لجن صفراوی چیست؟

کیسه صفرا بین روده ها و کبد قرار دارد. کیسه صفرا، صفرا تولید شده در کبد را دخیره می  کند و هنگام نیاز ان را به روده ها ترشح می کند تا به هضم غذا کمک کند.

اگر کیسه صفرا به طور کامل تخلیه نشود، ذرات صفرا - مانند کلسترول یا نمک های کلسیم - در نتیجه ماندن بیش از حد در کیسه صفرا، می توانند ضخیم شوند. سرانجام به لجن صفراوی یا اسلاج صفراوی تبدیل می شوند که معمولاً از آن به عنوان لجن کیسه صفرا یاد می شود. در این متن به بررسی علائم، علت و روش های درمان جراحی و غیر حراحی لجن صفرایی می پردازیم با هلیکس همراه باشید.

علائم لجن کیسه صفرا چیست؟

برخی از افرادی که لجن کیسه صفرا دارند هیچ علائمی از خود نشان نمی دهند و هرگز نمی دانند که به آن مبتلا هستند. برخی دیگر علائم مشابه با سنگ های کیسه صفرا یا کیسه صفرا ملتهب را تجربه می کنند. 

علامت اصلی آن اغلب درد شکمی است، به خصوص در بالا و سمت راست شکم( در زیر دنده ها).این درد ممکن است کمی بعد از غذا افزایش یابد.

علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد در قفسه سینه
• درد شانه راست
• حالت تهوع و استفراغ
• مدفوع خاک رس مانند یا مدفوع چرب و قیری شکل

علت ایجاد لجن صفراوی چیست؟

وقتی صفرا برای مدت طولانی در کیسه صفرا باقی می ماند لجن کیسه صفرا تشکیل می شود. مخاط کیسه صفرا می تواند با کلسترول و نمک های کلسیم مخلوط شود و در تشکیل لجن صفراوی همراه شود.

به نظر می رسد لجن کیسه صفرا در دوران بارداری بیشتر دیده می شود، به خصوص اگر رژیم سختی را دنبال می کنید.

در حالی که لجن کیسه صفرا یک مشکل رایج نیست، افراد خاصی هستند که خطر بیشتری برای ابتلا به آن دارند. گروه هایی که در معرض خطر بیشتری هستند عبارتند از:

• زنان، بیشتر از مردان دارای مشکلات کیسه صفرا هستند.
• افراد با نژاد آمریکایی های بومی
• افرادی که از طریق تزریق وریدی یا سایر روش های جایگزین تغذیه می شوند.
• افرادی که به شدت بیمار هستند
• افراد دیابتی
• افرادی که خیلی اضافه وزن داشتند و خیلی زود وزن کم کردن
• افرادی که پیوند عضو شده اند.

تشخیص لجن کیسه صفرایی

اگر درد شکم را تجربه می کنید:

• احتمالا پزشک در مورد سابقه پزشکی و علائم شما سوال می کند. 
• معاینه بدنی. که پزشک مکان های مختلف شکم را فشار می دهد.
• سونوگرافی شکمی. اگر پزشک مشکوک به کیسه صفرا باشد، احتمالاً سونوگرافی شکمی را برای شما تجویز می کنند که می تواند سنگهای صفراوی را با دقت قابل توجهی نشان دهد.

اگر پزشک بعد از سونوگرافی، سنگ صفرا یا لجن کیسه صفرا تشخیص دهد، ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین علت لجن انجام دهد. که احتمالاً شامل: 

• آزمایش خون . که می تواند سطح کلسترول و سدیم شما را بررسی کند. همچنین ممکن است آزمایش خون را برای اطمینان از عملکرد صحیح کبد انجام دهد.
• در برخی موارد، ممکن است پزشک نیاز به برداشتن مقدار کمی مایعات از کیسه صفرا داشته باشد. در این صورت پرشک با استفاده از یک سوزن مقداری از صفرا را خارج می کند و در زیر میکروسکوپ مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.

گاهی اوقات پزشکان هنگام بررسی نتایج سی تی اسکن یا سونوگرافی، لجن کیسه صفرا را به طور تصادفی پیدا می کنند.

عوارض لچن کیسه صفرا

گاهی اوقات لجن کیسه صفرا بدون ایجاد علائم و یا نیاز به درمان برطرف می شود. 

در شرایط دیگر می تواند منجر به سنگ صفرا شود. سنگ صفرا می تواند: 

• دردناک باشد و باعث درد قسمت فوقانی شکم شود و ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد. 
• در برخی موارد، این سنگهای صفراوی می توانند انسداد مجاری صفراوی را ایجاد کنند. این یک اورژانس پزشکی است و نیاز به درمان فوری دارد.

لجن کیسه صفرا می تواند باعث بروز: 

•  التهاب مثانه یا کیسه صفرا شود. اگر کیسه صفرا درد مکرر یا مزمن داشته باشد، احتمالاً پزشک توصیه می کند کیسه صفرا را به طور کامل خارج کنید.
• در موارد بسیار شدید، کیسه صفرا ملتهب می تواند باعث ایجاد زخم در دیواره کیسه صفرا شود و منجر به سوراخ شدن محتویات کیسه صفرا به داخل حفره شکم شود. این مورد بیشتر در بزرگسالان مسن دیده می شود.
• لجن کیسه صفرا همچنین ممکن است باعث پانکراتیت حاد یا التهاب لوزالمعده شود. که می تواند باعث فعال شدن آنزیم ها در لوزالمعده به جای روده شود و منجر به التهاب شود. 
• التهاب می تواند یک واکنش سیستمیک ایجاد کند و منجر به شوک یا حتی مرگ شود. اگر لجن کیسه صفرا یا سنگهای صفراوی مجرای پانکراس را مسدود کنند، این اتفاق می افتد.

آیا لجن کیسه صفرا نیاز به جراحی دارد؟

در بیشتر موارد، لجن موجود در کیسه صفرا به هیچ درمانی نیاز ندارد. تا زمانی که هیچ علامتی وجود نداشته باشد، هیچ مداخله پزشکی لازم نیست. 

اما اگر بیمار از درد در اطراف کیسه صفرا شکایت می کند، پزشک می تواند سونوگرافی یا اشعه ایکس شکم را برای تعیین وجود لجن یا سنگ صفرا در کیسه صفرا تجویز کند. اگر به نظر می رسد لجن یا سنگ صفرا در کیسه صفرا علت درد باشد، پزشک احتمالاً کوله سیستکتومی، برداشتن کیسه صفرا را با جراحی پیشنهاد می کند.

درمان لجن صفراوی

اگر لجن کیسه صفرا علائمی ایجاد نمی کند، ممکن است هیچ درمانی لازم نباشد. با درمان علت اصلی، لجن خود به خود از بین می رود.

1. تجویز دارو. پزشک می تواند برای حل لجن یا سنگهای صفراوی که منجر به آن می شود، داروهایی را برای شما تجویز کند.
2. جراحی صفرا. در بعضی موارد، وقتی لجن باعث درد، التهاب یا سنگ صفرا می شود، ممکن است پزشک برداشتن کیسه صفرا را توصیه کند.
3. کلانژیوپانکراتوگرافی آندوسکوپی رتروگراد
4. رژیم غذایی. اگر لجن کیسه صفرا یک مشکل تکراری است، ممکن است لازم باشد برای جلوگیری از مشکلات آینده، تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید. با خوردن رژیم کم چربی، کلسترول کم و سدیم کم می توانید احتمال بروز لجن در کیسه صفرا را کاهش دهید.

درمان های غیر جراحی لجن صفراوی

کلانژیوپانکراتوگرافی آندوسکوپی رتروگراد (ERCP) یک روش غیر جراحی برای درمان لجن صفراوی است. که در آن یک لوله انعطاف پذیر کوچک به نام آندوسکوپ از طریق دهان و به روده کوچک وارد می شود.

یک کاتتر پلاستیکی کوچک از طریق آندوسکوپ و به ناحیه آمپولا وارد می شود که شکافی در روده کوچک باز می شود. پزشک برای کمک به هدایت این کاتتر جهت از بین بردن لجن کیسه صفرا در مجاری صفراوی یا برای از بین بردن سنگ صفرا در صورت گیر افتادن در مجرای صفرا، از دستگاه اشعه ایکس استفاده می کند.

با استفاده از ERCP و جراحی برداشتن کیسه صفرا، فرد مجبور است چندین ساعت قبل از عمل از خوردن غذا خودداری کند. همچنین ممکن است لازم باشد بعد از عمل تغییرات در رژیم غذایی ایجاد شود.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

افرادی که علائم مشکلات کیسه صفرا را دارند، مانند درد بالای شکم، باید با پزشک مشورت کنند. در بسیاری از موارد، مشکلات کیسه صفرا به عنوان "حملات" ظاهر می شود.

این حملات ممکن است چندین ساعت طول بکشد، از بین رفته و بعداً برگردد. هرگونه درد شدید شکمی بدون هیچ دلیل واضحی نیاز به مراجعه به پزشک دارد.

بیشتر افرادی که لجن کیسه صفرا دارند می توانند زندگی سالم و طبیعی داشته باشند. بسیاری از آنها به هیچ وجه به درمان نیاز ندارند. اما یک تشخیص دقیق می تواند مشکلات احتمالی خطرناک مانند عفونت لوزالمعده یا سرطان لوزالمعده را رد کند.

مدارا با لجن صفراوی

• رژیم کم چربی
• جلوگیری از افزایش سریع وزن یا کاهش وزن سریع
• درمان بیماری های زمینه ای می تواند به لجن کیسه صفرا کمک کند، زیرا وضعیت کلی در سلامتی ضعیف می تواند یک عامل خطر برای این مشکل باشد.

نکته ی آخر

بسیاری از افراد مبتلا به لجن کیسه صفرا هرگز حتی نمی دانند که به آن مبتلا شده اند، خصوصاً در مواردی که علت آن موقتی است. اگر لجن کیسه صفرا منجر به عوارض بعدی شود یا درد مزمن ایجاد کند ، ممکن است پزشک برداشتن کیسه صفرا را به طور کامل توصیه کند. لجن کیسه صفرا به طور معمول مشکلی ایجاد نمی کند مگر اینکه در مدت زمان طولانی تجربه شود یا علائمی ایجاد کند.

برای جلوگیری از لجن کیسه صفرا، سعی کنید یک رژیم غذایی سالم و متعادل و کم سدیم، چربی و کلسترول داشته باشید.