بهترین سن برای بارداری

اعتقاد بر این است که "بهترین سن" برای باردار شدن وجود ندارد، اما به طور کلی امکان باروری طبیعی با افزایش سن کاهش می یابد و داشتن فرزند در سنین بالا می تواند خطر ابتلا به عوارض بارداری را افزایش دهد، اما آیا بارداری بعد از ۳۵ سالگی کاهش می یابد؟ بهترین سن بارداری در زن و مرد متفاوت است؟ به لطف دارو و وسایل پیشگیری از بارداری و در دسترس بودن فن آوری های تولید مثل، امروزه زوجین نسبت به گذشته کنترل بیشتری بر تشکیل خانواده و فرزند آوری دارند. به تاخیر انداختن بارداری و فرزندآوری امکان پذیر است، اگرچه در برخی موارد می تواند بارداری را برای زن و مرد کمی دشوار کند و از میزان کیفیت تخمک و اسپرم بکاهد اما  تصمیم گیری در مورد فرزند آوری باید بر در نظر گرفتن عوامل زیادی باشد؛ از جمله سن و آمادگی برای پدر یا مادر شدن. 

نکته مهم: باروری از نوجوانی و با ورود نوجوان به بلوغ آغاز می شود و سپس برای چندین سال به طور پیوسته افزایش می یابد. به طور معمول، از سن ۲۰ تا ۳۰ سالگی را دوران باروری طلایی برای مردان و زنان می دانند.

بهترین سن بارداری چه زمانی است؟

برای انتخاب سن بارداری، نکات زیر را مد نظر داشته باشید:

 نکات مهم برای اقدام به بارداری برای خانم ها 

• این که خانم یا آقا، سنی در محدوده ۳۰ یا ۴۰ سال داشته باشند به این معنی نیست که نمی توانند صاحب یک کودک سالم شوند.
• در ۲۰ سالگی، قدرت باروری زنان قوی و بالاتر هست و بیشترین شانس بارداری تقریبا در این می باشد. در واقع ۲۰ سالگی زمانی است که بالاترین و  مرغوب ترین تخمک در تخمدان ها وجود دارد و خطرات بارداری در این سن کمتر است.
• در سن ۲۵ سالگی، احتمال بارداری بعد از ۳ ماه تلاش تقریباً کمتر از ۲۰ درصد است.
• احتمال باروری از حدود ۳۲ سالگی به تدریج کاهش می یابد. پس از ۳۵ سالگی، این کاهش سرعت می گیرد.
• در سن ۳۵ سالگی، احتمال بارداری بعد از ۳ ماه تلاش حدود ۱۲ درصد است. خطر سقط جنین و بروز ناهنجاری های ژنتیکی نیز در جنین پس از ۳۵ سالگی افزایش می یابد. این افراد ممکن است در بارداری یا در حین زایمان در سن بالا، با عوارض بیشتری روبرو شوند. به همین دلیل، پزشک ممکن است غربالگری های بارداری و آزمایشات اضافی را برای آو و جنینش توصیه کند.
• یک خانم در ۴۰ سالگی به طور طبیعی می تواند باردار شود. در ۴۰ سالگی، احتمال بارداری بعد از ۳ ماه تلاش حدود ۷ درصد است. 
• خانم ها باید توجه داشته باشند که پس از یائسگی نمی توانند بچه دار شوند. میانگین سن یائسگی در خانم ها ۵۱ سال است و اکثر آن ها در سال های نزدیک به یائسگی، دچار افت قابل توجه سطوح هورمونیشان می شوند. 

بهترین سن برای مردان

• اسپرم آقایان نیز از سنین ۳۵ سال به بعد شروع به افت کیفیت می کنند. احتمال بروز ناهنجاری در جنین هایی که پدران بالای ۴۰ سال دارند، افزایش می یابد.
• سن خاصی برای پایان دوره باروری مردان وجود ندارد، اگرچه اسپرم آن ها با افزایش سن تغییر می کنند و تعداد آن ها، کیفیت و سرعتشان کاهش می یابد.
• بسیاری از مردان در ۶۰ سالگی و حتی بالاتر قادر به باروری هستند، اما اسپرم آن ها از نظر ژنتیکی نمی تواند سالم باشد.

خطرات بارداری در سنین بالا

با گذشت زمان، کمیت و کیفیت سلول های جنسی زن و مرد کاهش می یابد. گامت های (سلول های جنسی) افراد دارای سنین بالا (در زمینه باروری) مشکلات کروموزومی بیشتری را به همراه دارند و احتمال تولد نوزادی با نقص مادرزادی را افزایش می دهند. اکثر زنان ۴۰ ساله می توانند باردار شوند و نوزادی سالم داشته باشند اما در این مدت خطرات بارداری به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. این خطرات عبارت اند از:

• خطرات ناشی از زایمان سزارین
• زایمان زودرس
• وزن کم نوزاد هنگام تولد
• نقائص مادرزادی هنگام تولد
• مرده زایی

تاثیر بیماری ها بر روی قدرت باروری

سن تنها عاملی نیست که ممکن است بر توانایی بارداری فرد تأثیر بگذارد. بیماری هایی مانند دیابت و فشار خون بالا، در زنان پس از ۳۵ سالگی بیشتر دیده می شود. این بیماری ها می توانند منجر به عوارض بارداری، مانند دیابت بارداری و پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری) شوند. در صورت بارداری بعد از ۴۰ سالگی، پزشک ممکن است نظارت بیشتری روی زوجین و جنین داشته باشد. سلامت فردی، از جمله ابتلا به بیماری هایی مانند سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و آندومتریوز (که ممکن است روی باروری تأثیر بگذارند)، نیز به اندازه سن بارداری مهم است.

عوامل و زمان روانشناختی

زمان و سن مشخصی برای بچه دار شدن وجود ندارد و این شرایط در هر فردی متفاوت است. برخی از افراد از نظر روانشناختی برای داشتن فرزند در اوایل ۲۰ سالگی احساس آمادگی می کنند، در حالی که برخی دیگر عقیده دارند که فرزندآوری برایشان زود است. داشتن یک کودک می تواند چالش های عاطفی و روانی را به همراه داشته باشد و ممکن است به موارد زیر نیاز داشته باشد:

• صبر
• انعطاف پذیری
• برنامه ریزی
• تمایل و توانایی به کمک گرفتن از دیگران در صورت لزوم

اکثر تحقیقات جدید منابع معتبر نشان می دهند که مغز فرد تا سن ۲۵ سالگی به طور کامل رشد نمی کند. برخی از افراد ممکن است منتظر بمانند تا زمانی که از نظر شناختی، عاطفی و اقتصادی آمادگی لازم برای بچه دار شدن را داشته باشند.

گزینه های کمک باروری

اگر بیش از ۳۵ سال سن دارید و بیش از ۶ ماه است که اقدام برای باروری می کنید، ممکن است با مشکلات باردار شدن دست و پنجه نرم کنید. پزشک یا متخصص باروری، پزشک ژنتیک و اورولوژیست می توانند در تشخیص مشکلات بارداری موجود در خانم ها و آقایان کمک کنند و اقدامات لازم را برای باردار شدن توصیه نمایند. تکنیک های کمک باروری (ART) می توانند به بارداری کمک کنند، اما نمی توانند به طور کامل ارتباط بین سن بالا و کاهش احتمال باروری را جبران نمایند.

۱. IVF:

پزشکان با استفاده از داروهایی که رشد و آزادسازی تخمک را تحریک می کنند و روش هایی مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF)، مشکلات باروری در زنان را درمان می کنند؛ با این حال احتمال موفقیت در بارداری با این روش ها با افزایش سن، کاهش می یابد.

۲. تخمک اهدایی:

گزینه دیگر مناسب برای باروری، استفاده از تخمک سالم اهدایی است. این تخمک که از خانم دیگری دریافت می شود، با اسپرم همسر بارور شده و سپس به رحم خانم منتقل می گردد.

۳. IUI:

این روش نیز نوعی لقاح آزمایشگاهی می باشد که غالبا در مواردی که مشکل ناباروری از آقایان است، مورد استفاده قرار می گیرد.

۴. اسپرم اهدایی:

برخی از آقایان به دلیل ابتلا به بیماری های اکتسابی یا ژنتیکی (مانند سندروم کلاین فلتر)، نابارور هستند. به این معنا که یا اصلا اسپرم ندارند (آزو اسپرمی)، یا تعداد اسپرمشان کم است (الیگو اسپرمی) و یا اسپرمشان دارای مورفولوژی (شکل) کاملا غیر طبیعی می باشد. این افراد می توانند از گزینه اسپرم اهدایی استفاده کنند که طی آن، اسپرم از یک فرد دیگر دریافت شده و در محیط آزمایشگاه با تخمک همسر لقاح می یابد.

۵. جنین اهدایی:

گاهی افراد در سن بالا ممکن است تصمیم به بچه دار شدن بگیرند، اما با توجه به سنشان و یا شرایط سلامتیشان، هیچکدام نتوانند از اسپرم و تخمک خود استفاده نمایند. در این صورت افراد می توانند از جنین های اهدایی که از اسپرم و تخمک دیگران درست می شوند استفاده کنند. یعنی خانم، جنین اهدایی را در رحم خود می گذارد و بارداری را آغاز می نماید. 

۶. فریز تخمک خانم:

اگر خانمی برای داشتن فرزند کاملاً آماده نیست اما می داند که در آینده این آمادگی را به دست خواهد آورد و ممکن است بخواهد در طی سال های آینده و در سن بالا صاحب فرزند شود، بهتر است تخمک های خود را فریز کند. در این روش، ابتدا هورمون هایی برای تحریک آزاد سازی تخمک تجویز می شود و سپس تخمک ها استخراج و منجمد می شوند. این سلول ها می توانند چندین سال در حالت فریز شده باقی بمانند و هنگامی که شخص آمادگی پیدا کند میتواند از آنها استفاده نماید. یعنی تخمک ها را از فریز در می آورند و با اسپرم همسرشان لقاح داده می شوند، سپس جنین حاصل در رحم مادر کاشته می شود. البته فریز کردن تخمک ها، شروع حاملگی را تضمین نمی کند. بارداری (حتی با تخمک های جوان)زمانی که  سن به اواخر ۳۰ و ۴۰ سالگی برسد دشوارتر است.

سن مناسب برای باروری مردان

قدرت باروری یک مرد نیز با افزایش سن کاهش می یابد، اما این روند نسبت به خانم ها دیر تر اتفاق می افتد و معمولاً از حدود ۴۰ سالگی به بعد شروع می شود. بعد از آن سن، مردان مقدار مایع منی و تعداد اسپرم کمتری خواهند داشت. سلول های اسپرم یک مرد مسن، بیشتر از مردان جوان دچار ناهنجاری های ژنتیکی می شوند. هرچه یک مرد پیرتر باشد، مدت طولانی تری طول می کشد تا همسر خود را باردار کند و شریک زندگی او (صرف نظر از سنش) بیشتر در معرض خطر سقط جنین است. این بدان معنا نیست که یک مرد نمی تواند در سن ۴۰ سالگی یا بالاتر، فرزند داشته باشد؛ اما ممکن است بارور نمودن کمی دشوارتر از سنین جوانی او باشد.

فواید بچه دار شدن در سنین بالا

انتظار برای باردار شدن علاوه بر اینکه به شخص فرصت می دهد تا خود را برای این ماموریت بزرگ و شگفت انگیز آماده کند، فواید دیگری هم برای والدین و هم برای کودک آن ها دارد، به عنوان مثال: 

• یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ نشان داد که مادرانی که سن بالاتر دارند، صبورتر هستند، کمتر فریاد می زنند و کمتر کودکان خود را تنبیه می نمایند.
• همچنین فرزندان افراد سن بالا در مقاطع ابتدایی، کمتر دچار مشکلات اجتماعی، عاطفی و رفتاری خواهند شد.
• تحقیقات همچنین نشان داده اند كه كودكانی كه از مادران با سن بالا متولد می شوند به طور كلی سالم ترند و در نهایت دارای تحصیلات بهتری نسبت به همسن و سالان خود كه از مادران جوان تر به دنیا آمده اند، هستند.
• انتظار برای باردار شدن حتی ممکن است به والدین کمک کند تا زندگی طولانی تری داشته باشند. مطالعه ای در سال ۲۰۱۶ نشان داد که احتمال زندگی تا ۹۰ سالگی در زنانی که بچه دار شدنشان را به تأخیر می اندازند بسیار بیشتر است.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد 

اگر خانم و آقا در هر سنی بعد از تلاش برای باردار شدن، موفق به این امر نشوند، وقت آن است که به یک متخصص باروری و ژنتیک مراجعه کنند. زمان مراجعه به پزشک:

• اگر خانم و آقا سن زیر ۳۵ سال دارند و بین ۶ ماه تا ۱ سال، تلاش بی نتیجه برای بارداری داشته اند
• اگر خانم و آقا بیش از ۳۵ سال سن داشته باشند و در مدت ۶ ماه نتوانند باروری را انجام دهند.

زوج هایی که بیماری های ژنتیکی شناخته شده دارند یا آنهایی که چندین سقط داشته اند نیز باید با پزشک یا متخصص ژنتیک در این مورد مشاوره کنند.

کلام آخر

افزایش سن خانم ها و آقایان می تواند باردار شدن آن ها را با چالش بزرگی رو به رو کند. با این وجود هنوز هم می توان با سن ۳۰ یا ۴۰ سالگی، یک کودک سالم به دنیا آورد. در نهایت، زمان مناسب برای باردار شدن زمانی است که شخص احساس خوبی نسبت به فرزند آوری و تبدیل به پدر یا مادر شدن داشته باشد.