن نکاتی در مورد تنفس نوزادان تازه متولد شده می‌تواند برای آگاهی از نحوه‌ی مراقب از آنها بسیار مفید باشد.
گاهی ممکن است هنگام خواب متوجه تنفس سریع نوزاد خود شوید. همچنین نوزادان می‌توانند بین هر تنفس مکث طولانی کرده یا هنگام نفس کشیدن سر و صدا ایجاد کنند. بیشتر این موارد به فیزیولوژی کودک بر می‌گردد. بچه‌ها ریه‌های کوچکتر و عضلات ضعیف‌تری دارند و بیشتر از طریق بینی نفس می‌کشند. در واقع آنها تازه عمل نفس کشیدن را یاد گرفته‌اند و پیش از آن تا زمانیکه در رحم بودند بند ناف تمام اکسیژن مورد نیازشان را به صورت مستقیم از طریق خون وارد بدنشان می‌کرده است. ریه‌های یک کودک تا سن ۲ تا ۵ سالگی هنوز از رشد کامل خود برخوردار نشده است.
به طورکلی نوزادان نسبت به بزرگسالان تعداد تنفس بیشتری دارند، تنفس کودک طبیعی است مگر همراه با صدا، خس خس سینه، سرفه های خشک، گریه های زیاد و ناراحتی همراه باشد.
تفاوت نفس کشیدن نوزاد با بزرگسالان
نفس کشیدن درنوزادان بخصوص نوزادان تازه متولد شده با بزرگسالان متفاوت است. و علت این امر به دلیل اینست که:
- نوزادان بیشتر از اینکه از دهان خود نفس بکشند از طریق سوراخ‌های بینی تنفس می‌کنند.
- راه های تنفسی نوزادان بسیار کوچکتر و انسداد آنها آسان‌تر است.
- حرکات قفسه سینه بیشتر نوزادان. دیواره‌ی قفسه‌ی سینه نوراد نسبت به بزرگسالان انعطاف پذیرتر است چرا که بیشتر از غضروف ساخته شده است.
- قدرت تنفسی بالایی ندارند چرا که نوزادان نیازمند یادگیری چگونگی استفاده از ریه‌ها و عضلات تنفسی مرتبط با آنها هستند.
- همچنین ممکن است بلافاصله بعد از تولد مقداری مایع آمنیوتیک و مکونیوم وارد مجاری تنفسی آنها شده باشد.
همانطور که گفته شد گرچه به طور معمول حالات تنفسی نوزادان جای نگرانی ندارد اما در هرحال والدین با نگرانی‌هایی مواجه می‌شوند که شناسایی فرم معمول تنفس نوزاد می‌تواند به آنها در مراقب بهتر و مدیریت وضعیت تنفسی نوزاد کمک کرده و در صورت وجود مشکل شناخت و سرعت اقدام آنها را بهبود ببخشد.
تنفس طبیعی نوزاد
- نوزادان تازه متولد شده بسیار سریعتر از نوزادان بزرگتر، کودکان و بزرگسالان نفس می‌کشند.
- به صورت میانگین، نوزادان زیر ۶ ماه در حدودا ۴۰ بار در دقیقه نفس می‌کشند که ممکن است تصور کنید تند تند نفس می کشند.
- تنفس نوزاد هنگام خواب می تواند تا ۲۰ بار در دقیقه کندتر شود.
- در شش ماهگی کودک حدودا ۲۵ تا ۴۰ بار در دقیقه عمل تنفس را تکرار می‌کند این درحالی است که معمولا در یک بزرگسال ۱۲ تا ۲۰ تنفس در دقیقه مشاهده می‌شود.
- در تنفس دوره‌ای نیز ممکن است تنفس نوزاد برای ۵ تا ۱۰ ثانیه قطع شده و بعد از آن با سرعت بیشتری یعنی چیزی حدود ۵۰ تا ۶۰ بار در دقیقه مجددا شروع شود.
- مکث بین دو تنفس نوزاد حتی در هنگام استراحت، نباید از ۱۰ ثانیه بیشتر طول بکشد.
در مدت زمانی که کودک سالم و آرام است با فرم تنفسی وی آشنا شوید، مهم است که شما الگوها و صداهای تنفسی طبیعی کودک خود را بدانید چراکه این موضوع به شما کمک می‌کند تا متوجه تغییر احتمالی اوضاع نوزاد شوید.
هنگام مشاهده‌ی تنفس نوزاد به چه چیزهایی باید دقت کرد؟
تنفس سریع کودک، به خودی خود جای نگرانی ندارد اما چند نکته وجود دارد که باید به آنها توجه شود:
- در ابتدی تولد نوزاد، باید الگوی تنفسی او را همراه با علائم و تغییرات آن با دقت تماشا کرد.
- نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند ممکن است دارای ریه‌های ناکامل و یا مشکلات تنفسی باشند.
- همچنین نوزادانی که با عمل سزارین به دنیا می‌آیند هم بلافاصله بعد از تولد به یکباره در معرض هوا قرار می‌گیرند که این موضوع می‌تواند سبب افزایش ریسک مشکلات تنفسی در آنها گردد.
نوزادان نارس و سزارینی بیشتر از سایر نوزادان در ابتدا دچار مشکلان تنفسی هستند. باید حتما الگوی تنفسی نوزاد را، در ابتدای تولد و هر چند وقت یکبار مرتب بررسی کنید.
بررسی تنفس کودک
بررسی یا مانیتوریگ نفس کشیدن نوزاد شامل ۴ مرحله می شود:
- مشاهده کردن: به نحوه پایین آمدن و بالا رفتن سینه او دقت کنید، مکث بین تنفس های او مخصوصا در هنگام خواب و شب ها
- گوش دادن: به صدای نفس های، خس خس یا ناله و سوت هنگام تنفس او دقت کنید.
- حس کردن: صورتتون را نزدیک او ببرید و میزان و قدرت نفس های او را از روی پوست خود حس کنید.
- بررسی علائم دیگر یا بیماری های دیگر در او
مشکلات تنفسی نوزاد یا کودک
مشکلات تنفسی در نوزادان که باید آنها را بررسی کنید، شامل موارد زیر می شوند:
- سرفه‌ی عمیق. که ممکن است نشانه‌ای برای وجود مخاط یا عفونت در ریه‌ها و یا از علائم انسداد برونش‌ها باشد.
- صدای سوت یا خروپف. که ممکن است نیاز به مکش مخاط از بینی وجود داشته باشد.
- استریدور یا سوت تنفسی. صدایی ثابت و پر تحرک است که می‌تواند نشان دهنده‌ی انسداد راه‌های تنفسی کودک باشد و در بعضی از موارد نیز حنجره می‌تواند آن را ایجاد کند.
- گریه‌های شدید و همراه سر و صدا. که می‌تواند ناشی از انسداد مجاریی تنفسی یا نشانه‌ی بیماری کروپ (خروسک یا خناق) باشد. (کروپ معمولا شبها شدیدتر می‌شود.)
- تنفس سریع و عمیق (آه کشیدن). که به طور بالقوه می‌تواند نشانه‌ی وجود مایعات در راه‌های هوایی باشد که ممکن است در اثر ذات الریه یا تاکی پنه گذرای نوزادی ایجاد شود. همچنین تب‌ها یا سایر عفونت‌ها می‌توانند سبب بوجود آمدن آن باشند که باید فورا ارزیابی گردد.
- خس خس سینه. که می‌تواند به دلیل آسم، برونشیت یا ویروس‌های تنفسی به وجود بیاید و نشانه‌ای برای باریک شدن مجاری هوایی تحتانی باشد.
- خرخر کردن یا ناله. صدایی ناگهانی و کم فشار در هنگام بازدم است و معمولا نشانه‌ای از وجود مشکل در یک یا هردو ریه است. اگر کودک به بیماری مبتلاست باید هنگام مشاهده این موضوع همراه تنفسش فورا با پزشک مشورت کرد.
- سرفه خشک مداوم. می تواند نشان دهنده آلرژی در کودک باشد.
نکات مهم در صورت مشاهده مشکل تنفسی در کودک
به یاد داشته باشید که سرفه عمل طبیعی و بسیار خوبی است و می‌تواند از مجاری تنفسی کودک شما محافظت کرده و میکروب‌ها را از بدن او خارج کند. اگر نگران تنفس نوزاد خود هستید، چند ساعت او را تحت نظر داشته باشید، خیلی سریع می‌توانید بفهمید که موضوع یک سرماخوردگی خفیف است یا چیز جدی‌تری اتفاق افتاده و از هرگونه رفتار نگران کننده فیلم بگیرید تا در صورت لزوم بتوانید آنها را به پزشک ارائه دهید. لازم به ذکر است که در مواقع اضطراری به اوژانس تلفن کرده یا به بیمارستان مراجعه کنید.
هنگام مراقب از کودکان توجه به چند نکته دارای اهمیت است:
- نگذارید بدن کودک کم آب شود به او مرتب شیر بدهید.
- برای کمک به پاک سازی مخاط از قطره‌های نمکی استفاده کنید.
- همیشه کودک را به پشت بخوابانید این کار خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کاهش می‌دهد.
- حمام گرم یا دوش آب گرم و همچنین نشستن در حمام بخار می‌تواند کمک کننده باشد.
- موسیقی آرام‌بخش پخش کنید.
- کودک را در حالت مورد علاقه‌اش به صورت نوسانی تکان دهید.
- مطمئن شوید که کودک به اندازه‌ی کافی می‌خوابد.
- تنفس سریع نوزاد می تواند نشان دهنده گرم شدن بیش از حد او باشد، بنابراین به تعداد لباس هایش دقت کنید. به طور معمول پوشاندن یک لایه لباس اضافه‌تر نسبت به خودتان براساس هوای هر روز می پوشید برای نوزاد کافیست مثلا اگر خودتان شلوار و پیراهن به تن دراید، برای نوزاد پوشیدن شلوار و پیراهن و ژاکت کافی است.
- دقت کنید که نباید از داروی ویکس به عنوان روشی درمانی در کودکان زیر ۲ سال استفاده کنید.
از داروی ویکس برای درمان کودکان زیر ۲ سال استفاده نکنید به جای آن، او را تکان دهید، به او شیر بدهید، تعداد لباس های او را بررسی کنید که مبادا گرمش باشد.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟
کودکی که به سختی درگیر یک بیماری است حالت¬های کاملا متفاوتی نسبت به حالت طبیعی یک نوزاد را از خود نشان می‌دهد. اما زمانیکه فقط چند هفته است که از تولد نوزاد می-گذرد شناسایی حالت‌های نرمال او و فهمیدن تفاوت حالت‌ها برای والدین سخت خواهد بود که البته به مرور زمان با شناخت بیشتر کودک اعتماد به نفس آنها نیز در رابطه با فرزندشان بیشتر خواهد شد. تا پیش از آن می¬توان در صورت وجود هرگونه سوال یا نگرانی با پزشکان مشورت و از آنها راهنمایی گرفت.
در صورت وجود هر یک از موارد با پزشک تماس گرفته و یا به او مراجعه کنید:
- مشکلات خواب یا وجود مشکل در شیر خوردن
- بیقراری های کودک
- نفس نفس زدن
- سرفه‌های شدید و بلند خروسکی
- تب بالاتر از ۳۸ درجه سانتی گراد، دقت کنید که اگر نوزاد زیر ۳ ماه باشد این موضوع نیازمند مراقبت‌های فوری می‌باشد.
علائم هشدار تنفسی نوزاد
در صورت مشاهده‌ی هرکدام از علائم تنفسی مهم زیر حتما با اوژانس تماس گرفته یا فورا به بیمارستان مراجعه کنید:
- بیحالی و تب
- مشکل در گریه کردن
- کمبود آب بدن در اثر نخوردن شیر
- وجود مشکل در نفس کشیدن
- تنفس سریعتر از ۶۰ بار در دقیقه
- اگر حدود ۲۰ ثانیه یا بیشتر نفس نمی‌کشد.
- خس خس کردن یا خرخر کردن بعد از هر بار نفس کشیدن
- سوراخ‌های بینی زیاد باز باشند، که به این معنی است که آنها در حال تلاش بیشتر برای ورود اکسیژن به ریه‌های خود هستند.
- کشیدگی به داخل در بین عضلات زیر دنده‌ها یا اطراف گردن
- تغییر رنگ پوست به رنگ آبی به خصوص در اطراف لب‌ها، زبان و ناخن‌های دست و پا، نشان دهنده کمبود اکسیژن در کودک اند.
نتیجه گیری
به طور کلی نوزادان تمایل دارند که نسبت به کودکان بزرگتر و بزرگسالان سریعتر نفس بکشند اما هرگونه تنفس نامنظم در نوزاد می¬تواند نگران کننده باشد پس باید کودک را به دقت زیر نظر داشت و حالت¬های طبیعی وی را شناخت تا در صورت مشاهده هرگونه مشکل در تنفس بتوان به سرعت اقدامات لازم را به عمل آورد.
