اسید فولیک قبل بارداری
مصرف اسید فولیک به ویژه قبل و در حین بارداری بسیار حیاتی است و سازمان جهانی غذا و دارو (CDC) اکیدا توصیه می کند که افرادی که قصد بارداری دارند، برای مدتی انرا به طور مرتب و روزانه مصرف کنتد. اسید فولیک از زیر مجموعه ویتامین های B است که در بسیاری از مکمل ها و غذاهای غنی شده وجود دارد و می توان آن را به صورت قرص نیز مصرف کرد. اسید فولیک یا ویتامین B۹ فرمی مصنوعی از فولات می باشد. اسید فولیک توسط بدن انسان برای تولید سلول های جدید و تولید DNA استفاده می شود و همچنین برای طی پروسه رشد و نمو طبیعی در طول زندگی لازم است. در این متن به اهمیت اسید فولیک قبل از بارداری و میزان مصرف و نحوه مصرف آن می پردازیم.
چرا مصرف اسید فولیک قبل و حین بارداری مهم است؟
مصرف اسید فولیک به ویژه قبل و در حین بارداری بسیار حیاتی است و برای رشد مناسب اعضای بدن یک جنین در حال رشد مهم می باشد. هنگامی که جنین شروع به رشد و نمو در اوایل بارداری می کند، اسید فولیک به تشکیل لوله عصبی وی کمک می نماید. نقش اسید فولیک در حفظ سلامتی جنین بسیار مهم است زیرا می تواند از برخی نقایص مادرزادی مغزی جلوگیری کند. سه مورد از مهم ترین این نقایص عبارت هستند از:
۱. آنانسفالی:
آنانسفالی نوعی نقص مادرزادی در لوله عصبی (NTD) است که طی آن نوزاد بدون قسمت هایی از مغز و جمجمه متولد می شود.
۲. آنسفالوسل:
انسفالوسل نوعی نقص مادرزادی است که بر روی مغز تأثیر می گذارد. لوله عصبی یک کانال باریک است که در طی هفته های سوم و چهارم بارداری جمع شده و بسته می شود تا مغز و نخاع تشکیل شود. انسفالوسل یک برآمدگی کیسه ای از مغز و غشایی است که آن را از طریق شکاف جمجمه جدا می کند. انسفالوسل زمانی اتفاق می افتد که لوله عصبی در دوران بارداری کاملاً بسته نشود، در نتیجه یک شکاف در مرکز جمجمه از بینی تا پشت گردن ایجاد می شود. بیشتر اوقات این شکاف در پشت سر، در بالای سر یا بین پیشانی و بینی خواهد بود.
۳. اسپینا بیفیدا:
Spina bifida نوعی بیماری است که ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می دهد و معمولاً از بدو تولد مشهود است، این بیماری نوعی نقص لوله عصبی (NTD) به حساب می آید. اگر لوله عصبی در دوران جنینی تا انتها بسته نشود، اسپینا بیفیدا می تواند در هر نقطه از ستون فقرات ایجاد شود. در واقع وقتی لوله عصبی تا انتها بسته نشود، ستون فقرات که از نخاع محافظت می کند، شکل نمی گیرد و بسته نمی شود و این موضوع اغلب منجر به آسیب به نخاع و اعصاب می گردد. اسپینا بیفیدا ممکن است باعث ناتوانی های جسمی و فکری شود که از خفیف تا شدید است؛ شدت علائم بستگی به موارد زیر دارد:
- اندازه و محل دهانه در ستون فقرات
- چه بخشی از نخاع و اعصاب تحت تأثیر قرار بگیرند.
اهمیت و مزایای مصرف اسیدفولیک قبل از بارداری
طبق یک پژوهش در سال ۲۰۱۵ مشخص شد، سطح اسید فولیک در بدن مادر به طور قابل توجهی خطر نقوص مادرزادی قلب را کاهش می دهد. این نقایص از هر ۱۰۰۰ نفر، ۸ کودک را درگیر می کند. همچنین اگر قبل از بارداری سطح مناسبی از اسید فولیک در بدن وجود داشته باشد، خطر ابتلا به نقص لوله عصبی در نوزاد تا ۷۰٪ کاهش می یابد. این قبیل از بیماری ها شایع نیستند اما می توانند طیف وسیعی از مشکلات را برای نوزاد ایجاد نمایند، از جمله:
- مشکلات حرکتی
- مشکلات مثانه و روده
- اختلالاتی در یادگیری
نحوه مصرف اسید فولیک قبل از بارداری
اگر قصد بچه دار شدن دارید، مهم است که حدود دو الی سه ماه قبل از بارداری قرص اسید فولیک مصرف کنید. این کار اجازه می دهد که اسید فولیک به اندازه کافی در بدن ذخیره شود، تا حدی که بیشترین محافظت را از جنین آینده در برابر نقایص مختلف لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا داشته باشد. اگر قصد بارداری دارید و دیگر به جلوگیری از بارداری نمی پردازید، زمان خوبی است که مصرف اسید فولیک را نیز در کنار اقدام به بارداری شروع کنید و تا هفته ۱۲ بارداری آن را کنار نگذارید. همچنین می توانید غذاهای حاوی فولات که شکل طبیعی اسید فولیک است بخورید؛ با این حال حتی یک رژیم غذایی سالم نیز، اسید فولیک کافی برای یک بارداری سالم را ندارد، بنابراین مصرف قرص های اسید فولیک بسیار مهم است. اگر در نهایت بیش از دو الی سه ماه قرص های اسید فولیک مصرف کنید، خوب است و مضر نیست.
به بیشتر خانم ها توصیه می شود که هر روز یک عدد مکمل اسید فولیک ۴۰۰ میلی گرم مصرف کنند. این دارو برای خانم های ایرانی با دوز ۱ و ۵ در داروخانه ها فروخته می شود؛ که بیشتر آن ها باید دوز ۱ را مصرف نمایند. همچنین می توان با مصرف برخی از قرص های مولتی ویتامین مخصوص بارداری، اسیدفولیک دریافت نمود. در این صورت خانم ها باید حواسشان باشد که قرص حاوی ویتامین A تهیه نکنند. دوز بالای ویتامین A می تواند در سه ماه اول بارداری باعث مشکلات عدیده ای در رشو سلامت جنین شود.
غذاهای حاوی اسید فولیک کدامند؟
قبل از معرفی این غذاها باید گوشزد نماییم که خوردن غذاهای حاوی فولات به تنهایی برای محافظت از جنین کافی نیست بنابراین مصرف قرص نیز ضروری است. در حالت کلی خوراکی هایی که حاوی اسید فولیک اند عبارت هستند از:
- کلم بروکلی
- جوانه های بروکسل
- اسفناج
- مارچوبه
- نخود فرنگی
- نخود
- غلات صبحانه غنی شده
چه افرادی به دوز بالاتر اسید فولیک نیاز دارند؟
برخی از گروه های خاص هستند که بیشتر در معرض مشکلات مرتبط با لوله عصبی هستند؛ بنابراین به این افراد توصیه می شود که دوز بالاتر اسید فولیک ۵ میلی گرم را با تشخیص پزشکشان مصرف کنند. افراد زیر با نظر پزشک مجاز به مصرف اسیذد فولیک دوز می باشند:
- خانم های مبتلا به دیابت
- خانم یا همسرش نقص لوله عصبی داشته باشد.
- خانم طی بارداری قبلی خود، جنینی تحت تأثیر نقص لوله عصبی است.
- خانم یا همسر سابقه خانوادگی نقص لوله عصبی داشته باشد.
- ابتلا به بیماری صرع
- افرادی که به طور دائم از نوشیدنی های الکلی استفاده می کنند.
برای تهیه دوزهای بالا با پزشک باید مشورت کرد زیرا قرص های ۵ میلی گرم بدون نسخه در دسترس نیستند.
آیا فکر می کنید باردار هستید اما هنوز اسید فولیک را شروع نکرده اید؟
نگران نباشید و مصرف اسیدفولیک را اکنون شروع کرده و حداقل تا هفته ۱۲ بارداری ادامه دهید. بعد از ۱۲ هفته دیگر مصرف آن ضروری نیست اما بهتر است با نظر پزشک باشد، زیرا لوله عصبی در این زمان به طور کامل رشد کرده است.
مصرف بیش از حد اسید فولیک چه عوارضی دارد؟
مکمل های اسید فولیک به طور کلی بی خطر هستند و راهکاری مناسب برای حفظ سطح فولات کافی بدن می باشند. نگرانی هایی وجود دارد که مصرف بیش از حد اسید فولیک برای مدت زمان طولانی، ممکن است عوارض جانبی جدی ایجاد کند. برخی تحقیقات نشان می دهند که مصرف اسیدفولیک در دوزهای ۸۰۰ میکروگرم تا ۱.۲ میلی گرم در روز ممکن است خطر حمله قلبی را در افرادی که مشکلات قلبی دارند افزایش دهد. همچنین مصرف بیش از حد مکمل اسید فولیک می تواند چندین عارضه خاص از جمله رشد کند مغز در کودکان و تسریع در کاهش قدرت ذهنی بزرگسالان و افراد مسن را باعث شود. در حالت کلی خوب است بدانید که اسید فولیک جزء داروهایی نیست که حالت اور دوز و سمی ایجاد کند.
