عوارض بعد از آزمایش خون
اگر آزمایش خون یا تزریق و واکسن انجام داده باشید احتمالا دچار علائم و عوارض بعد از آزمایش شده اید این عوارض شامل: کبودی ، درد دست، تورم، سبکی سر، خونریزی و حتی تحریک پوستی در محل تزریق و یا حتی بیشتر از آن است. در اغلب موارد این علائم به آرامی چندین ساعت بعد از تزریق بهبود می یابند. اما گاهی اوقات عوارض آزمایش خون تا ساعت ها باقی می ماند و یا حتی بدتر می شود در این متن به علت، درمان و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید می پردازیم.
انواع آزمایش خون
آزمایش خون کاربردهای متفاوتی دارد، از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چک آپ کلی یا آزمایش کامل خون
- بررسی وجود عفونت در بدن
- بررسی هورمون ها، قند، الکترولیت ها، آنزیم ها و سایر فاکتورهای تولیدی در اندام های مختلف بدن
- شمارش سلول های شناور در خون، اندازه گیری حجم خون و ...
- بررسی کروموزوم ها (آزمایش ژنتیک)
عوارض بعد از آزمایش خون چیست؟
به طور کلی معمولا اولین آزمایشی که برای بررسی سلامت کلی بدن نیاز است، آزمایش خون می باشد. در واقع با استفاده از نمونه خون می توان به کامل ترین اطلاعات از داخل بدن دست یافت. این آزمایش با وجود ساده بودن، گاها موجب بروز عوارض خاصی می شود. دریافت نمونه خون تنها چند ثانیه طول می کشد. اکثر خونگیری ها با بروز کمترین عوارض جانبی پشت سر گذاشته می شوند. با این حال، ممکن است برخی از افراد، تعدادی از موارد زیر را تجربه کنند:
- خونریزی
- کبودی
- سبکی سر
- راش پوستی
- درد
- تورم
- هماتوم
خون ریزی بعد از آزمایش خون
اگر از ناحیه سوراخ شده خون خارج می شود، باید سعی کرد آن محل را با یک گاز استریل تمیز و خشک حداقل به مدت پنج دقیقه فشار داد. در صورت خونریزی شدید و خیس شدن باند از خون، باید فورا به پزشک مراجعه کرد.
کبودی بعد از آزمایش خون
کبودی عارضه غیرمعمولی پس از آزمایش خون نیست. با این حال ممکن است ناراحت کننده باشد. برای جلوگیری از بروز کبودی، پس از برداشتن سوزن به محل آن فشار محکم وارد کنید و بعد از آن حداقل ۶ ساعت باند محافظ را حفظ کنید. همچنین بهتر است تا چند ساعت از انجام فعالیت های شدید خودداری کرد.
علت کبودی بعد از آزمایش خون:
برخی از دلایل کبودی بعد از تزریقات عبارتند از:
- سابقه مصرف بیش از حد الکل و آسیب کبدی
- مصرف برخی از داروها از جمله عوامل ضد پلاکتی، ضد انعقاد خون و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDS) مانند ایبوپروفن
- کمبود ویتامین C
- کمبود ویتامین K
- برخی ازمشکلات سلامتی و پزشکی، مانند هموفیلی و بیماری فون ویلبراند.
هماتوم یا کبودی بزرگ بعد از تزریق
اگر در محل سوراخ کبودی بزرگی به نام هماتوم مشاهده کردید، باید به پزشک مراجعه کنید. هماتوم بزرگ می تواند جریان خون در بافت ها را مسدود کند. با این حال، هماتوم های کوچکتر اغلب با گذشت زمان خود به خود از بین می روند.
سبکی سر پس از آزمایش خون:
برخی از افراد در طول آزمایش و بعد از آن احساس سرگیجه و غش می کنند، این اتفاق بعد از اهدای خون بیشتر معمول است. اگر در گذشته نیز این اتفاق برای فرد افتاده است، به شخصی که این آزمایش را انجام می دهد باید اطلاع دهد. تا مطلع باشد و توصیه هایی او قبل و بعد از آزمایش می تواند در کاهش این عوارض و علائم موثر باشد.
راش پوستی و کهیر بعد از آزمایش خون
در اثر بروز یک واکنش آلرژیک در فرد، ممکن است بثورات پوستی یا کهیر در این مناطق به وجود بیاید. این راش ها ممکن است گسترش یابند و ناحیه بزرگتری از بازو را درگیر کنند. این واکنش ممکن است بلافاصله پس از انجام آزمایش خون، اهدای خون و یا چند ساعت پس از آن ها صورت گیرد.
تحریک پوست در اثر اعمال نوار یا چسب:
برخی افراد ممکن است هیچ یک از علائم بالا را تجربه نکنند. اما بعد از پایان خونگیری، وقتی پزشک روی دست آن ها را با پنبه و چسب و یا بانداژ می پوشاند، پوستشان واکنش نشان دهد. علت این واکنش می تواند حساسیت زیاد پوست، آلوده بودن چسب و یا بانداژ باشد. این واکنش آلرژیک معمولا بی خطر است و بعد از چند ساعت به کلی از بین می رود.
درد دست بعد از آزمایش خون
برخی افراد رگ های نازک یا عمقی دارند. به همین دلیل پزشک ممکن است سوزن را عمیق تر وارد کند و یا با بار اول نتواند به رگ دست پیدا کند. به همین ترتیب ممکن است هم در حین رگ گیری و هم بعد از آن درد احساس شود. این درد نیز موقت است و بعد از چند ساعت (و در موارد نادر بعد از چند روز) از بین می رود. به ندرت پیش می آید که فرد به مصرف دارو برای تسکین درد لازم داشته باشد.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، کبودی پس از خونگیری به سرعت بهبود می یابد. با این وجود، اگر کبودی زیاد باشد، ممکن است ۲-۳ هفته طول بکشد تا محو شود و از بین برود.
در صورت مشاهده علائم زیر، فرد باید با پزشک خود تماس بگیرد:
- رنگ پریدگی دست
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در بازو یا دست که طی چند ساعت از بین نمی رود.
- بدتر شدن قرمزی و التهاب در محل تزریق
- درد شدید در محل تزریق
- تورمی که به جای بهبودی بدتر می شود.
راهکارهایی برای کاهش علائم بعد از انجام آزمایش خون
همان طور که اشاره شد، بیشتر این عارضه ها با گذشت زمان فروکش می کنند. با این حال اگر هر یک از موارد بالا باعث آزار شخص بشود، می توان با استفاده از راهکارهای زیر، علائم را تا حد بسیار زیادی کاهش داد:
- فشار دادن ناحیه تزریق: پس از برداشتن سوزن حداقل ۴ دقیقه به طور دائم و محکم ناحیه تزریق را باید فشار داد. شاید بهتر باشد که بعد از آن حداقل ۶ ساعت باند محافظ را روی ناحیه نگه داشت.
- اجتناب از مالش دادن ناحیه تزریق: افراد به هیچ وجه نباید پس از نمونه گیری، ناحیه تزریق را مالش دهند. زیرا باعث خون مردگی و در نتیجه کبودی می شود.
- اجتناب از فعالیت شدید: فرد نباید بلافاصله پس از خونگیری اجسام سنگین را بلند کند. یا به انجام فعالیت های ورزشی سنگین بپردازد.
- خودداری از پوشیدن لباس تنگ: لباس تنگ ممکن است از گردش خون جلوگیری کرده و فشار بیشتری به وریدها وارد کند و منجر به کبودی بزرگتر در ناحیه تزریق شود. بهتر است لباس های بدون آستین و یا حدالامکان آستین گشاد پوشید.
- استفاده از کمپرس سرد: انجام این کار می تواند تا حدی باعث کاهش ناراحتی های حاصله شود. معمولا کبودی ها با این کار از بین می روند.
- کمپرس آب گرم: اگر ناحیه تزریق دچار گرفتگی و یا درد شده است؛ کمپرس آب گرم می تواند این درد را تسکین دهد.
- مصرف داروهای مسکن: فرد می تواند استامینوفن مصرف کند، اما باید ۲۴ ساعت پس از خونگیری از مصرف ایبوپروفن و آسپرین خودداری کند.
- هیدراته ماندن: نوشیدن مقدار زیادی آب و خوردن یک میان وعده کوچک پس از خونگیری می تواند به فرد در حفظ انرژی خود کمک کند.
- مصرف خوراکی های مفید: از غذاهای غنی از آهن مانند سبزیجات سبز برگ و یا غلات غنی شده با آهن استفاده کنید. این خوراکی ها می توانند به جبران ذخایر آهن از دست رفته برای تولید مجدد خون کمک کنند.
کلام آخر
خونگیری در غالب موارد بی خطر و بدون عارضه است. WHO پیشنهاد می کند افرادی که بعد از خونگیری دچار عوارضی ماندد درد، کبودی و یا گرفتگی می شوند از پزشک درخواست کنند که از سوزن های پروانه ای یا آنژیوکت های با سایز سوزن نازک استفاده کنند.
محمد رضا نقدی عالی ۱۷ اسفند ۰۱