تفاوت اکیموز و پتشی
خونریزی در پوست می تواند به دلیل پاره شدن مویرگ های خونی در اثر ضربه خوردن یا ورد اجسام تیز به بافت ایجاد شود. شاید تا امروز شما همه ی آثار باقی مانده از خونریزی را با نام کبودی می شناختید. یا احتمالا لکه های قرمز یا بنفش رنگ شبیه کبودی را در پوست خود دیده اید. در این مقاله توضیح می دهیم که تفاوت دو نوع کبودی "اکیموز" و "پتشی" در چیست و چگونه باید آن ها را از یکدیگر تفکیک داد.
۱. اکیموز چیست؟
اکیموز اصطلاح رایج پزشکی برای وصف کبودی است. بیشتر کبودی ها وقتی ایجاد می شوند که رگ های خونی نزدیک سطح پوست معمولاً در اثر ضربه آسیب دیده باشند. وارد شدن ضربه باعث پاره شدن رگ های خونی و نشت خون می شود. به این ترتیب، این خون در زیر پوست محبوس می گردد، در آنجا جمع می شود و منجر به بنفش، سیاه یا آبی شدن پوست می شود. بعد از آسیب دیدن رگ خونی، پلاکت های موجود در خون می آیند تا به روند لخته شدن کمک کنند. لخته شدن باعث می شود که عروق خونی آسیب دیده، خون بیشتری را نشت ندهند. برخی از پروتئین های موجود در خون که فاکتورهای لخته شدن نامیده می شوند، نیز به جلوگیری از خونریزی کمک می کنند تا بافت شروع به ترمیم کند. به کبودی ایجاد شده در اثر این فرآیندها، اکیموز می گویند. پیشرفت رنگ هایی که در اثر اکیموز مشاهده خواهد شد معمولاً به ترتیب زیر دنبال می شوند:
- ابتدا با رنگ قرمز یا بنفش ایجاد می شوند.
- سپس سیاه یا آبی می شوند.
- بعد از گذشت مدتی به رنگ قهوه ای در می آیند.
- و در زمان نزدیک به بهبودی رنگ زرد خواهند شد.
اکیموز چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک معمولاً فقط با مشاهده اکیموز می تواند آن را تشخیص و از سایر موارد مشابه تفکیک دهد. اگر آسیب دیدگی شدید باشد، پزشک ممکن است برای اطمینان از عدم شکستگی استخوان، عکسبرداری از ناحیه کبودی را تجویز کند. اگر باز هم آن ها نتوانند علت کبودی را بفهمند، ممکن است آزمایش خون برای بررسی سطح پلاکت توصیه کند. آن ها همچنین ممکن است انجام آزمایش انعقاد خون را هم لازم بدانند تا ببینند خون فرد چقدر خوب لخته می شود و چه مدت طول می کشد تا لخته شدن اتفاق بیفتد.
۲. پتشی چیست؟
پتشی لکه هایی کوچک، قرمز و مسطحی است که مانند بثورات روی پوست ظاهر می شوند. این لکه ها نیز مانند اکیموز در اثر خونریزی ایجاد می گردند. آن ها گاهی اوقات به صورت خوشه ای ظاهر می شوند. پتشی ها یک بیماری نیستند بلکه علامتی واضح از یک مشکل هستند. برخی از موارد می توانند باعث بروز آن ها شوند، از سرفه شدید و عوارض جانبی دارو گرفته تا عفونت هایی مانند موارد زیر:
- عفونت های ویروسی: مانند سیتومگالوویروس (CMV)، آندوکاردیت، مونونوکلئوز و آنفولانزا
- عفونت های باکتریایی: مانند مننژیت، تب خال، تب مخملک و گلودرد
- سپسیس (Sepsis): پاسخی جدی در سراسر بدن به عفونت
- • تب های خونریزی دهنده ویروسی: مانند دنگو (dengue)، ابولا و تب زرد
دیگر مواردی که باعث ایجاد پتشی می شوند عبارت هستند از:
- لوکمیا: نوعی سرطان خون
- ترومبوسیتوپنی: به علت مقادیر کم پلاکت ایجاد می شود. پلاکت به لخته شدن خون کمک می کند.
- واسکولیت: یا التهاب رگ های خونی
- کمبود ویتامین C (اسکوربوت) یا ویتامین K در رژیم غذایی شما نیز می تواند منجر به پتشی شود.
واکنش به برخی از داروها نیز می تواند باعث ایجاد این لکه ها شود. پتشیا ممکن است یکی از عوارض جانبی داروهای زیر باشد:
- پنی سیلین ها: آنتی بیوتیک است.
- کینین (Qualaquin): داروی مالاریا می باشد.
- فنی توئین و اسید والپروئیک: که داروهای ضد تشنج هستند.
- داروهای رقیق کننده خون: مانند وارفارین و هپارین
- داروهای ضد افسردگی: مانند دزیپرامین
- NSAID ها: مانند ناپروکسن و ایندومتاسین
- داروهای تنظیم کننده ریتم قلب: مانند آتروپین
- آرامبخش هایی: مثل هیدرات کلرال
پتشی چگونه تشخیص داده می شود؟
پتشی بیشتر در کودکان دیده می شود. پتشیایی که همراه با تب در کودکان باشد، می تواند نشانه ای از عفونت جدی مانند بیماری مننژوکوک باشد. در این شرایط باید از پزشک خواست که بلافاصله این علائم را بررسی کند. پزشک فرد را معاینه می نماید، بثورات را بررسی کرده و در مورد علائم و بیماری های اخیر وی سوال می پرسد. آزمایش خون و ادرار ممکن است به شناسایی دقیق ماهیت لکه ها کمک کند.
تفاوت اکیموز و پتشی چیست؟
- پتشی لکه های مشخص و گرد با قطر ۴ میلی متر است که در نتیجه خونریزی می تواند بر روی پوست، ملتحمه، شبکیه و غشاهای مخاطی ظاهر شود. در حالی که اکیموز ناحیه ای از پوست است که قطر ناحیه ی تغییر رنگ یافته آن بزرگتر از ۱ سانتی متر است و بیشتر در دست ها و پاها بروز پیدا می کند، زیرا احتمال آسیب دیدگیشان بسیار زیاد است.
- پتشی معمولا در اثر مصرف دارو یا اعمال فشارهای طولانی مدت (مانند سرفه عطسه مکرر، زایمان، وزنه برداری و ...) به وجود می آید. اما اکیموز در اثر ضربات، کشیدگی یا رگ به رگ شدن ایجاد می شود.
- اکیموز معمولا با لمس باعث ایجاد درد می شد. در اکثر موارد پتشی، درد احساس نمی شود، یا بسیار خفیف است.
- پتشیا مسطح است و به صورت بثوراتی به شکل نقاط قرمز، قهوه ای یا بنفش در اندازه های کوچک به چشم می آیند. اما اکیموز بزرگ است و معمولا به صورت تکی بروز می یابد.
- پتشیا بیشتر در بچه ها دیده می شود. اگر کودک به خصوص با تب دچار این بثورات شده است، بلافاصله باید آن ها را نزد پزشک متخصص اطفال برد. اما اکیموز بیشتر در افراد مسن ممکن است به صورت کبودی های بدون درد در بازوها و پشت دست ها ایجاد گردد. زیرا با افزایش سن، پوست نازک می شود و رگ های خونی به راحتی پاره می شوند.
درمان پتشی و اکیموز
۱. درمان پتشی:
اغلب، پتشیا نگران کننده نیست. با این حال، همیشه معلوم نیست که این لکه ها از کجا آمده اند. بنابراین برخی از شرایطی که باعث بروز پتشیا می شوند بسیار جدی هستند.
- اگر این لکه ها در اثر فشارهای طولانی حین ورزش یا زایمان به وجود آمده اند بهتر است استراحت کرد و مصرف مایعات را برای جلوگیری از کمبود آب بدن افزایش داد.
- اگر در اثر عفونت های ویروسی باشد، بلافاصله با درمان ویروس، از بین می رود.
- اگر در اثر عفونت باکتریایی ایجاد شده باشد، با مصرف آنتی بیوتیک می توان به از بین بردن آن ها کمک کرد.
- بیماری های جدی تر مانند عفونت های مننگوکوکی، اختلالات خونی یا سرطان ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان داشته باشند.
۲. درمان اکیموز:
اکیموز معمولاً طی دو تا سه هفته به خودی خود بهبود می یابد. اما اگر جراحت باعث کبودی شده باشد، ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد، به خصوص اگر شامل شکستگی استخوان شود.
- استفاده از کمپرس یخ در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از آسیب اولیه
- استراحت دادن ناحیه آسیب دیده
- استفاده از کمپرس های حرارتی چند بار در روز ۴۸ ساعت پس از آسیب
- استفاده از داروهای ضد استروئیدی و داروهای التهابی مانند ایبوپروفن (Advil) برای کاهش تورم دردناک
نیز می توانند به عنوان درمان های موثر خانگی اکیموز در نظر گرفته شوند
