مخلوط کردن شیر مادر و شیر خشک
احتمالا در مورد فواید تغذیه با شیر مادر شنیده اید، اما شرایط زیادی وجود دارد که مادر قادر به تغذیه ی کامل کودک خود نباشد در این شرایط شیر خشک به عنوان تغذیه جایگزین انتخاب یا می توان شیر خشک را با شیر مادر مخلوط و ترکیب کرد. شیردهی با ترکیب شیر مادر و شیر خشک همزمان می تواند فواید و معایبی داشته باشد. همچنین نباید به جای آب شیرخشک، از شیر مادر استفاده کرد.
شیرخشک می‌تواند گزینه‌ای را ارائه دهد که نیازهای تغذیه برآورده شده اما در عین حال فواید شیردهی با شیر مادر نیز حفظ شود. در واقع انجام روش همه یا هیچ لازم نیست یعنی می توان از یک تغذیه ترکیبی برای کودک استفاده کرد و تا زمانی که ممکن است از شیر مادر استفاده شده و سپس اگر کودک بی قراری کرد یا احساس ضعف داشت از شیرخشک به عنوان مکمل استفاده کرد. به این شیوه مزایای شیردهی حفظ و نیازهای تکمیلی نیز برآورده خواهد شد تا شرایط سلامت مطلوب برای کودک حاصل شود.
بهتر است قبل از شروع اضافه کردن شیرخشک به شیرمادر با متخصص مشورت کنید. پزشک می‌تواند تعیین کند که چه مقدار از شیرخشک در هر وعده تغذیه یا در یک دوره یک روزه باید به برنامه‌ی غذایی کودک اضافه شود. به علاوه با شروع افزودن شیر خشک به برنامه تغذیه باید به تدریج دفعات شیردهی را تنظیم کرد تا انتقال به این شیوه‌ی جدید برای مادر و کودک آسان‌تر اتفاق بیوفتد.
آیا می‌توان شیر مادر و شیرخشک را در یک شیشه مخلوط کرد؟
هنگام خرید شیرخشک برای کودک معمولا یکی از سه نوع مایع غلیظ، پودری یا آماده برای تغذیه مشاهده می‌شود.
امکان مخلوط کردن شیرخشک و شیر مادر در یک شیشه شیر وجود دارد اما رعایت برخی از دستورالعمل‌های ایمنی هنگام انجام این کار ضروری است:
- ابتدا شیرخشک را آماده کنید.
- اگر از شیرخشک پودر یا غلیظ استفاده شود، ابتدا باید آن را طبق دستورالعمل تهیه کرده و مطمئن شد که مقدار مناسب آب سالم اضافه شده باشد.
- پس از اینکه شیرخشک و آب به درستی مخلوط شد می‌توان شیر مادر را اضافه کرد. لازم به ذکر است که هنگام تهیه شیرخشک به هیچ عنوان نباید از شیر مادر به جای آب استفاده شود.
- حفظ نسبت مناسب آب و شیرخشک و سپس افزودن شیرمادر به این ترکیب به صورت جداگانه تضمین می کند که محتوای تغذیه‌ای شیرخشک تغییر نخواهد کرد.
- افزودن آب زیاد به شیرخشک می تواند مواد مغذی آن را رقیق کند و افزودن آب ناکافی باعث فشار بر کلیه ها و دستگاه گوارش کودک می‌شود و باعث کم آبی بدن او خواهد شد که در موارد شدید ممکن است منجر به مشکلات عصبی گردد.
- اگر از شیرخشک مایع آماده استفاده شود، قبل از ترکیب آن با شیر مادر لزومی به طی کردن مرحله ی دیگری نخواهد بود.
نکات لازم را هنگام نگهداری و دور انداختن شیر مادر و شیر خشک رعایت کنید
قوانین مختلفی برای نگهداری، استفاده و دور ریختن شیر مادر و شیرخشک وجود دارد.
۱. نگهداری در یخچال:
- شیر مادر را می‌توان به مدت ۶ ماه در یک ظرف پلاستیکی با دمایی مشابه درجه انجماد مواد غذایی نگهداری کرد و پس از آب شده آن را می توان تا ۲۴ساعت در یخچال نگه داشت.
- شیر مادر تازه گرفته شده را می‌توان تا ۵ روز در بخش انتهایی یخچال نگهداری کرد. یک ظرف بازشده‌ی شیرخشک مایع باید در یخچال نگهداری شده و می‌توان آن را تا ۴۸ساعت مصرف کرد.
- یک ظرف حاوی مخلوطی از شیرخشک و شیر مادر اگر در یخچال نگهداری شود باید در عرض یک روز مصرف شود.
۲. نگهداری در دمای محیط:
- یک بطری شیر مادر در دمای اتاق تا ۵ ساعت قابل استفاده است.
- یک بطری شیرخشک یا بطری حاوی مخلوط شیرخشک و شیر مادر باید بعد از یک ساعت از شروع استفاده دور ریخته شود.
باکتری‌ها در هر محیطی که بر پایه‌ی شیرگاو باشد به سرعت تولید مثل می‌کنند بنابراین نباید سعی کرد یک بطری شیرخشک یا شیرمادر و یا مخلوط آن را که تا حدی استفاده شده بیشتر از ۶۰ دقیقه در یخچال نگه داشت.
فواید مخلوط کردن شیر خشک و شیر مادر
مخلوط کردن شیر مادر و شیرخشک در یک بطری می‌تواند برای تغذیه راحت‌تر باشد اما مزایای دیگری نیز برای این روش وجود دارد:
- کودک ممکن است سریع‌تر با روش تغذیه‌ی جدید سازگار شود. اگر کودک به شیر مادر تمایل و عادت داشته باشد ممکن است در ابتدا شیرخشک را پس بزند. مخلوط کردن این دو باهم ممکن است پذیرش طعم و عطر آن را برای نوزاد آسان‌تر کند.
- کودک ممکن است برای زمان طولانی‌تری بدون احساس گرسنگی بخوابد. زمان بیشتری لازم است تا کودک بتواند شیرخشک را هضم کند بنابراین اگر از شیرمادر و شیرخشک باهم استفاده شود ممکن است بتوان فاصله‌ی بیشتری بین وعده‌های غذایی گذاشت.
معایب مخلوط کردن شیر مادر و شیر خشک
مخلوط کردن شیر مادر و شیر خشک در یک شیشه ممکن است معایب و یا حتی خطراتی داشته باشد که آگاهی از آنها لازم است:
- ممکن است شیر مادر هدر برود. بسیاری ممکن است مایل نباشند که بخشی از شیر را در صورت استفاده نشدن دور بریزند. بنابراین اگر کودک به طور شیشه شیر خود را تمام نمی‌کند مادر می‌تواند در صورت تمایل ابتدا او را با شیر مادر تغذیه کند و سپس اگر هنوز گرسنه به نظر می‌رسید یک شیشه شیرخشک جداگانه برای او آماده کند.
- ممکن است شیر مادر کاهش پیدا کند. افزودن شیرخشک به شیرمادر یا استفاده از آن به صورت جداگانه به مرور زمان ممکن است باعث کاهش شیر مادر به دلیل کاهش استفاده از آن شود.
نکات مهم و هشدارهای شیر مادر+ شیر خشک
- همانطور که گفته شد تهیه شیرخشک طبق دستور آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. هنگام تهیه شیرخشک در شیشه نباید از شیر مادر به عنوان جایگزینی برای آب استفاده کرد. غفلت از مصرف مقدار مناسب آب می‌تواند برای سلامت کودک خطرساز باشد.
- علاوه بر این شیرمادر اگر به صورت مخلوط با شیرخشک استفاده شود ماندگاری آن به مقدار قابل توجهی کوتاهتر خواهد شد. شیشه شیر حاوی مخلوط شیرمادر و شیرخشک باید ظرف یک ساعت استفاده و باقی مانده‌ی آن دور ریخته شود.
- از سوی دیگر از آنجایی که شیر مادر دارای خواص غذایی و سلامتی بیشتری نسبت به شیرخشک است بهتر است در صورت امکان کودک تمام شیر موجود مادر را به دست بیاورد.
فواید شیر مادر
فواید شیر مادر غیر قابل انکار است. شیر مادر برای تامین نیازهای مختلف تغذیه ای نوزاد و تکامل وی و همچنین برای دریافت آنتی بادی های محافظت کننده که منجر به حفاظت کودک در برابر عفونت ها می شود مورد نیاز است و خطر سندرم مرگ ناگهانی کودک را نیز کاهش می دهد. علاوه بر این شیردهی برای مادر نیز مفید است چرا که روند بهبودی وی را تسریع کرده و به او برای مقابله با افسردگی پس از زایمان کمک می کند و خطر ابتلا به برخی از سرطان ها را نیز کاهش می دهد.
درحالیکه منابع بسیاری برای شش ماهه اول زندگی کودک به طور انحصاری تغذیه با شیر مادر را توصیه می‌کنند اما این موضوع همیشه عملی نخواهد بود. اگرچه این تغذیه انحصاری ایده آل است اما واقعیت نشان می دهد که شیرخشک دارای ویتامین ها، مواد معدنی، کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین هایی است که در برخی از موارد لزوم، استفاده از آن وجود دارد.
علت شیردهی ترکیبی شیر مادر و شیر خشک
در عین توجه به مزیت های تغذیه از شیر مادر شرایط متفاوتی می تواند منجر به این شود که از شیر خشک نیز در کنار شیر مادر برای کودک استفاده شود. در ادامه برخی از این شرایط ذکر خواهد شد:
۱. مادر به حد کافی شیر تولید نمی‌کند.
اگر مادر در تلاش برای تولید شیر کافی برای کودک باشد ممکن است بتواند با مصرف آب بیشتر و مصرف غذای بیشتر و سالم¬تر کمبود شیر خود را جبران کند. با این حال گاهی اوقات علارغم تلاش مادر، شیر کافی برای کودک وجود نخواهد داشت. تغییرات هورمونی، جراحی قبلی پستان، مصرف برخی از داروها و حتی سن می¬تواند از سری دلایلی باشد که منجر به این اتفاق می‌گردد.
۲. فرزندان شیرخوار دوقلو هستند.
کمبود شیر در مادرانی که صاحب فرزند دو یا چند قلو شده¬اند می¬تواند اتفاق بیفتد. پاسخگویی به خواسته¬های دو یا چند نوزاد می¬تواند سبب احساس ضعف در مادر یا فرزندان بشود. در چنین شرایطی تغذیه ترکیبی ممکن است راه حل مناسبی به نظر برسد. باید مقدار تغذیه تکمیلی را تعیین و روال مشخص شیردهی را بنا به شرایط تنظیم و از آن پیروی کرد.
۳. مادر به خواب و استراحت بیشتری احتیاج دارد.
پدر و مادرهای جدید به دنبال قهرمان شدن هستند اما چیزی که قهرمانانه‌تر است درخواست کمک می¬باشد. به خصوص در کسانی که تازه پدر و مادر شده‌اند. داشتن کسی که در فرزند داری به پدر و مادر کمک کند یا داشتن یک شیشه شیرخشک می‌تواند بخشی از این نیاز را فراهم کند. اگر مادر نمی‌تواند در ساعات شب نیروی کمکی داشته باشد بهتر است قبل از خواب با مشورت پزشک کمی شیرخشک به نوزاد بدهد چرا که این موضوع برای مدت طولانی‌تری او را سیر نگه خواهد داشت.
۴. مادر شاغل بوده و باید به سر کار خود بازگردد.
اگر مادر شاغل بوده و نتواند شرایط کاری خود را تغییر دهد می توان برای نوزاد تغذیه ترکیبی را در نظر گرفت. به عنوان مثال می¬توان صبح و عصر با شیر مادر تغذیه کرده و در ساعات بین روز از شیر خشک برای او استفاده شود.
کنار آمدن با این شرایط جدید هم برای مادر و هم برای نوزاد همراه با مسائل مختلف خواهد بود و ممکن است مشکلاتی را برای آنها به وجود بیاورد. اما تدریجا عادت به روند جدید اتفاق خواهد افتاد.
نتیجه گیری
لزومی برای استفاده از شیرمادر و شیرخشک به صورت جداگانه وجود ندارد. نوزادان می‌توانند ترکیبی از این دو را به منظور رشد دریافت کنند. استفاده‌ی جداگانه و ترکیبی از آن را می‌توان امتحان کرد تا به بهترین حالت برای مادر و کودک دست یافت. لازم به ذکر است در صورت تمایل برای آماده کردن مخلوط باید تمام نکات مهم را برای ایمن نگه داشتن آن رعایت نمود.
شیردهی از مواردی است که ممکن است نتوان آن را طبق بهترین برنامه‌ریزی ممکن پیش برد پس چه برای کودک از شیر مادر استفاده می‌کنید چه لزوم برای استفاده از شیرخشک وجود دارد یا با ترکیبی از این‌ها کودک را تغذیه می‌کنید، به یاد داشته باشید که اطمینان از اینکه کودک شما به اندازه‌ی کافی از تغذیه برخوردار است مهم‌ترین موضوعی است که باید به آن توجه کنید.
