آی وی اف (IVF) چیست؟
لقاح آزمایشگاهی یا همان آی وی اف (IVF) روشی است که برای کمک به درمان ناباروری و یا جلوگیری از مشکلات ژنتیکی در کودک مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما گاهی برای تعیین جنسیت و القای یک جنسیت خاص( بدلیل مشکلات کوروموزومی و بیماری و .. بیشتر) نیز انجام می شود. در طی IVF تخمکهای بالغ از تخمدان گرفته می‌شود و پس از ارزیابی در محیط آزمایشگاهی توسط اسپرم باور می‌گردند. سپس این تخمک بارور شده (جنین) یا سلول تخم به رحم منتقل می‌شود. یک چرخهی کامل IVF به طور معمول حدود سه هفته به طول می‌انجامد اما ممکن است بنا به شرایط متفاوت این سیکل مقدار بیشتری طول بکشد.
IVF موثرترین تکنیک روش‌های کمک باروری است. این روش را می‌توان با استفاده از تخمکهای خود زن و اسپرم همسرش و یا توسط تخمک، اسپرم یا جنین اهدایی توسط افراد دیگر انجام داد. علاوه بر این در بعضی از موارد که به هر دلیلی نتوان از رحم خانم برای رشد جنین استفاده کرد می‌توان مادر کمکی انتخاب و رویان را در رحم وی کاشت.
احتمال داشتن یک کودک سالم با استفاده از تکنیک IVF به عوامل متفاوتی از جمله سن والدین و علت ناباروری بستگی دارد. از IVF می‌توان به عنوان روشی وقت‌گیر، با هزینه زیاد (گران) و تهاجمی نام برد. اگر در طی IVF بیش از یک جنین به رحم منتقل شود، که به طور معمول هم به دلیل افزایش احتمال موفقیت این کار انجام می‌شود، می‌تواند منجر به چندقلویی گردد.
پزشک می‌تواند به زوجین برای درک بهتر چگونگی عملکرد این تکنیک، خطرات احتمالی و همچنین انتخاب بهترین روش درمانی برای والدین مشاوره‌های دقیق‌تری را ارائه کند. در این متن به سوالات مهم در امورد آی وی اف پاسخ خواهیم داد.
چرا آی وی اف (ivf) انجام می شود؟
این تکنیک کمک باوری روشی درمانی برای ناباوری و مشکلات ژنتیکی است. احتمالا قبل از اینکه درمان با این روش شروع شود والدین تکنیک‌های کمک باروری کمتر تهاجمی مانند استفاده از داروها برای افزایش تخمک، تزریق اسپرم و... را پشت سر گذاشته باشند البته ممکن است در زنانی که بالای ۴۰ سال سن دارند به عنوان روش‌های ابتدایی پیشنهاد شود.
IVF در شرایط مختلفی به والدین توصیه می‌شود که از میان آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. آسیب یا انسداد لوله‌ی فالوپ
آسیب یا انسداد لوله‌ی فالوپ می‌تواند در فرآیند لقاح تخمک و همچنین جایگزینی و جابجایی آن ایجاد اختلال کند.
۲. اختلالات تخمک گذاری
اگر تخمک گذاری به صورت منظم انجام نشود یا به طور کلی تخمک گذاری وجود نداشته باشد فرآیند لقاح به دلیل کمبود تخمک دچار مشکل خواهد شد.
۳. آندومتریوز
آندومتریوز زمانی اتفاق می‌افتد که بافت اندومتریال که همان بافت مخاط رحم است به جای اینکه داخل رحم رشد کند در خارج از آن رشد می‌کند که این موضوع بر عملکرد رحم و لوله‌های رحمی و همچنین تخمدان‌ها تاثیر گذاشته و بارداری را دچار اختلال می‌کند.
۴. فیبروئید رحم
فیبروم‌ها تومورهای خوش خیم دیواره رحم هستند که بروز آنها در زنان ۳۰ تا ۴۰ سال شایع می‌باشد. فیبروم‌ها می‌توانند در فرآیند کاشته شدن تخمک بارور ایجاد اختلال کنند.
۵. عقیم سازی یا مسدود کردن لوله‌ها
اگر فردی فرآیند مسدود کردن لوله‌ها که روشی برای عقیم سازی دائمی است و در طی آن لوله-های رحمی قطع یا مسدود می‌شوند را انجام داده باشد اما پس از آن بخواهد مجددا برای بارداری اقدام کند ممکن است IVF بتواند کارایی لازم را داشته باشد.
۶. وجود اختلال در تولید و عملکرد اسپرم
کمبود تعداد اسپرم، تحرک ضعیف آن و همچنین وجود ناهنجاری در اندازه یا شکل اسپرم می-تواند در فرآیند باورکردن تخمک ایجاد اختلال کند. در صورت مشاهده ناهنجاری در مایع منی لازم است فرد به پزشک مراجعه کند تا چگونگی مسئله بررسی شده و از بروز مشکلات احتمالی بعدی جلوگیری شود.
۷. ناباروری‌ها بدون وجود علت مشخص
در بعضی از موارد ناباروری علارغم ارزیابی‌های معمول هیچ دلیل قابل توضیحی یافت نمی-شود که در این دسته از موارد ممکن است IVF موفق عمل کند.
۸. وجود اختلال ژنتیکی
اگر هردو یا یکی از والدین در معرض خطر انتقال یک اختلال ژنتیکی به فرزند خود باشند احتمالا برای پیشگیری از موضوع روش‌های کمک باوری از جمله IVF به آنها پیشنهاد می-شود. در این حالت پس از برداشت و بارور کردن تخمک‌ها در محیط آزمایشگاهی آنها از نظر برخی از مشکلات ژنتیکی که قابل بررسی هستند، نه همه‌ی مشکلات ژنتیکی، غربال شده و در صورت عدم وجود مشکل به رحم انتقال داده می‌شوند.
۹. حفظ توانایی باروری در شرایطی که سرطان یا مشکلات این چنینی به وجود آمده باشد.
اگر فردی بخواهد درمان‌های سرطان مانند پرتودرمانی یا شیمی درمانی را شروع کند امکان دارد در اثر عوارض جانبی آن توانایی باروری وی تحت تاثیر قرار بگیرد که در این شرایط IVF می‌تواند به عنوان یک گزینه در نظر گرفته شود. در طی این روش می‌توان از تخمدان سلول تخم برداشت و آن را به صورت نابارور برای استفاده‌های بعدی منجمد کرد و یا اینکه این امکان وجود دارد که سلول تخم باورشده را در محیط آزمایشگاهی منجمد و در زمان موردنیاز استفاده نمود.
علاوه بر این‌ها در زنانی که رحم آنها عملکرد لازم را ندارد می‌توان تخمک را برداشت و با اسپرم زوج در محیط آزمایشگاهی مجاورسازی و باور نمود اما ممکن است در نهایت از رحم کمکی استفاده و سلول باورشده را به رحم مادر کمکی انتقال داده شود.
خطرات و عوارض آی وی اف (ivf)
انجام IVF می‌تواند ریسک‌هایی را به دنبال داشته باشد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. چند قلویی
اگر بیش از یک جنین به رحم فرد منتقل شود احتمال ایجاد حاملگی‌های چند قلویی بسیار افزایش می‌یابد. در حاملگی‌های چند قلویی بیشتر از حاملگی با یک جنین خطر زایمان زودرس یا کمبود وزن نوزاد هنگام تولد وجود دارد.
۲. زایمان زودرس و کمبود وزن نوزاد هنگام تولد
تحقیقات نشان داده‌اند که در حاملگی‌های حاصل از IVF خطر تولد نوزاد زودتر از موید معین و یا تولد نوزاد با وزن کمتر از حالت معمول افزایش می‌یابد.
۳. سندرم تحریک بیش از حد تخمدان
استفاده از داروهای باروری تزریقی مانند گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) که به منظور تحریک تخمک گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد می‌توان ایجاد سندرم تحریک بیش از حد تخمدان را نیز به دنبال داشته باشد که در این حالت تخمدان‌ها متورم و دردناک می‌شود و وجود علائم بیماری به طور معمول یک هفته به طول می‌انجامد. از علائم این سندرم می‌توان به بروز درد خفیف در شکم، نفخ، حالت تهوع، استفراغ و اسهال اشاره کرد که در صورت بروز بارداری ممکن است این علائم برای مدت طولانی‌تری به طول بیانجامند. به ندرت دیده می‌شود که در برخی از افراد نوع شدیدتری از سندرم تحریک بیش از حد تخمدان بروز پیدا می‌کند که می‌تواند افزایش وزن سریع و تنگی نفس را نیز به دنبال داشته باشد.
۴. سقط جنین
میزان سقط جنین در افرادی که با استفاده از روش IVF باردار می‌شوند مشابه افرادی است که به شکل طبیعی بارداری را تجربه می‌کنند اما با افزایش سن مادر میزان سقط جنین نیز افزایش می‌یابد.
۵. عوارض روش بازیابی و دریافت تخمک
استفاده از سوزن مکشی برای جمع آوری تخم‌ها ممکن است باعث خونریزی، عفونت یا آسیب به روده، مثانه یا رگ خونی شود. علاوه بر این استفاده از آرام بخش و داروهای بیهوشی عمومی نیز ممکن است مسائلی را به دنبال داشته باشد.
۶. حاملگی خارج از رحمی
حدود ۲ تا ۵ درصد از زنانی که از روش IVF استفاده می‌کنند حاملگی خارج از رحمی را تجربه خواهند کرد. اگر تخمک بارور شده در خارج از رحم و معمولا در لوله رحمی کاشته شود به آن دلیل که نمی‌تواند در خارج از رحم زنده بماند احتمالا راهی برای ادامه بارداری وجود نخواهد داشت.
۷. نقایص هنگام تولد
سن مادر مهم‌ترین عامل موثر برای خطر بروز نقایص مادرزادی است و به طور معمول به نحوه‌ی بارداری ارتباطی ندارد اما برای آنکه به قطعیت بتوان درباره‌ی ارتباط بروز نقایص با بارداری به روش IVF اظهار نظر کرد نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.
۸. سرطان
اگرچه برخی مطالعات اولیه نشان می‌دادند که ممکن است ارتباطی بین مصرف برخی از داروها که برای تحریک تخمک مورد استفاده قرار می‌گیرد با ایجاد انواع خاصی از تومور تخمدان وجود داشته باشد، اما مطالعات اخیر این یافته‌ها را تایید نمی‌کند و به نظر نمی‌رسد که خطر ابتلا به سرطان پستان، آندومتر، دهانه رحم یا تخمدان به طرز قابل توجهی افزایش یافته باشد.
۹. استرس و فشار
استفاده از IVF می‌تواند از نظر اقتصادی، جسمی و عاطفی خسته کننده بوده و مشکلاتی را به همراه داشته باشد. کمک گرفتن از مشاوران، خانواده و دوستان می‌تواند تا حدی این مشکلات را تعدیل کرده و از فشارهای احتمالی برای زوج بکاهد.
بیشتر بدانیم...گریدهای جنین در آی وی اف
چگونه باید برای انجام IVF آماده شد؟
میزان موفقیت این تکنیک به عوامل مختلفی از جمله سن بیماران و مسائل پزشکی مرتبط با زوج و رویکردهای درمانی بستگی دارد. اما به طور کلی پیش از شروع IVF باید بررسی‌های لازم روی اسپرم و تخمک انجام شده و هر دو زوج غربالگری‌های متفاوتی را پشت سر بگذارند که شامل موارد زیر خواهد بود:
۱. آزمایش ذخیره تخمدان
برای تعیین کمیت و کیفیت تخمک‌ها ممکن است پزشک غلظت هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH)، استروژن و هورمون ضد مولرین را در خون زن طی چند روز اول چرخه قاعدگی آزمایش کند. نتایج این آزمایش که اغلب به همراه تست سونوگرافی بررسی می‌شود می‌تواند به پزشک برای پیش بینی واکنش تخمدان‌ها به داروی باروری کمک کند.
۲. تجزیه و تحلیل مایع منی
اگر این آزمایش در طی ارزیابی‌های اولیه باروری انجام نشده باشد، پزشک کمی قبل از شروع فرآیند IVF آنالیز مایع منی را انجام خواهد داد.
۳. غربالگری بیماری‌های عفونی
هر دو زوج باید از نظر بیماری‌های عفونی از جمله HIV بررسی شوند.
۴. انتقال جنین به صورت نمادین (تمرینی)
ممکن است پزشک به منظور تعیین عمق حفره رحم و تکنیکی که احتمالا رویان را با موفقیت در رحم مادر قرار می‌دهد انتقال جنین جنین نمادین را انجام بدهد.
۵. معاینه رحم
پزشک پیش از شروع فرآیند IVF لایه‌ی داخلی رحم را مورد معاینه قرار می‌دهد. این معاینه ممکن است شامل سونوهیستروگرافی که در طی آن مایعات از طریق دهانه رحم به رحم تزریق می‌شود باشد، این سونوگرافی برای دریافت تصویر و بررسی وضعیت حفره رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد که در طی آن یک هیستروسکوپ از طریق واژن وارد دهانه رحم شده و تصویری از رحم و دهانه‌ی رحم را ارائه می‌کند.
بیشتر بدانیم...علائم مثبت شدن ای وی اف ( انتقال جنین) چیست؟
پرسش و پاسخ در مورد آی وی اف
پیش از شروع چرخهی IVF دانستن پاسخ برخی از سوالات حائز اهمیت است. از جمله:
۱. با آی وی اف چند جنین منتقل می‌شود؟
تعداد جنین‌های منتقل شده به طور معمول بر اساس سن و تعداد تخمکهای دریافت شده تعیین می‌شود. از آنجایی که میزان لانه گزینی برای زنان مسن کمتر است، معمولا جنین‌های بیشتری منتقل می‌شوند. که البته این موضوع درباره‌ی زنانی که از تخمک اهدایی یا جنینی که از نظر ژنتیکی آزمایش شده است، استفاده می‌کنند صادق نیست. اکثر پزشکان به جهت جلوگیری از بارداری‌های چندقلویی دستورالعمل‌های خاصی را اجرا می‌کنند که در طی آن تعداد جنین‌های قابل انتقال محدود می‌شود. در نتیجه توافق والدین و پزشک درباره‌ی تعداد جنین‌هایی که قرار است منتقل شود اهمیت دارد.
۲.اگر طی آی وی اف چند قلو شود جنین اضافی را چکار می کنند؟
جنین‌هایی که به رحم انتقال داده نشده‌اند را می‌توان به صورت منجمد برای استفاده‌های بعدی به مدت چندین سال ذخیره کرد. البته همه جنین‌ها از فرآیند انجماد و ذوب شدن جان سالم به در نمی‌برند گرچه بیشتر آنها زنده می‌مانند. انجماد می‌تواند چرخهی IVFهای آینده را کم هزینه‌تر و کمتر تهاجمی کند. علاوه بر این ممکن است زوج بتوانند جنین‌های منجمد استفاده نشده را به زوج دیگر یا مرکز تحقیقاتی اهدا کنند. و در نهایت این امکان نیز وجود دارد که زوج درخواست کنند تا جنین‌های استفاده نشده را کنار گذاشته و از بین ببرند.
۳. چگونه از بارداری چند قلو با ivf جلوگیری می شود؟
اگر بیش از یک جنین به رحم فرد منتقل شود، ممکن است منجر به بارداری چندقلویی شود که این موضوع می‌تواند خطراتی برای سلامتی مادر و نوزادان به همراه داشته باشد. در برخی موارد ممکن است از کاهش جنین در بعضی از افراد برای افزایش احتمال سلامت استفاده کرد. انجام کاهش جنین تصمیمی مهم با پیامدهای اخلاقی، عاطفی و روانی است.
۴. آیا مسائلی که در ارتباط با استفاده از تخمک، اسپرم یا جنین اهدایی و یا کمک گرفتن از مادر کمکی پیش می‌آید را در نظر گرفته‌اید؟
یک مشاور آموزش دیده که در زمینه‌ی موضوع اهدا در روش‌های کمک باروری تخصص دارد می‌تواند به زوجین کمک کند تا نگرانی‌های حاصل از این موضوع مانند حقوق قانونی اهدا کننده را بهتر درک کنند. همچنین گاها ممکن است برای تشکیل پرونده‌های قانونی به یک وکیل احتیاج داشته باشند تا به آنها کمک کند که پدر و مادر قانونی یک جنین کاشته شده باشند.
در فرآیند IVF باید انتظار چه چیزهایی را داشت؟
IVF شامل چندین مرحله است که شامل تحریک تخمدان برای تخمک گذاری، دریافت تخمک، دریافت اسپرم، انجام لقاح و انتقال جنین می‌باشد. این چرخه می‌تواند حدود دو تا سه هفته طول بکشد و امکان دارد که بیش از یک چرخه مورد نیاز باشد.
۱. بررسی و معاینه
لازم است پزشک برای تعیین نوع دارو و زمان مصرف آنها بررسی‌های لازم را انجام دهد. به طور معمول قبل از اینکه تخمکهای فرد بازیابی شوند به مدت یک تا دو هفته قبل از آن باید تخمدان‌ها تحریک شوند. به منظور تعیین زمان آماده شدن تخم‌ها برای جمع آوری احتمالا مراحلی طی خواهند شد. از جمله:
- سونوگرافی واژینال : معاینه و تصویربرداری از تخمدان‌ها به منظور کنترل رشد فولیکول‌ها انجام می‌شود.
- آزمایش خون: برای اندازه گیری پاسخ دهی فرد به داروهای تحریک تخمدان مورد استفاده قرار می‌گیرد. چرا که افزایش سطح استروژن معمولا با رشد فولیکول‌ها افزایش می‌یابد و سطح پروژسترون تا بعد از تخمک گذاری پایین می‌ماند.
بعضی اوقات چرخه‌های IVF قبل از مرحله‌ی بازیابی تخمک‌ها از دست می‌رود که ممکن است به دلایل زیر باشد:
- تعداد ناکافی فولیکول‌های درحال رشد
- انجام تخمک گذاری پیش از زمان مورد انتظار و مطلوب
- فولیکول‌های زیادی در حال رشد هستند که ممکن است خطر سندرم تحریک بیش از حد تخمدان را در پی داشته باشد.
- سایر دلایل پزشکی
اگر چرخهی IVF به دلایلی ملغی شود ممکن است پزشک تغییر داروها یا دوز آنها را برای ایجاد پاسخ بهتر در طی چرخه‌های IVF بعدی توصیه کند یا ممکن است به زوج استفاده از روش‌های اهدایی را پیشنهاد کند.
۲. القای تخمک گذاری
اگر در روند IVF بخواهند از تخمکهای خود زن استفاده کنند لازم است در آغاز چرخه درمان با استفاده از هورمون‌های مصنوعی تخمدان تحریک شود تا منجر به تولید چندین تخمک به جای یک تخمک که به طور معمول هر ماه ایجاد می‌گردد، شود. اهمیت این موضوع به آن دلیل است که ممکن است برخی از تخمک‌ها پس از لقاح بارور نشوند یا به طور طبیعی رشد نکنند به همین منظور ممکن است به چند دارو متفاوت نیاز باشد. از جمله:
داروهایی که برای تحریک تخمدان استفاده می‌شوند.
برای تحریک تخمدان‌ها ممکن است داروهایی که حاوی هورمون محرک فولیکول (FSH)، هورون لوتئین ساز (LH) یا ترکیبی از این دو هستند به فرد تزریق شود که دریافت این داروها می‌تواند باعث آزاد شدن بیش از یک تخمک شود.
داروهایی که برای بلوغ تخمک استفاده می‌شوند.
هنگامی که فولیکول‌ها برای بازیابی تخمک آماده باشند که معمولا بعد از هشت تا چهارده روز اتفاق می‌افتد ممکن است لازم باشد فرد از گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) یا سایر داروها برای کمک به بلوغ تخمک استفاده کند.
داروهایی که به منظور جلوگیری از تخمک گذاری زودرس استفاده می‌شوند.
این داروها از آزاد شدن زود هنگام تخمکهای در حال رشد بدن جلوگیری می‌کنند.
داروهایی که برای تقویت پوشش رحم استفاده می‌شوند.
در روز بازیابی تخمک یا در زمان انتقال جنین، ممکن است پزشک مصرف مکمل‌های پروژسترون را توصیه کند تا پوشش رحم مادر بیشتر در معرض کاشت قرار بگیرد.
۳. بازیابی تخمک
بازیابی تخمک می‌تواند در مطب پزشک یا در یک کلینیک ۳۴ تا ۳۶ ساعت پس از تزریق نهایی و قبل از تخمک گذاری انجام شود.
- در حین بازیابی تخمک، فرد داروی مسکن دریافت می‌کند.
- آسپیراسیون اولتراسوند واژینال روش معمول برای بازیابی تخمک است که در طی آن یک پروب سونوگرافی برای شناسایی فولیکول‌ها در واژن فرد قرار می‌گیرد سپس یک سوزن نازک به راهنمای سونوگرافی وارد می‌شود تا از طریق واژن و در فولیکول‌ها بازیابی تخمک انجام شود.
- اگر تخمدان فرد از طریق سونوگرافی واژینال قابل دسترسی نباشد ممکن است از سونوگرافی شکم به جهت هدایت سوزن استفاده شود.
- تخمک‌ها از طریق سوزن متصل به دستگاه مکش از فولیکول‌ها برداشته می‌شوند.
- پس از بازیابی تخمک ممکن است گرفتگی، سیری یا فشار تجربه شود.
- تخم‌های بالغ در مایع مغذی (محیط کشت) قرار گرفته و انکوبه می‌شوند. تخم‌هایی که سالم و بالغ به نظر می‌رسند با اسپرم مخلوط می‌شوند تا منجر به ایجاد جنین شود. با این حال ممکن است همه‌ی تخم‌ها با موفقیت بارور نشوند.
۴. بازیابی اسپرم
اگر از اسپرم خود مرد استفاده شود، وی باید یک نمونه مایع منی را در مطب پزشک یا کلینیک تهیه کند. روش‌های دیگر مانند آسپیراسیون بیضه که شامل استفاده از سوزن یا روش جراحی برای استخراج مستقیم اسپرم از بیضه است نیز در بعضی از موارد قابل استفاده است. در این مرحله می‌توان از اسپرم اهدایی نیز استفاده نمود. در نهایت اسپرم از مایع منی در آزمایشگاه جدا شده و برای مراحل بعد آماده می‌شود.
۵. لقاح
می‌توان با استفاده از دو روش معمول برای انجام لقاح اقدام کرد.
- انجام لقاح به صورت معمولی که در این حالت اسپرم سالم و تخمکهای بالغ با یکدیگر مخلوط شده و یک شب انکوبه می‌شوند.
- تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) که در این حالت یک اسپرم سالم به طور مستقیم به هریک از تخمکهای بالغ تزریق می‌شود. از این روش اغلب هنگامی استفاده می‌شود که در کیفیت یا تعداد اسپرم مشکلی وجود داشته باشد و یا تلاش برای لقاح در چرخه‌های قبلی با موفقیت همراه نبوده باشد.
در شرایط خاص پزشک ممکن است روش‌های دیگری را قبل از انتقال جنین توصیه کند.
مثلا در بعضی از موارد مداخلاتی برای لانه گزینی بهتر انجام شود که در زوج‌هایی که سن بیشتری دارند یا چرخهی ناموفق IVF را پشت سر گذاشته‌اند و یا از جنین‌های یخ زده استفاده می‌کنند شایع تر است. اگه هریک از والدین با نوعی از مشکل ژنتیکی مواجه باشند که احتمال برود که آن را به کودکشان منتقل کنند می‌توان سلول‌های تخم را در محیط آزمایشگاهی پرورش داد وهنگامی که به مرحله‌ای رسیدند که بتوان از آن برداشت کرد یعنی حدود پنج تا شش روز بعد روی این سلول بررسی-های لازم انجام می گیرد تا در صورت عدم وجود مشکل به رحم فرد منتقل شوند. گرچه در طی این روش می‌توان خطر بروز بخشی از مشکلات ژنتیکی را کاهش داد اما نمی‌توان از بروز همه‌ی آنها جلوگیری کرد. در نتیجه طی کردن روند آزمایش‌های قبل از تولد همچنان ضرورت خواهد داشت.
۶. انتقال جنین
انتقال جنین در مطب پزشک یا کلینیک انجام می‌شود و به طور معمول زمان انجام آن دو تا پنج روز پس از بازیابی تخمک خواهد بود.
- ممکن است در طی انتقال جنین به مادر مسکن ملایم داده شود چراکه گرچه این روش بدون درد است اما ممکن است بعضی‌ها گرفتگی خفیفی را تجربه کنند.
- پزشک لوله‌ای نازک و انعطاف پذیر به نام کاتتر را وارد واژن و دهانه رحم می‌کند.
- سرنگی حاوی یک یا چند جنین معلق در مقدار کمی مایع به انتهای کاتتر متصل می‌شود.
- با استفاده از سرنگ پزشک جنین را در رحم قرار می‌دهد.
- در صورت موفقیت، حدود شش تا ده روز پس از بازیابی تخمک رویان در پوشش رحم کاشته می‌شود.
بعد از انجام آی وی اف چه خواهد شد؟
پس از انتقال جنین، فرد می‌تواند فعالیت‌های عادی و روزمره‌ی خود را از سر بگیرد اما با این حال به دلیل تغییراتی که در فیزیولوژیک فرد اتفاق افتاده است باید از انجام فعالیت‌های شدید که ممکن است ناراحتی‌هایی را به دنبال داشته باشد، اجتناب کند. عوارض جانبی معمول عبارتند از:
- اندکی پس از عمل به دلیل تحریک دهانه رحم در اثر ورود جسم خارجی قبل از انتقال جنین ممکن است فرد مقدار کمی ترشح مایع شفاف یا خونی را تجربه کند.
- حساسیت پستان به دلیل وجود سطح بالای استروژن
- نفخ خفیف
- گرفتگی خفیف
- یبوست
اگر پس از انتقال جنین فرد دچار دردی متوسط یا شدید شود لازم است به پزشک مراجعه کند تا بررسی‌های لازم صورت بگیرد تا فرد از نظر عوارضی مانند عفونت، پیچ خوردن تخمدان و سندرم شدید تحریک بیش از تخمدان نیز ارزیابی گردد.
نتایج حاصل از IVF چه خواهد بود؟
حدود ۱۲ روز تا دو هفته بعد از بازیابی تخمک، پزشک نمونه خون فرد را آزمایش می‌کند تا درباره‌ی وضعیت بارداری اطلاع حاصل کند.
- اگر فرد باردار باشد، پزشک او را برای انجام مراقبت‌های دوران بارداری به یک متخصص زنان و زایمان ارجاع خواهد داد.
- اگر فرد باردار نباشد، مصرف پروژسترون برای وی قطع شده و احتمالا طی یک هفته پریود می‌شود. اگر فرد پریود نشد یا اینکه خونریزی‌های غیرمعمول را تجربه کرد لازم است با پزشک مشورت کند. اگر فرد بخواهد چرخهی دیگر باوری با استفاده از IVF را شروع کند ممکن است پزشک تغییراتی در مراحل این روش ایجاد کند تا شانس بارداری را افزایش بدهد.
احتمال نوزاد سالم با روش آی وی اف
احتمال تولد نوزاد سالم پس از استفاده از روش IVF به عوامل مختلفی بستگی دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱. سن مادر
هرچه مادر جوان‌تر باشد احتمال بارداری وی و به دنیا آوردن کودک سالم با استفاده از تخمک-های خود او در حین IVF بیشتر خواهد بود. در زنانی که بیش از ۴۱ سال سن دارند توصیه می‌شود که به منظور افزایش احتمال موفقیت از تخمکهای اهدایی استفاده کنند.
۲. وضعیت جنین
انتقال جنین‌هایی که رشد بیشتری را پشت سر گذاشته اند در مقابل جنین‌هایی که کمتر یعنی حدود دو یا سه روز رشد یافته اند نرخ بالاتری از احتمال موفقیت بارداری را به دنبال خواهند داشت اما از طرفی تمام جنین‌ها فرآیند رشد را به خوبی پشت سر نگذاشته و جان سالم به در نمی‌برند. انتخاب شرایط مناسب نیازمند ارائه‌ی شرح حال به پزشک و منوط به مشورت با وی پس از انجام بررسی‌های لازم خواهد بود.
۳. سابقه‌ی تولیدمثل و بارداری
زنانی که قبلا زایمان کرده‌اند بیشتر از زنانی که هرگز تجربه‌ی زایمان را نداشته‌اند می‌توانند با استفاده از IVF باردار شوند. میزان موفقیت برای زنانی که قبلا چندین بار از IVF استفاده کرده‌اند اما باردار نشده‌اند کمتر خواهد بود.
۴. علت ناباروری
داشتن میزان معمول سلول تخم احتمال باردار شدن با استفاده از IVF را افزایش می‌دهد. زنانی که اندومتریوز شدید دارند کمتر از زنانی که ناباروری غیرقابل توجیه دارند با استفاده از این روش باردار می‌شوند.
۵. ویژگی‌های سبک زندگی
زنانی که سیگار می‌کشند معمولا تخمکهای کمتری در فرآیند بازیابی ارائه خواهند کرد و علاوه بر این احتمال بروز سقط ممکن است در آنها بالاتر باشد. استعمال دخانیات می‌تواند شانس موفقیت زن را در طی استفاده از IVF تا ۵۰ درصد کاهش دهد. چاقی از دیگر عواملی است که می‌تواند از شانس بارداری بکاهد. استفاده از الکل و کافئین زیاد و داروهای خاص نیز می‌تواند به عنوان عاملی اخلالگر در فرآیند موفقیت IVF عمل کند.
لازم است با پزشک درباره‌ی هر عاملی که ممکن است احتمال موفقیت را کاهش دهد صحبت کرده و مشورت‌های لازم را از وی دریافت نمود.
جمع بندی
لقاح آزمایشگاهی نوعی روش کمک باروری است که شامل بازیابی تخمک‌ها از تخمدان زن و باور کردن آنها توسط اسپرم در محیط آزمایشگاهی است. این تخمک باور شده به عنوان جنین شناخته دشه و سپس می‌توان آن را به صورت منجمد نگهداری یا آن را به رحم زن منتقل کرد. بسته به شرایط زوج ممکن است انواع مختلفی از IVF مورد استفاده قرار بگیرد. از جمله استفاده از تخمک زن و اسپرم همسر، استفاده از تخمک زن و اسپرم اهدایی، استفاده از تخمک اهدایی و اسپرم همسر، استفاده از تخمک و اسپرم اهدایی، استفاده از جنین اهدایی. علاوه بر این ممکن است پزشک بنا به شرایط زوج کمک گرفتن از یک رحم جایگزین را پیشنهاد بدهد.
