سرطان چگونه بوجود می آید؟
همه سرطان ها از یک سلول شروع می شوند و بوجود می آیند. بدن ما از بیش از صد میلیارد سلول تشکیل شده است. سرطان با تغییر در یک سلول یا گروه کوچکی از سلول ها شروع می شود.
معمولاً از هر نوع سلول تعداد دقیقاً مناسبی داریم. این به این دلیل است که سلول ها سیگنال هایی برای کنترل میزان تقسیم و تعداد سلول ها تولید می کنند. اگر هر یک از این سیگنال ها معیوب یا از دست رفته باشند، سلول ها ممکن است شروع به رشد و تکثیر بیش از حد کرده و یک توده به نام تومور ایجاد کنند.
تومور اولیه همان جایی است که سرطان شروع می شود. برخی از انواع سرطان، به نام لوسمی، از سلولهای خون شروع می شود. آنها تومورهای جامد ایجاد نمی کنند. در عوض، سلولهای سرطانی در خون و گاهی مغز استخوان تجمع می یابند.
برای شروع یک سرطان، تغییرات خاصی در ژن ها اتفاق می افتد.
تقسیم سلول های طبیعی
سلول ها برای انجام کارهای خاص تخصص دارند. بعنوان مثال تعدادی از سلولها بهم پیوسته و انگشت تشکیل می شود.و وقتی زخمی اتفاق می افتد آنرا ترمیم می کنند، یا سول ها پیر می شوند و پس از مدت زمان مشخصی از بین می روند ("مرگ سلول برنامه ریزی شده" یا آپوپتوز) بنابراین هواره سول ها همانند سازی می شوند تا سلول های جدید به جای آنها ساخته شوند.
هنگامی که آنها به طور عادی عمل می کنند، سلولها "می دانند که سلولهای دیگر به چه سلولهایی بپیوندند یا بچسبند- و همچنین آنها می دانند چه زمانی باید از تکثیر جلوگیری کنند ویا بمیرند. هر نوع سلول نقش و مجموعه خاصی از دانش یا دستورالعمل را در DNA (ژن‌ها) خود دارد. سلول های ما می دانند که چگونه و چه تعداد انگشتان دست مناسب را ایجاد کنند (آنها می‌دانند که انگشتان فقط باید روی دستان ما رشد کنند).
چگونه سلول ها سرطانی می شوند؟
هر انگشت با پوست پوشانده شده و هر انگشت ناخن دارد. اگر انگشت خود را برش دهیم، سلول های پوست شروع به تکثیر می کنند و پوست جدیدی برای بهبود زخم ایجاد می کنند. اگر ناخن انگشت بیفتد، سلول های ما می توانند سلول های جدید ناخن ایجاد کنند. اما سلولها اگر انگشتتان قطع شود، انگشت دیگری ایجاد نمی کنند. قوانین برای آن سلول ها روشن است و آنها به قوانین پایبند هستند.
اگر DNA آنها - که دستورالعمل های لازم را دارد - آسیب ببیند، غیر طبیعی عمل می کند. سپس سلول های حاصل از آنها با سلول های سالم متفاوت خواهد بود. آنها متفاوت به نظر می رسند و همچنین ممکن است خواص مختلفی داشته باشند. اگر این نوع سلولهای غیرطبیعی در بافت بدن رشد کنند - مثلاً پوست - به آن دیپلازی گفته می شود. تا زمانی که تعداد سلولهای غیرطبیعی بسیار اندک باشد و توسط سیستم ایمنی بدن کنترل شود، به ما آسیب نمی رساند. و معمولا خوش خیم اند و بعضی اوقات این نوع سلولها نیز خود به خود از بین می روند.
اما هنگامی که آنها مدام تغییر کنند و شروع به تقسیم غیرقابل کنترل، تشکیل توده یا رشد کنند، در اندام های مختلف می توانند ۲۰۰ بیماری به نام سرطان ایجاد کنند. به رشدهایی از این دست تومور گفته می شود.
تفاوت تومور خوش خیم و بدخیم
تفاوت اصلی بین تومورهای بدخیم (سرطانی) و خوش خیم (غیر سرطانی) این است که تومورهای بدخیم می توانند:
- به بافت های اطراف گسترش یابند.
- بافت اطرافشان را از بین ببرند.
- باعث ایجاد تومورهای دیگر شوند.
تومورهای بدخیم می توانند زندگی را تهدید کنند. اما انواع مختلفی از سرطان نیز وجود دارد که در افراد مسن به آرامی ایجاد می شود و در طول زندگی مشکلی ایجاد نمی کند.
تومورهای خوش خیم معمولاً آسیب زیادی نمی رسانند و به طور معمول تهدید کننده زندگی نیستند. اما هیچ تضمینی وجود ندارد: توده خوش خیم، خوش خیم باقی بماند گاهی در صورت رشد زیاد می تواند خطرناک باشد، یا ممکن است پس از مدت زمان مشخص بدخیم شود.
اگر سلول های سرطانی شروع به تکثیر کنند، مانند سلول های طبیعی رفتار نمی کنند. به عنوان مثال، آنها نمی دانند چه زمانی باید تکثیر را متوقف کنند و چه زمانی باید بمیرند. و آنها همیشه به هم نمی چسبند، بنابراین ممکن است از بین بروند و از طریق رگ های خونی یا سیستم لنفاوی حرکت کرده و در جایی دیگر از بدن رشد کنند. این فرایند متاستاز نامیده میشود.
جهش های ژنی چه کاری انجام می دهند؟
جهش ژنی می تواند به سلول سالم دستور دهد:
۱. رشد و تکثیر سریع داشته باشید:
جهش ژنی می تواند سلول را سریعتر رشد و تقسیم دهد. این اتفاق موجب تولید انبوهی از سلول های جدید می شود که همگیشان دارای همان جهش اولیه هستند.
۲. جلوگیری از رشد کنترل نشده سلول:
سلول های طبیعی و سالم می دانند که چه موقع باید تکثیر سلولی را متوقف کنند تا تعداد کافی از سلول ها در بدن باقی بماند. اما سلول های سرطانی، ژن کنترل کننده خود را از دست می دهند (ژن های مهار کننده تومور) از دست می دهند. جهش در ژن سرکوبگر تومور باعث می شود سلول های سرطانی رشد و تجمع خود را ادامه دهند.
۳. خطا در هنگام ترمیم اشکالات DNA:
ژن هایی تحت عنوان ترمیم کننده DNA وجود دارند. این ژن های به دنبال رفع کردن خطاهای ناشی از رونویسی ژن هستند و آن ها را حل و فصل می نمایند. جهش در ژن ترمیم کننده DNA می تواند به این معنی باشد که خطاهای موجود، اصلاح نشود و منجر به سرطانی شدن سلول ها گردد. این جهش ها متداول ترین مواردی هستند که در سرطان یافت می شوند. با این حال بسیاری از جهش های ژنی دیگر نیز می توانند در ایجاد سرطان نقش داشته باشند.
چه عواملی باعث جهش ژنی می شوند؟
جهش های ژنی به چند دلیل ممکن است رخ دهد، به عنوان مثال:
- جهش های ژنی مادرزادی: ممکن است یک فرد با یک یا چند جهش ژنتیکی متولد شده باشد که از والدین خود به ارث برده است. این نوع جهش ها، درصد کمی از سرطان ها را شامل می شوند.
- جهش های ژنی که پس از تولد رخ می دهند: بیشتر جهش های ژنی بعد از تولد اتفاق می افتد و به ارث نمی رسند. تعدادی از محرک ها می توانند جهش های ژنی ایجاد کنند. محرک هایی از جمله: سیگار کشیدن، قرار گرفتن در معرض اشعه ها، ویروس ها، مواد شیمیایی سرطان زا، چاقی، هورمون ها، التهابات مزمن و کمبود ورزش.
در حالت کلی جهش های ژنی به طور مکرر در طی رشد طبیعی سلول رخ می دهد. با این حال، سلول ها دارای مکانیزمی هستند که تشخیص می دهد چه زمانی یک اشتباه رخ می دهد و سریعا آن اشتباه را ترمیم می کنند. گاهی اوقات، ترمیم یک خطا، از قلم می افتد. این اتفاق می تواند باعث سرطانی شدن سلول شود.
سرطان با جهش های ژنی ارثی
جهش های ژنی ارثی و آن هایی که در طول زندگی به دست می آیند با یکدیگر همکاری می کنند تا باعث سرطان شوند. به عنوان مثال، اگر جهش ژنتیکی ارثی دارید که شما را مستعد ابتلا به سرطان کند، این بدان معنا نیست که مطمئناً به سرطان مبتلا خواهید شد. بلکه فقط مستعد ابتلا به سرطانید.بنابراین احتمالا به یک یا چند جهش ژنی دیگر برای بروز سرطان در بدنتان نیاز داشته باشید. جهش ژنی ارثی شما ممکن است در معرض یک ماده خاصِ ایجاد کننده سرطان، به نهایت قدرت برسد و سرانجام ایجاد سرطان نماید. در واقع مشخص نیست که چند جهش برای تشکیل سرطان باید جمع شود. این احتمال وجود دارد که تعداد این جهش ها در انواع سرطان ها نسبت به یکدیگر متفاوت باشد.
فاکتورهای خطر آفرین جهش ژنی و سرطان
CDC چند عامل اصلی و بسیار شایع در ایجاد سرطان را معرفی کرده است. این موارد عبارت اند از:
- سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض دود سیگار: سیگار کشیدن و استعمال دخانیات به صورت غیرمستقیم باعث حدود ۹۰٪ مرگ و میر ناشی از سرطان ریه می شود. سیگار کشیدن همچنین باعث سرطان حنجره، دهان و گلو، مری، مثانه، کلیه، لوزالمعده، دهانه رحم، روده بزرگ، راست روده، کبد و معده و همچنین نوعی سرطان خون به نام سرطان خون حاد میلوئیدی می شود. افراد غیر سیگاری که در خانه یا محل کار در معرض دود سیگار قرار دارند، ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر در معرض خطر سرطان ریه هستند.
- قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب و اتاق های برنزه (سولاریوم): سرطان پوست شایع ترین سرطان در ایالات متحده است. ملانوم (کشنده ترین نوع سرطان پوست)، در اثر قرار گرفتن در معرض نور ماورا بنفش (UV) خورشید یا تخت ها و اتاق های برنزه کننده ایجاد می شود. اگرچه در سال های اخیر استفاده از ضد آفتاب اندکی افزایش یافته است، اما آفتاب سوختگی در حین این اعمال امری رایج است و هر ساله حدود یک سوم بزرگسالان دچار آفتاب سوختگی می شوند. این اتفاق شانس ابتلا به ملانوم را افزایش می دهد.
- اضافه وزن و چاقی: اضافه وزن و چاقی با حداقل ۱۳ نوع سرطان از جمله: سرطان آندومتر (رحم)، سرطان پستان در زنان یائسه و سرطان روده بزرگ مرتبط است. این اشکال سرطان ۴۰٪ از کل سرطان های تشخیص داده شده را تشکیل می دهند. در ایالات متحده، ۴۰٪ از بزرگسالان چاقی دارند و ۷۲٪ دارای اضافه وزن هستند.
- مصرف بیش از حد الکل: مصرف بیش از حد الکل و نوشیدنی های حاوی الکل، خطر ابتلا به سرطان پستان (در زنان)، کبد، روده بزرگ، راست روده، دهان، حلق، حنجره و مری را افزایش می دهد.
- ابتلا به بیماری های عفونی: ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) باعث بیشتر سرطان های دهانه رحم و همچنین برخی سرطان های واژن، ولو (آلت تناسلی خانم ها)، آلت تناسلی مرد، مقعد، راست روده و حفره حلقی (سرطان های پشت گلو، از جمله پایه زبان و لوزه ها) می شود. واکسن HPV به پیشگیری از بیشتر این سرطان ها کمک می کند و در دو نوبت، با فاصله حدود ۶ تا ۱۲ ماه و از ۱۱ یا ۱۲ سالگی، بیشترین تأثیر را دارد. بسیاری از موارد ابتلا به سرطان کبد نیز مربوط به ویروس های هپاتیت B یا هپاتیت C است. واکسن هپاتیت B می تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان کبد کمک کند و برای همه نوزادان و کودکان واکسینه نشده و برخی از گروه های بزرگسالان واکسینه نشده توصیه می شود. هیچ واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد، اما بسیاری از افراد می توانند از گزینه های درمانی استفاده کنند که می تواند ویروس C را از بدن خارج کرده و از آسیب بیشتر کبد جلوگیری نماید. CDC توصیه می کند که همه بزرگسالان ۱۸ سال به بالا حداقل یک بار آزمایش هپاتیت C انجام دهند.
عوامل خطر ایجاد سرطان:
- سن: سرطان ممکن است چند سال طول بکشد تا بروز کند. به همین دلیل است که بیشتر افراد مبتلا به سرطان، ۶۵ سال سن به بالا دارند. گرچه این بیماری در بزرگسالان بیشتر دیده می شود، اما سرطان منحصراً یک بیماری برای بزرگسالان نیست. در واقع سرطان در هر سنی قابل تشخیص است و می بینیم که کودکان بسیاری به این بیماری مبتلا هستند.
- سابقه خانوادگی: فقط بخش کوچکی از سرطان ها ارثی هستند. اگر سرطان در خانواده شما شایع است، ممکن است جهش های ژنی مرتبط با آن از نسلی به نسل دیگر منتقل شده باشد. بناباراین هر یک از اعضای خانواده کاندید آزمایش ژنتیک هستند. علت این است که جهش های ارثی بررسی شوند تا دید خطر ابتلا به برخی سرطان ها افزایش می یابند یا خیر. به خاطر داشته باشید که داشتن جهش ژنتیکی ارثی، لزوماً به معنای ابتلا به سرطان نیست.
- شرایط سلامتی: برخی از بیماری های مزمن سلامتی، مانند کولیت اولسراتیو، به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان های خاص را افزایش می دهد. با پزشک خود در مورد خطر خود صحبت کنید.
- محیط زندگی: محیط اطراف زندگی ممکن است حاوی مواد شیمیایی مضر باشد که می تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. حتی اگر این افراد سیگار نکشید، اگر به مکانی که مردم سیگار می کشند بروید یا با شخصی که سیگار می کشد زندگی کنید، ممکن است دود سیگار را استشمام نمایید. مواد شیمیایی موجود در خانه یا محل کار (مانند آزبست و بنزن)، نیز با افزایش خطر ابتلا به سرطان در ارتباط هستند.
