پرکاری تیروئید در کودکان و نوجوانان

پرکاری تیروئید (که به آن هایپر تیروئیدیسم نیز گفته می شود) زمانی اتفاق می افتد که غده تیروئید بیش از حد طبیعی هورمون تیروئید (تیروکسین) تولید کند. پرکاری تیروئید در دوران نسبتاً نادر است و از هر ۵۰۰۰ کودک و نوجوان حدود ۱ نفر را مبتلا می کند. با تشخیص و مدیریت صحیح، پرکاری تیروئید یک بیماری قابل درمان خواهد بود و کودک یا نوجوان می تواند زندگی کامل، سالم، فعال و لذت بخشی را ادامه دهد. سطح TSH طبیعی در کودکان و نوجوانان با توجه به آزمایشگاه مشخص می شود اما به طورکلی جدولی را در این متن قرار دادیم. علت پر کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان می تواند به دلیل مصرف داروها و یا بیماری های مختلف باشد. مقادیر بیش از حد هورمون تیروئید می تواند علائم مختلفی را روی هر یک از این اندام ها را ایجاد کند: متابولیسم را افزایش دهد، باعث کاهش وزن، تعریق و ضربان قلب سریع، اضطراب و .. در کودک شود.

غده تیروئید چیست؟

غده تیروئید یک غده پروانه ای شکل است که در قسمت جلو و پایین گردن، درست بالای استخوان ترقوه قرار دارد. نقش تیروئید ساخت هورمون های تیروئید است که در خون آزاد می شود و سپس به تمام بافت های بدن منتقل می گردد. در کودکان، وجود مقادیر طبیعی هورمون تیروئید به والدین اطمینان می دهد که رشد و نمو او به طور عادی اتفاق می افتد و انرژی، متابولیسم، عملکرد قلب، عضلات و سایر اندام های بدن پروسه سالم و نرمال را طی می کنند.

سطح TSH در کودکان و نوجوانان

سطح TSH در کودکان و نوجوانان می تواند بر اساس سن آن ها متفاوت باشد. برای بررسی طبیعی بودن یا نبودن میزان این هورمون باید به بخش راهنمایی آزمایشگاه مربوطه (گاید لاین) مراجعه نمود. جدول زیر اطلاعات مختصری را در مورد میزان این هورمون به ما می دهد:

علت پرکاری تیروئید در کودکان و نوجوانان چیست؟

چندین دلیل احتمالی برای ابتلا به پرکاری تیروئید وجود دارد.

۱. بیماری گریوز (Graves disease):

شایعترین علتی که منجر به پرکاری تیروئید در کودکان و نوجوانان می شود بیماری به نام گریوز است که به افتخار پزشکی که اولین بار آن را توصیف کرده است، نامگذاری شده است. GD تقریباً ۹۵٪ پرکاری تیروئید در کودکان را تشکیل می دهد و یک اختلال خود ایمنی است که طی آن، سیستم ایمنی بدن آنتی بادی مخصوصی را تولید می نماید تا غده تیروئید را تحریک کند و هورمون ترشح کند. به این ترتیب، غده تیروئید آن ها حجم زیادی و اضافه ای از هورمون تیروئید را در خون آزاد می کند. بیماری گریوز شایع ترین علت پرکاری تیروئید در نوزادان است. این اتفاق پس از آن رخ می دهد که مادری مبتلا به بیماری گریوز، آنتی بادی های محرک تیروئید را به فرزند خود نیز منتقل می کند و باعث می شود که کودک او به طور موقت دچار پرکاری تیروئید گردد. با پاکسازی آنتی بادی های مادر از جریان خون کودک، معمولاً پس از چند هفته، بیماری گریوز نوزاد از بین می رود. این وضعیت همچنین در خانواده هایی که سابقه بیماری های خود ایمنی دارند، از جمله تیروئیدیت هاشیموتو (کم کاری تیروئید)، بیماری سلیاک، دیابت نوع ۱ و ... نیز بسیار دیده می شود.

۲. ندول یا گره اتونومیک:

ندول به معنای خوشه‌ های غیرطبیعی سلولی است که در ناحیه تیروئید ایجاد می ‌شوند. ندول‌ های تیروئید به سه نوع گرم، داغ و سرد تقسیم ‌بندی می ‌شوند و از نظر پزشکان ندول ‌های گرم و داغ نسبت به ندول سرد خطر کمتری دارند. گره های خودمختار تیروئید (که گره یا ندول های گرم یا داغ نیز نامیده می شوند) در واقع، رشد غیر طبیعی در غده تیروئید است که منجر به تولید بیش از حد هورمون تیروئید و به دنبال آن پرکاری تیروئید در کودکان و نوجوانان می شود.

۳. التهاب تیروئید یا تیروئیدیت:

تیروئیدیت هنگامی اتفاق می افتد که غده تیروئید ملتهب شده و باعث نشت بیش از حد هورمون تیروئید از غده تیروئید آسیب دیده در خون می شود. تیروئیدیت می تواند در اثر عفونت، ابتلا به بیماری های خود ایمنی، قرار گرفتن در معرض اشعه یا مصرف برخی از داروها ایجاد شود. پرکاری تیروئید ناشی از تیروئیدیت موقتی است و معمولاً طی هشت تا ۱۲ هفته از بین می رود.

۴. مصرف برخی داروها:

برخی داروها نیز می توانند باعث پرکاری تیروئید شوند، از جمله آمیودارون، دارویی که برای درمان مشکلات قلبی استفاده می شود.

۵. مکمل های غذایی:

برخی از مکمل های غذایی نیز ممکن است بر عملکرد غده تیروئید تأثیر بگذارند. برای اطمینان از عدم تعامل احتمالی با بیماری تیروئید، باید مکمل های بدون نسخه ای را که برای فرزندتان تهیه می کنید را به پزشک متخصص غدد نشان دهید.

علائم پرکاری تیروئید در نوجوانان و کودکان چیست؟

هورمون تیروئید تقریباً بر روی تمام اعضای بدن از جمله مغز، قلب، استخوان، پوست و مجاری روده تأثیر مهمی دارد. در پرکاری تیروئید، مقادیر بیش از حد هورمون تیروئید می تواند علائم مختلفی را روی هر یک از این اندام ها را ایجاد نماید. هورمون زیاد تیروئید، متابولیسم را افزایش می دهد و می تواند باعث کاهش وزن، تعریق و ضربان قلب سریع شود. همچنین می تواند بر روحیه و توانایی تمرکز کودک تأثیر بگذارد و باعث عصبی شدن، تحریک پذیری و اضطراب کودکان و نوجوانان شود. در نوزادان، هورمون تیروئید بیش از حد می تواند منجر به تاخیر در رشد شود. دیگر علائم و نشانه های پرکاری تیروئید در نوجوانان می تواند شامل موارد زیر باشد:

• از دست دادن وزن علی رغم اشتهای خوب
• ضربان قلب سریع یا نامنظم
• فشار خون بالا
• حرکات مکرر روده
• داشتن پوستی گرم و مرطوب
• همیشه احساس گرما می کنند (حتی وقتی دیگران این احساس را ندارند)
• لرزش دست
• عصبی بودن
• تحریک پذیری
• مشکل در تمرکز کردن
• عملکرد ضعیف در مدرسه
• چشم های خیره یا برآمده
• داشتن علائم بزرگ شدن تیروئید (گواتر)
• مشکل بلع یا مشکل تنفس در نوزادان  
• مشکل در خوابیدن
• خستگی
• کاهش قدرت
• کاهش توانایی انجام فعالیت های ورزشی
• حتی بالا و پایین رفتن از پله ها نیز ممکن است بیش از حد معمول خسته کننده باشد.
• کودکان کم سن و سال ممکن است رشد و افزایش قد مناسبی داشته باشند، با این حال ممکن است شروع بلوغ آن ها تا هنگامی که درمان پرکاری تیروئید شروع شود، به تأخیر بیفتد.

تشخیص هیپرتیروئیدیسم کودکان 

به طور معمول بیماران با ترکیبی از علائم افزایش ضربان قلب، بی قراری، لرزش دست، برجستگی چشم (در حدود ۱/۳ بیماران مبتلا به GD) و بزرگ شدن تیروئید مشاهده می شوند و این علائم نشانه های مناسبی برای تایید وجود این مشکل در کودکان است. تیروئید بزرگ شده "گواتر" نامیده می شود و ممکن است در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید، پرکاری تیروئید و حتی در برخی از افراد با سطح نرمال هورمون تیروئید دیده شود. به هر حال بهترین راهخ های تشخیص پرکاری تیروئید عبارت هستند از:

1. در آزمایش خون سطح پایین هورمون TSH همراه با سطح بالای T۳ و T۴  نشان دهنده پرکاری تیروئید است. از آنجا که دلایل مختلفی برای ابتلا به پرکاری تیروئید وجود دارد، ممکن است آزمایشات دیگری برای تعیین علت پرکاری تیروئید لازم باشد.
2. آزمایش خون دیگری وجود دارد که شامل اندازه گیری سطح آنتی بادی خودکار تیروئید (آنتی بادی گیرنده تیروتروپین (TRAb) و آنتی بادی تحریک کننده تیروئید TSI)) می باشد.
3. تصویربرداری از تیروئید می تواند شامل سونوگرافی تیروئید و یا یک مطالعه پزشکی هسته ای به نام تصویربرداری تیروئید باشد تا با بررسی میزان جذب تیروئید) تعیین نماید که تیروئید پر کار است یا کم کار و همچنین مشخص کند که چه بخشی از تیروئید بیش از حد فعال است (اسکن تیروئید).

بیشتر بدانیم...آزمایش آنتی tpo و نتایج آن

درمان دارویی هیپرتیروئیدیسم در نوجوانان و کودکان 

در اکثر موارد، هدف از درمان، کاهش میزان هورمون تیروئید تولید شده، عادی سازی سطح هورمون تیروئید (T۳ و T۴) و از بین بردن علائم و نشانه ها است. گزینه های درمانی شامل:

1. دارو درمانی: در هنگام تکمیل ارزیابی و تا زمان درمان T۳ و T۴، ممکن است دارویی برای کاهش ضربان قلب (یک بتا بلاکر) تجویز شود. با گذشت زمان، این رویکرد دارویی ممکن است تغییر کند زیرا یک هدف درمانی چیز دیگری است. 
2. داروهای آنتی تیروئید: این داروها توانایی غده تیروئید در تولید هورمون تیروئید را محدود می کنند. داروی متی مازول –MMI- (با نام تجاری Tapazole) برای درمان پرکاری تیروئید در کودکان و نوجوانان تأیید شده است. متیمازول بسیار موثر است و اکثر بیماران دارو را تحمل می کنند.

عوارض جانبی دارودرمانی در پرکاری تیروئید کودکان

عوارض خفیف و احتمالی این دارو شامل راش (کهیر) و / یا درد مفصل است که به طور معمول موقتی اند. به ندرت و در کمتر از ۱٪ بیماران، ممکن است واکنش شدیدتری به MMI رخ دهد به طوری که تولید گلبول های سفید خون (سلول هایی که با عفونت مبارزه می کنند) کم می شود و موجب "نوتروپنی" می گردد. یا در برخی دیگر ممکن است التهاب کبد (هپاتیت) به وجود بیاید. علائم و نشانه های نوتروپنی شامل: تب همراه با گلودرد یا زخم های دهان (مانند تبخال) و علائم هپاتیت شامل:

• زردی چشم
• ادرار تیره (چای رنگ)
• خارش پوست،
• درد شکمی در سمت راست 

پزشک باید این خطرات احتمالی را بررسی کند و در صورت بروز آن ها برنامه ای برای ارزیابی و درمان به والدین ارائه دهد.

درمان با ید رادیواکتیو

هدف از درمان با ید رادیواکتیو این است که تولید بیش از حد هورمون به طور دائمی متوقف شود و کودک را از حالت غیرقابل پیش بینی پرکاری تیروئید خلاص کند. با دادن مقدار کمی ید رادیواکتیو (RAI) به فرد می توان پرکاری تیروئید را درمان کرد تا سلول های تیروئید را به طور دائمی تخریب کنند. این شکل از درمان بیش از ۵۰ سال است که مورد استفاده قرار می گیرد و یک شکل ایمن و موثر از درمان قطعی پر کاری است. RAI معمولاً به صورت یک کپسول خوراکی کوچک که روزانه یک بار مصرف می شود، تجویز می گردد؛ با گذشت زمان (هفته ها تا ماه ها)، سلول های تیروئید کار خود را متوقف می کنند. نرخ درمان با RAI حدود ۹۵٪ است و برای کودکان زیر ۵ تا ۱۰ سال، بیماران مبتلا به بیماری چشم مرتبط با تیروئید، یا بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید کنترل نشده، توصیه نمی شود.

جراحی تیروئید کودکان

در کودکان و نوجوانان، جراحی، درمان توصیه شده برای گره یا ندول های گرم است. جراحی پرکاری تیروئید شامل برداشتن غده تیروئید است و تیروئیدکتومی نامیده می شود. این روش به کودکان بین ۵ تا ۱۰ سال، کودکان یا نوجوانانی که گواتر و یا گره تیروئید دارند و بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید کنترل نشده توصیه می شود.

عوارض جراحی تیروئید:

عوارض عمده جراحی تیروئید در کمتر از ۲٪ از بیماران مبتلا دیده شده است. اگر جراحی توسط پزشکی انجام شود که سابقه انجام این عمل را نداشته باشد، میزان عوارض بیشتر خواهد بود. جراحی تیروئید بهتر است در یک مرکز بالینی کودکان انجام شود که در آن تمام اعضای تیم (متخصص غدد، متخصص بیهوشی، جراح و مراقبت های بعد از عمل) در صورت بروز عارضه، سابقه و تحجربه کافی را داشته باشند. عوارض جراحی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آسیب به غدد پاراتیروئید (غده ای به اندازه نخود که در پشت تیروئید متصل است و میزان کلسیم بدن را کنترل می کند)
• آسیب به اعصاب کنترل کننده تارهای صوتی (که به آن ها اعصاب حنجره نیز گفته می شود) گرفتگی صدا ناشی از این عوارض ممکن است موقتی باشد و پس از مدت کوتاهی پس از جراحی بهبود می یابد.

عوارض پرکاری تیروئید در کودکان و نوجوانان چیست؟

طوفان تیروئید (یا بحران تیروتوکسیک) که شوک تیروئید نیز نامیده می شود، یکی از عوارض جدی پرکاری تیروئید در کودکان است و این اتفاق زمانی می افتد که سطح هورمون تیروئید کودک به شدت افزایش یابد. اگرچه طوفان تیروئید نادر است، اما می تواند زندگی او را تهدید کند. مهمترین علائم طوفان تیروئید درجه حرارت بالای بدن یا تغییر در وضعیت ذهنی کودک است (مانند گیجی یا بی حالی). اگر مشکوکید که کودک شما دچار طوفان تیروئید شده است، باید فوراً به یک مرکز درمانی مراجعه کنید.