پوسته پوسته شدن پوست نوزاد

اگر پوست نوزاد تازه به دنیا آمده پوسته پوسته یا خشک به نظر می رسد یا طی هفته های بعد از تولد، شروع به ریزش (لایه برداری) می کند، دانستن اینکه چه عواملی باعث این اتفاق می شود می تواند تا حد زیادی از میزان نگرانی پدرها و مادران بکاهد. پوسته پوسته شدن پوست نوزاد تازه متولد شده معمولاً نتیجه ای طبیعی و شایع بعد از بارداری است. نوزادان ۹ ماه را در محاصره مایع آمنیوتیک (کیسه آب) بوده اند. به همین دلیل است که پوست آن ها مانند پوست بزرگسالان لایه برداری نمی شود.

در این متن به دلایل پوست ریزی نوزاد و روش های پیشگیری و درمان ان می پردازیم.

چرا نوزادان دچار خشکی پوست و پوسته پوسته شدن می شوند؟

شکل ظاهری نوزاد تازه متولد شده (از جمله پوست او) می تواند در هفته های اول تولد دستخوش تغییرات بسیار زیادی شود. به عنوان مثال، موهای نوزاد می تواند تغییر رنگ دهد و ممکن است رنگ آن روشن یا تیره تر شود. به این ترتیب قبل از مرخص شدن از بیمارستان یا چند روز پس از آمدن به خانه، ممکن است پوست نوزاد پوسته پوسته و خشک شود. هماطور که ذکر شد، این اتفاق برای نوزادان تازه متولد شده کاملاً طبیعی است. لایه برداری پوستی می تواند در هر قسمت از بدن او مانند دست ها، کف پا و مچ پایش رخ دهد.

نوزادان حین تولد با مایعات مختلفی برخورد خواهد داشت. مایعاتی مانند آمنیوتیک، خون و ورنیکس. ورنیکس یک پوشش ضخیم است که از پوست کودک در برابر مایع آمنیوتیک محافظت می کند. یک ماما یا پرستار کمی بعد از زایمان، این مایعات را از بدن نوزاد تازه متولد شده پاک می کند. به محض از بین رفتن ورنیکس، نوزاد ظرف یک تا سه هفته شروع به ریختن لایه خارجی پوست خود می کند.

مقدار لایه برداری متفاوت است و به این بستگی دارد که نوزاد نارس باشد، به موقع به دنیا آمده یا دیررس باشد. هرچه نوزاد هنگام تولد مقدار بیشتری ورنیکس بر روی پوست خود داشته باشد، احتمالا شدت پوسته ریزی او کمتر خواهد بود. نوزادان نارس ورنیکس بیشتری دارند، بنابراین این نوزادان اغلب کمتر از نوزادی که در ۴۰ هفته یا بعد از آن متولد شده باشد، لایه برداری پوست خواهند داشت. در هر صورت، مقداری خشکی و لایه برداری پوست بعد از تولد طبیعی است. پوسته پوسته شدن پوست به خودی خود از بین می رود و معمولاً به مراقبت ویژه نیاز ندارد.

علل خشکی و پوسته پوسته شدن پوست نوزادان 

عوامل زیر ممکن است بر لایه برداری پوست نوزاد تأثیر بگذارد:

۱. ورنیکس کازئوزا:

هنگامی که جنین در رحم است، یک پوشش مومی ضخیم به نام vernix caseosa یا ورنیکس روی پوست او ایجاد می شود تا وی را از مایع آمنیوتیک محافظت کند. طبق گزارشات انجمن بارداری آمریکا، ورنیکس در حدود هفته بیستم بارداری شروع به تشکیل می کند. اگر کادر پزشکی بلافاصله پس از تولد اقدام به شستن  پوست ورنیکس از نوزاد نکنند، این لایه طبیعی ممکن است به پوست نوزاد کمک کند تا با زندگی خارج از رحم سازگار شود.

۲. بارداری با مدت طولانی تر:

میزان لایه برداری پوست با توجه به سن حاملگی نوزاد در بدو تولد متفاوت خواهد بود. کودکانی که زودرس یا قبل از ۴۰ هفته به دنیا می آیند احتمال دارد پوسته ریزیشان کمتر از نوزادانی باشد که به سن ترم یا بیش از ۴۰ هفته متولد می شوند. پوست نوزادانی که زمان بیشتری را در رحم می گذرانند در هنگام تولد ورنیکس کمتری دارد، به این معنی که پوست آن ها بیشتر در معرض مایع آمنیوتیک یا همان کیسه آب قرار گرفته است. این اتفاق می تواند منجر به افزایش لایه برداری پوست آن ها شود.

۳. اگزما:

در بعضی موارد، لایه برداری و خشکی پوست ناشی از وجود بیماری پوستی به نام اگزما یا درماتیت آتوپیک در نوزاد است. اگزما می تواند باعث ایجاد لکه های خشک، قرمز و خارش دار روی پوست نوزادان شود. بروز این بیماری بلافاصله پس از تولد نادر است، اما ممکن است در اواخر دوره نوزادی ایجاد شود. علت دقیق این بیماری پوستی مشخص نیست. عوامل مختلفی می توانند منجر به شعله ور شدن آن شوند، از جمله:

• قرار گرفتن در معرض مواد تحریک کننده مانند شامپوها و مواد شوینده.
• محصولات لبنی، محصولات حاوی سویا و گندم نیز ممکن است باعث تحریک یا بدتر شدن اگزما در برخی از افراد شود.
• اگر نوزاد از شیر خشک مخصوص شیر سویا استفاده می کند، ممکن است پزشک توصیه کند که آن را تغییر داده و از شیر خشک غیر سویایی استفاده کرد.
• پزشک همچنین کرم های مرطوب کننده ویژه ای را جهت کنترل اگزما نوزاد توصیه می کند.

۴. ایکتیوز:

پوسته پوسته شدن و خشکی پوست نوزاد همچنین می تواند ناشی از یک بیماری ژنتیکی به نام ایکتیوز باشد. این بیماری پوستی باعث پوسته پوسته شدن، خارش و ریزش پوست می شود. پزشک ممکن است ایکتیوز کودک را با توجه به سابقه پزشکی خانواده و معاینه بدنی تشخیص دهد. پزشک اطفال می تواند برای تشخیص از خون یا پوست نوزاد نمونه برداری کند.

هیچ درمانی برای بیماری ایکتیوز وجود ندارد، اما استفاده منظم از کرم های مخصوص می تواند خشکی پوست را برطرف کرده و وضعیت پوست نوزاد را بهبود بخشد.

۵. پسوریازیس:

یا بیماری صدف پوستی که یک بیماری خودایمنی پوستی شایع و مزمنی است که معمولا ضایعات آن آزار دهنده است. علائم این بیماری با استفاده از کرم ها و داروهای تجویزی متخصص، قابل کنترل است.

درمان های موثر برای کاهش یا کنترل پوسته ریزی در نوزادان

اگرچه پوسته ریزی در نوزادان طبیعی است، اما پدر و مادرها ممکن است نگران ترک خوردن یا خشک شدن پوست نوزاد خود در برخی مناطق بدن او باشند. در اینجا چند استراتژی ساده برای محافظت از پوست نوزاد و کاهش خشکی آورده شده است:

۱. کاهش زمان حمام:

حمام های طولانی می توانند چربی های طبیعی پوست نوزاد را از بین ببرند. اگر نوزاد تازه متولد شده را به مدت ۲۰ یا ۳۰ دقیقه حمام می کنید، زمان استحمام او را به ۵ یا ۱۰ دقیقه کاهش دهید. به جای آب گرم از ولرم استفاده کنید و فقط از پاک کننده های بدون عطر و صابون استفاده کنید. استفاده از وان های حباب دار و صابونی دائمی برای پوست نوزاد، خشن و مضر است.

۲. از مرطوب کننده استفاده کنید:

• اگر پوست نوزاد خشک به نظر می رسد، می توان از یک مرطوب کننده ضد آلرژی برای پوست او، دو بار در روز استفاده کنید، به خصوص بعد از حمام کردن.
• استفاده از لوسیون روی پوست بلافاصله بعد از استحمام باعث می شود رطوبت به پوست تزریق شود. این کار می تواند خشکی را کاهش دهد و پوست نوزاد را نرم نگه دارد.
• ماساژ آرام پوست نوزاد با مرطوب کننده می تواند پوستی را که پوسته پوسته شده بهبود دهد و لایه برداری را تسهیل نماید.

۳. بدن نوزاد تازه متولد شده را هیدراته نگه دارید:

هیدراته نگه داشتن بدن نوزاد تا حد ممکن، خشکی پوست او را نیز کاهش می دهد. نوزادان نباید تا حدود ۶ ماهگی آب بنوشند، مگر پزشک نظر دیگری داشته باشد.

۴. از نوزاد تازه متولد شده در برابر هوای سرد محافظت کنید:

نباید پوست نوزاد در معرض سرما یا باد قرار بگیرد. پوشاندن جوراب یا دستکش می تواند به خوبی از پوست کوچولوها محافظت کند. همچنین می توان یک پتو را روی صندلی ماشین یا کریر نوزاد قرار داد تا از صورت آن ها در برابر باد و هوای سرد محافظت نمود.

۵. از مصرف مواد شیمیایی مخصوص بزرگسالان اجتناب کنید:

از آنجا که پوست نوزاد تازه متولد شده حساس است، پرهیز از مصرف مواد شیمیایی سخت که می تواند پوست او را تحریک کنند نیز مهم است. از عطر یا محصولات معطر روی پوست نوزاد خود اکیدا استفاده نکنید. به جای شستن لباس های نوزاد با مواد شوینده معمول لباسشویی، شوینده ای را انتخاب کنید که مخصوص پوست حساس نوزاد باشد.

۶. از دستگاه های بخور استفاده کنید:

اگر هوای خانه خیلی خشک است، برای بالا بردن سطح رطوبت در خانه از یک رطوبت ساز و بخور استفاده کنید. رطوبت سازها به تسکین اگزما و خشکی پوست کمک می کند.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

پوسته ریزی یک اتفاق معمول در نوزادان است. در بیشتر موارد، نیازی به مشاوره و دخالت پزشکی نمی باشد. با این حال، والدین به طور دائم باید به دنبال علائم و نشانه هایی به غیر از خشکی پوست در فرزندشان باشند. در صورت وجود موردی دیگر، مانند موارد زیر، آن ها باید نوزاد را به دکتر برسانند:

• قرمز شدن شدید پوست
• ترک خوردن پوست
• خارش دار شدن پوست نوزاد
• متورم شدن پوست
• تب کردن نوزاد (وضعیت اورژانسی)

کلام آخر

هیچ راهی برای جلوگیری از پوسته ریزی و پوست پوست شدن پوست نوزاد تازه متولد شده وجود ندارد. مدت زمانی که برای ریختن لایه خارجی پوست لازم است، در نوزادی نسبت به نوزاد دیگر متفاوت است. هیدراته نگه داشتن پوست نوزاد به او کمک می کند که زودتر خشکی و پوسته پوسته شدن را ظرف چند هفته بهبود دهد. در صورت بهبود نیافتن یا بدتر شدن پوست، باید به پزشک اطفال مراجعه کرد.