شکنندگی ناخن؛ علت و درمان

شکننده گی و پوسته پوسته شدن ناخن ها مشکل رایجی است بخصوص به علت کم خونی و کمبود ویتامین ها. اگرچه ناخن ها، به واسطه وجود لایه های پروتئینی به نام کراتین، بسیار سخت و محکم بوده و به عنوان محافظ انگشتان دست و پا در برابر ضربات و آسیب های بیرونی عمل می کنند، اما این احتمال هم وجود دارد که در برخی مواقع ناخن ها ترک، پوسته پوسته می شوند و به راحتی بشکنند! در واقع مشکل ناخن های شکننده یا اونیکورکسی (Onychoschizia)، می تواند تقریبا هر فردی را تحت تاثیر قرار داده و باعث نرم، نازک و شکننده شدن ناخن ها شود. بر اساس داده های حاصل از پژوهش های علمی می توان اینطور نتیجه گرفت که زنان (۲۷ %) بسیار بیشتر از مردان (۱۳ %) از مشکل شکنندگی ناخن ها رنج می برند. 

در این مقاله، به علت شکستن زیاد ناخن ها، شکننده گی می پردازیم و همچنین به روش های درمان ناخن های شکننده و راهکارهای تقویت کننده ناخن اشاره می کنیم.

علت شکننده شدن ناخن ها چیست؟

از پیر شدن گرفته تا تغذیه نامناسب و ...، همگی می توانند در خشک، نازک و شکننده شدن ناخن ها نقش داشته باشند. به صورت کلی، اعتقاد بر این است که این عوامل می توانند منجر به شکننده شدن ناخن ها شوند:

1. رطوبت زیاد از حد: قرار گرفتن ناخن ها در معرض رطوبت زیاد که ناشی از استفاده بی رویه از مرطوب کننده ها و آبرسان ها و هچنین تماس بیش از حد با مواد شیمیایی همچون شوینده ها، پاک کننده های خانگی و پاک کننده های لاک ناخن است، می تواند منجر به شکننده شدن ناخن ها شود که آن را در دسته ناخن های "نرم و شکننده" طبقه بندی می کنند. 
2. رطوبت بسیار کم: شست و شوی مکرر دست ها، شستن ظروف بدون دستکش و مرطوب نکردن ناخن ها در آب و هوای بسیار گرم و خشک و یا فصل های سرد سال، می تواند باعث خشک، سفت و شکننده شدن ناخن ها شود که آن را در دسته ناخن ها "سفت و شکننده" طبقه بندی می کنند.
3. سن: با افزایش سن، ناخن ها دستخوش تغییر می شوند. در طی این روند، آن ها به مرور خشک و کدر شده و رشدشان نیز آهسته تر می شود. طبق یک قاعده کلی، با بالا رفتن سن در بیشتر افراد، ناخن های دست ها شکننده، ضعیف و نازک شده و در مقابل ناخن های انگشتان پا، ضخیم و سفت می شوند. 
4. کم خونی: اگرچه رایج ترین دلیل کم خونی، فقر آهن است، اما در واقع کم خونی به هر علتی که رخ دهد، می تواند باعث شود تا ناخن ها قاشقی شکل (دارای فرورفتگی) شده و رنگ پریده و بسیار شکننده شوند.
5. سندرم رینود: نوعی بیماری است که در شرایط خاص همچون سرما و یا استرس، بر رگ های خونی تاثیر گذاشته و با این کار، باعث کاهش خونرسانی به دست و پاها و همچنین نوک بینی و گوش ها می شود. در نتیجه این امر دسترسی ناخن ها به خون و اکسیژن که برای سلامتی آن ها ضروری است کم شده و ضعیف و آسیب پذیر می شوند. در حقیقت می توان گفت که ناخن های شکننده از علائم شایع سندرم رینود است.
6. کم کاری غده تیروئید: اختلال در عملکرد غده تیروئید و بروز کم کاری، باعث کم شدن سوخت و ساز بدن شده، بر جذب مواد معدنی بدن تاثیر گذاشته و میزان تعریق بدن را کاهش می دهد. نتیجه این امر چیزی جز خشک و شکننده شدن موها، پوست و ناخن ها نخواهد بود. علاوه بر شکنندگی ناخن ها، ممکن است علائم دیگری مانند درد، خستگی، یبوست، افزایش وزن، افسردگی و مشکلات حافظه نیز ایجاد شوند.
7. درمان سرطان: ناخن های شکننده می توانند از عوارض جانبی برخی از درمان های ضد سرطان مانند شیمی درمانی باشند. در طی این پروسه، خشکی پوست و ناخن اتفاقی معمول است. ناخن های افرادی که تحت شیمی درمانی قرار دارند، ممکن است نازک و ضعیف شده، به راحتی شکسته و رشدشان نیز کند شود.
8. عدم دریافت مواد مغذی به میزان کافی: در برخی موارد نادر، ناخن های شکننده می توانند بدان معنی باشند که بدن ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز خود را دریافت نمی کند. به عنوان مثال، سطح پایین کلسیم (هیپوکلسمی) می تواند باعث پوسته پوسته شدن، خشکی مو و شکنندگی ناخن ها به همراه گرفتگی عضلات شود.

راهکارهای درمانی ناخن های شکننده

در قدم اول، مهم ترین کاری که باید انجام دهید، شناسایی علت دقیق شکننده شدن ناخن ها است. برای تشخیص صحیح می توانید از این نکته طلایی کمک بگیرید که :

"اگر ناخن های دست شکننده شده، اما ناخن های پا هنوز استحکام کافی را دارند، می توان نتیجه گرفت که عاملی بیرونی باعث بروز این مشکل شده است".

شناسایی علت از این جهت اهمیت دارد که بر اساس، می توان روند درمانی را تعیین کرد. پزشکان پوست و مو، توصیه می کنند که برای محکم و سالم نگه داشتن ناخن‌ها، از این راهکارها کمک بگیرید: 

1. از دستان خود در برابر عوامل آسیب رسان بیرونی محافظت کنید: پوشیدن دستکش در هنگام انجام کارهای منزل و به ویژه در زمان شستن ظرف ها، یکی از آسانترین و کم هزینه ترین روش ها برای حفظت از ناخن ها است. با این کار می توان میزان مواجهه ناخن ها با مواد شیمیایی و شوینده ها را کاهش داد و سلامت آن ها را تامین کرد. 
2. از مرطوب کننده ها استفاده کنید: اگر شکنندگی ناخن ها، به دلیل خشکی بیش از حد ایجاد شده باشد، مرطوب کردن آن ها در طول روز و یا شب قبل از خواب، ایده خوبی برای حل این مشکل است. لوسیون و کرم های حاوی اسیدهای آلفا هیدروکسی یا لانولین انتخاب مناسبی برای این کار هستند. برای بالا بردن میزان اثربخشی، می توان قبل از استفاده، ناخن ها را برای چند دقیقه در آب قرار داد و سپس کرم یا لوسیون را بر روی خود ناخن و پوست اطراف آن مالش داد. 
3. از قرار گرفتن طولانی در معرض هوای سرد و خشک خودداری کنید: در صورت قرار گرفتن در چنین شرایطی، پوشیدن دستکش و مرطوب کردن دست ها با کرم، می تواند خطر آسیب به ناخن ها را کم کند.
4. از محصولاتی که سبب مستحکم شدن ناخن ها می شوند، استفاده کنید: کمک گرفتن از لاک ناخن یا سایر محصولات تقویتی، ممکن است برای افرادی که ناخن های "نرم و شکننده" دارند، مفیده واقع شده و به تدریج باعث افزایش استحکام ناخن ها شود.
5. از مکمل ها غافل نشوید: بر اساس پژوهش های انجام شده و همچنین نظر متخصصین، مصرف مکمل های ویتامین بیوتین (B۷)، و همچنین روی (زینک)، کلسیم و... با نظارت پزشک می تواند به تقویت ناخن ها کمک کند. البته دست یابی به نتیجه زمان بر بوده و به علاوه باید این نکته را نیز در نظر داشت که مصرف مکمل ها برای همه افراد اثربخش نخواهد بود. 
6. به برنامه غذایی خود پروتئین بیشتری اضافه کنید: دریافت مقادیر کافی و مناسب از پروتئین، به روند تولید ساختار پروتئینی کراتین کمک می کند. کراتین ساختار پروتئینی است که بخش عمده ناخن ها و موها را تشکیل داده ئ باعث تقویت و محکم شدن آن ها نیز می شود. 
7. مواد غنی از آهن را در رژیم غذایی خود بگنجانید: برای جلوگیری از کم خونی که از عوامل شکننده شدن ناخن ها است و یا برای درمان آن، مصرف غذاهای غنی از آهن ضروری است. به علاوه در صورت صلاحدید پزشک، می بایست مکمل آهن را نیز مصرف نمود.
8. ناخن های مصنوعی را کنار بگذارید: اگرچه همه طالب زیبایی هستند، اما ناخن های اکریلیک و به علاوه مواد شیمیایی موجود در چسب ها و مواد مورد استفاده در فرآیندهای چسباندن ناخن مصنوعی، کاشت ناخن و ...، می توانند سلامت ناخن ها را تهدید کرده و آن ها را آسیب پذیر، نازک و شکننده کنند. 
9. ناخن های خود را کوتاه نگه دارید: با اینکه بسیاری از خانم داشتن ناخن های بلند را مایه زیبایی دست های خود می دانند، اما کوتاه نگه داشتن ناخن ها می تواند به تقویت آن ها کمک زیادی کند. 
10. از لاک پاک کن های بر پایه استون استفاده نکنید: این از محصولات می توانند به ناخن صدمه بزنند.
11. ناخن ها را با سوهان مرتب کنید: سوهان کشیدن می تواند مانع از شکستگی و شکاف خوردن ناخن ها شود، البته به شرطی که این کار به درستی صورت گیرد. برای سوهان زدن به شیوه صحیح، باید سوهان را در یک جهت کشیده و از انجام دادن حرکات خشن و یا به سمت جلو و عقب خودداری نمود. به علاوه بهتر است جنس سوهان، فلزی نباشد.  
12. از جویدن و خوردن ناخن ها اجتناب کنید: این کار به ناخن ها صدمه جدی می زند. برای غلبه بر این عادت، می توان از تکنیک های روانشناسی و دریافت مشاوره کمک گرفت. 
13. از ناخن ها به عنوان ابزار استفاده نکنید: باز کردن در نوشابه و بطری با ناخن و یا کارهایی از این قبیل، محکم ترین ناخن ها را هم دچار شکستگی و آسیب می کند. بنابراین برای حفظ سلامت ناخن ها، باید دور این کارها خط قرمز کشید.

برای حل مشکل ناخن های شکننده، چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگرچه شکننده بودن ناخن ها به تنهایی چندان نگران کننده نیست، اما در صورت همراهی این مشکل با علائمی همچون کمبود انرژی، افسردگی، تغییر در وزن و ... که می توانند بیانگر بیماری هایی همچون کم خونی و یا کم کاری تیروئید باشند، مراجعه به پزشک الزامی است.

به علاوه هنگامی که راهکارهای خانگی برای درمان و تقویت ناخن های شکننده موثر نباشند، پزشک می تواند بررسی های جدی تری را برای تشخیص علت شکنندگی ناخن ها انجام داده و در صورت لزوم درمان های تکمیلی را پیشنهاد دهد.