زخم دهانه رحم یا سرویسیت

دهانه رحم یا سرویکس (cervix) پایین ترین قسمت رحم است که کمی به داخل واژن امتداد می یابد و جایی است که خون قاعدگی خانم ها از طریق آن از رحم خارج می شود. سرویکس در حین زایمان، متسع می شود تا نوزاد بتواند از کانال تولد (کانال درون رحمی) عبور کند و خارج شود. مانند هر بافتی در بدن، دهانه رحم نیز به دلایل مختلف می تواند ملتهب شود و به التهاب و زخم دهانه رحم سرویسیت (Cervicitis) گفته می شود. برخی از زنان مبتلا به سرویکس هیچ علامتی ندارند با این وجود افرادی که علائم این مشکل را بروز می دهند ممکن است دچار برخی عوارض مشهود شوند که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد. در صورت پیشرفت سرویسیت، دهانه رحم می تواند بسیار ملتهب شود به طوری که در برخی موارد می تواند باعث ایجاد یک زخم در دهانه رحم ایجاد کند. ترشحات چرکی واژن، علامتی از سروسیت شدید است. به طور کلی سرویسیت ناشی از عفونت مقاربتی مانند کلامیدیا یا سوزاک است؛ در برخی موارد ممکن است زخم دهانه در اثر عوامل غیر عفونی ایجاد شود. درمان موفقیت آمیز سرویسیت شامل درمان علت اصلی التهاب در طول یک یا دو دوره درمانی است.

علائم سرویسیت ( زخم دهانه رحم)

در اغلب موارد سرویسیت هیچ علامت و نشانه ای ندارد و فرد مبتلا ممکن است پس از معاینه لگنی که توسط پزشک زنان به دلایل دیگر انجام می شود، متوجه وجود این بیماری در خود شود. در حالت کلی افرادی که علائم این مشکل را بروز می دهند ممکن است یک یا چند مورد از موارد زیر را تجربه کنند:

1. خونریزی غیرطبیعی واژن (به خصوص خونریزی بین دوره های قاعدگی)
2. ترشحات واژینال به رنگ خاکستری یا سفید که ممکن است بو نیز داشته باشد
3. احساس درد در واژن
4. احساس درد هنگام مقاربت
5. احساس فشار در لگن
6. کمردرد
7. افزایش میزان ترشحات غیر طبیعی واژن
8. ادرار مکرر و دردناک
9. خونریزی واژینال بعد از رابطه جنسی که ربطی به قاعدگی ندارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت داشتن علائم زیر لازم است به یک پزشک متخصص زنان و یا ماما مراجعه کنید:

1. ترشحات مداوم و غیر طبیعی از واژن
2. خونریزی واژن در زمانی به غیر از دوران قاعدگی
3. احساس درد هنگام رابطه جنسی

بیشتر بدانیم...ترشحات طبیعی و غیر طبیعی واژن کدامند؟علت کمردرد همراه با ترشحات واژن چیست؟

علت ایجاد زخم دهانه رحم یا سرویسیت 

شایع ترین علت ابتلا به این التهاب، عفونت است؛ حال این التهاب ممکن است در اثر موارد زیر ایجاد شود:

الف) عفونت های مقاربتی: اغلب عفونت های باکتریایی و ویروسی که باعث سرویسیت می شوند از طریق تماس جنسی منتقل می شوند اما این امر همیشه صادق نیست. سرويسيت می تواند حاد يا مزمن باشد؛ سرويسيت حاد شامل علائم ناگهانی است اما سرويسيت مزمن چند ماه طول می کشد تا علائم خود را بروز دهد. سرویسیت حاد معمولاً در اثر عوامل ایجاد کننده عفونت های مقاربتی (STI)، مانند موارد زیر ایجاد می شود:

1. هرپس سیمپلکس یا تبخال تناسلی
2. کلامیدیا
3. تریکومونیازیس
4. سوزاک
5. عفونت با HPV که پیشرفت کرده است ممکن است باعث التهاب دهانه رحم شود که معمولاً نشانه بعدی آن سرطان دهانه رحم یا پیش سرطانی شدن آن خواهد بود.

ب) عکس العمل های آلرژیک: سرویسیت همچنین ممکن است ناشی از عفونت به دلیل عوامل دیگری باشد که می تواند شامل موارد زیر باشد:

1. حساسیت به اسپرم کش یا کاندوم لاتکسی
2. کلاه یا دیافراگم گردن رحم
3. حساسیت به مواد شیمیایی موجود در تامپون
4. واکنش به محصولات بهداشتی زنانه مانند دوش یا خوش بوکننده های زنانه

پ) رشد بیش از حد باکتری ها: رشد بیش از حد برخی از باکتری هایی که به طور معمول در واژن وجود دارند (واژینوز باکتریایی) نیز می تواند منجر به ایجاد زخم دهانه رحم شود.

عوامل خطر سرویسیت (زخم دهانه رحم)

اگر:

1. درگیر رفتارهای جنسی پرخطر مانند رابطه جنسی محافظت نشده، رابطه جنسی با افراد متعدد یا رابطه جنسی با فردی که رفتارهای پرخطر دارد
2. رابطه جنسی را در سنین پایین شروع کرد
3. سابقه عفونت های مقاربتی را داشته باشید

بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم دهانه رحم یا سرویسیت خواهید بود.

تشخیص زخم دهانه رحم (سرویسیت)

اگر علائم سرویسیت را تجربه می کنید، برای تشخیص دقیق باید به پزشک مراجعه کنید. علائم سرویسیت همچنین می تواند نشان دهنده سایر بیماری های واژن یا رحم باشد. پزشک ممکن است در حین معاینه روتین سرویسیت را تشخیص دهد حتی اگر هیچ علائمی از آن نداشته باشید. روش های متعددی وجود دارد که پزشک می تواند وجود زخم دهانه رحم را تشخیص دهد که برخی از آن ها عبارت هستند از:

۱. معاینه دو طرفه لگن

برای انجام این معاینه، پزشک یک انگشت از یک دست خود را که با دستکش پوشانده شده است وارد واژن خانم می کند تا مناطق متورم و حساس را تعیین نماید و به طور همزمان با دست دیگر خود به شکم و لگن او فشار وارد می نماید. انجام این کار به پزشک اجازه می دهد تا ناهنجاری های احتمالی موجود در اندام های لگن، از جمله دهانه رحم و رحم را تشخیص دهد. او همچنین ممکن است یک اسپکولوم را در واژن قرار دهد تا دیواره های بالا، پایین و کناری واژن و دهانه رحم را مشاهده کند.

۲. تست پاپ اسمیر

برای این آزمایش که به آن Pap test نیز گفته می شود، پزشک یک سواب را وارد واژن می کند تا به آرامی نمونه ای از مایع دهانه رحم و واژن جمع آوری نماید. سپس این نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود تا این سلول ها را از نظر وجود ناهنجاری ها آزمایش کنند.

۳. بیوپسی دهانه رحم

پزشک این آزمایش را تنها در صورت تشخیص ناهنجاری در آزمایش پاپ انجام می دهد. برای این آزمایش که کولپوسکوپی نیز نامیده می شود، پزشک یک اسپکولوم را در واژن قرار می دهد و سپس یک سواب پنبه ای برداشته و به آرامی واژن و دهانه رحم را از بقایای مخاط پاک می کند. وی با استفاده از کولپوسکوپ که نوعی میکروسکوپ است، دهانه رحم و نواحی مورد نظر خود را بررسی می کند و سپس از هر ناحیه ای که غیر طبیعی به نظر می رسد نمونه بافت می گیرد تا برای بررسی های بیشتر به آزمایشگاه بفرستد.

۴. کاشت ترشحات دهانه رحم

گاهی ممکن است پزشک متخصص زنان تصمیم بگیرد که نمونه ای از ترشحات موجود در دهانه رحم فرد مشکوک به سرویسیت را با ابزار مخصوص جمع آوری کند. سپس آن ها نمونه را زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می دهند تا علائم عفونت را بررسی نمایند، که می تواند شامل کاندیدیازیس، واژینوز و سایر مشکلات عفونی باشد. در مواردی نیز ممکن است آزمایشات مقاربتی مانند تریکومونیازیس نیاز باشد. در صورت ابتلای خانم به بیماری مقاربتی، برای درمان سرویسیت به درمان سریع نیاز خواهد داشت.

درمان سرویسیت یا زخم دهانه رحم

هیچ درمان استانداردی برای سرویسیت وجود ندارد و پزشک بر اساس عواملی از جمله موارد زیر بهترین درمان را برای بیمار تعیین می کند:

1. سلامت کلی 
2. سابقه پزشکی 
3. شدت علائم 
4. میزان التهاب

در حالت کلی درمان های زیر ممکن است در زمان مواجهه با زخم دهانه رحم در نظر گرفته شوند:

• آ) درمان های رایج شامل آنتی بیوتیک ها برای از بین بردن هرگونه عفونت می باشد، به ویژه پس از زایمان. اگر مبتلا به سرویسیت ناشی از عفونت مقاربتی (STI) باشید، هم شما و هم همسرتان به درمان با آنتی بیوتیک نیاز خواهید داشت. در صورت ابتلا به تبخال تناسلی پزشک ممکن است داروهای ضد ویروسی را تجویز نماید که به کاهش زمان علائم سرویسیت کمک می کند. با این حال هیچ درمان قطعی برای تبخال تناسلی وجود ندارد. تبخال تناسلی یک بیماری مزمن است که ممکن است در هر زمان به شریک جنسی شما منتقل شود.
• ب) اگر سرویکس به دلیل تحریک وسایل خارجی (مانند تامپون یا پساری باقی مانده) یا استفاده از محصولات خاص جلوگیری از بارداری (مانند کلاه گردن رحم یا اسفنج ضد بارداری) باشد، درمان سرویسیت، متوقف کردن کوتاه مدت استفاده از آن ها به منظور بهبودی خواهد بود.
• پ) اگر به علت سرطان دهانه رحم یا پیش سرطان دچار التهاب دهانه رحم شده باشید، پزشک ممکن است جراحی کرایو (cryosurgery) را انجام دهد و سلول های غیرطبیعی دهانه رحم را منجمد کند و آن ها را از بین ببرد. نیترات نقره نیز می تواند سلول های غیر طبیعی را از بین ببرد.

پزشک می تواند سرویسیت را پس از مشخص شدن علت آن درمان کند. لازم است بدانید که در صورت عدم درمان، سرویسیت می تواند سال ها طول بکشد و باعث رابطه جنسی دردناک و بروز علائم بدتر شود. در حالت کلی برای جلوگیری از انتقال عفونت های ویروسی و یا باکتریایی به همسرتان، باید تا مدتی از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید تا با درمان توصیه شده توسط پزشک، مشکلتان به پایان برسد.

عوارض ناشی از ابتلا به سرويسيت چيست؟

دهانه رحم مانعی برای جلوگیری از ورود باکتری ها و ویروس ها به رحم است و طبیعی است که هنگامی که دهانه رحم عفونی می شود، احتمال انتقال عفونت به داخل رحم افزایش یابد. زخم دهانه رحم ناشی از سوزاک یا کلامیدیا می تواند به دیواره رحم و لوله های فالوپ منتقل شود و باعث بیماری التهابی لگن (PID) گردد. PID باعث درد لگن، ترشحات غیر طبیعی و تب می شود و در صورت عدم درمان نیآنز می تواند منجر به مشکلات باروری گردد. سرویسیت همچنین می تواند خطر ابتلا به HIV را از یک شریک جنسی آلوده افزایش دهد.

چگونه می توان از ابتلا به سرویسیت جلوگیری کرد؟

1. راه هایی برای کاهش خطر ابتلا به سرویسیت وجود دارد. به عنوان مثال استفاده از کاندوم در هر بار مقاربت می تواند خطر ابتلا به بیماری مقاربتی را کاهش دهد.
2. پرهیز از مقاربت جنسی تا زمان تکمیل شدن درمان نیز شما را از خطر ابتلا به سرویسیت ناشی از بیماری مقاربتی مقاربتی محافظت می کند.
3. قرار گرفتن در یک رابطه ای که در آن شما و شریک آلوده خود متعهد به داشتن رابطه جنسی منحصر به فرد هستید، می تواند شانس ابتلا به بیماری مقاربتی را کاهش دهد.
4. اجتناب از محصولات حاوی مواد شیمیایی، مانند دوش و تامپون معطر می تواند خطر واکنش آلرژیک را کاهش دهد. بنابراین اگر چیزی را در واژن خود قرار می دهید (مانند تامپون یا دیافراگم)، دستورالعمل های مربوط به زمان برداشتن یا نحوه تمیز کردن آن را با حساسیت زیاد دنبال کنید.