حساسیت به سویا

حساسیت به سویا یک حساسیت غذایی رایج است. در بیشتر موارد حساسیت ها به سویا در دوران نوزادی با واکنش به شیر خشک نوزادان که مواد اولیه آن بر پایه سویا است شروع می شود. اگرچه در بیشتر کودکان حساسیت به سویا رفع می شود، اما برخی از آن ها حساسیتشان را حتی در دوران بزرگسالی خواهند داشت. علائم و نشانه های خفیف حساسیت به سویا شامل کهیر یا خارش در داخل و اطراف دهان است و گاهی در موارد نادر، حساسیت به سویا می تواند یک واکنش آلرژیک تهدید کننده زندگی (آنافیلاکسی) ایجاد کند. اگر والدین یا فرزندان آن ها نسبت به سویا واکنش نشان بدهند، باید سریعا به پزشک مراجعه کنند تا آزمایشات خاصی انجام شود و حساسیت به سویا در آن ها را تایید نماید. داشتن حساسیت به سویا به معنای اجتناب از مصرف محصولات حاوی سویا است که ممکن است مشکل باشد. بسیاری از غذاها، مانند محصولات گوشتی، محصولات نانوایی، شکلات و غلات صبحانه نیز ممکن است حاوی سویا باشند که باید در مصرف آن ها احتیاط نمود.

علائم ناشی از حساسیت به سویا چیست؟

اکثر افرادی که به سویا حساسیت دارند ممکن است از این مسئله ناراحت باشند، اما باید بدانید که حساسیت آن ها جدی نیست و به ندرت پیش می آید که واکنش آلرژیک به سویا بتواند خطرناک و حتی تهدید کننده زندگی باشد. علائم و نشانه های آلرژی غذایی معمولاً ظرف چند دقیقه تا چند ساعت پس از خوردن غذای حاوی آلرژن ظاهر می شود. علائم حساسیت به سویا می تواند شامل موارد زیر باشد:

• سوزن سوزن شدن در دهان
• کهیر، خارش، یا خارش و پوسته پوسته شدن پوست (اگزما)
• تورم لب ها، صورت، زبان و گلو یا سایر اعضای بدن
• خس خس سینه، آبریزش بینی یا مشکل در تنفس
• درد شکم، اسهال، تهوع یا استفراغ
• قرمزی پوست (گرگرفتگی)

بروز یک واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) نسبت به مصرف سویا در مبتلایان نادر است. این احتمال بیشتر در افرادی که آسم دارند یا به غذاهای دیگر به غیر از سویا مانند بادام زمینی حساسیت دارند، وجود دارد. آنافیلاکسی علائم و نشانه های شدیدتری را ایجاد می کند از جمله:

• مشکل در تنفس، ناشی از تورم گلو
• احساس شوک، با افت شدید فشار خون
• نبض زدن سریع
• سرگیجه، سبکی سر یا از دست دادن هوشیاری

زمان مراجعه به پزشک

اگر علائم حساسیت غذایی بلافاصله پس از خوردن غذای حاوی سویا مشاهده شد باید به پزشک عمومی یا پزشک متخصص در زمینه درمان آلرژی (متخصص آلرژی) مراجعه شود. در صورت بروز علائم یا نشانه های آنافیلاکسی مانند موارد زیر به دنبال درمان اورژانسی باشید:

1. مشکل در تنفس
2. نبض سریع و ضعیف
3. سرگیجه یا سبکی سر
4. آبریزش و ناتوانی در بلع
5. قرمزی و گرمای بدن (گرگرفتگی)

علل ابتلا به حساسیت به سویا چیست؟

۱. حساسیت سیستم ایمنی بدن:

واکنش های سیستم ایمنی بدن منجر به ایجاد حساسیت های غذایی می شود. طی حساسیت به سویا، سیستم ایمنی بدن پروتئین های خاصی از سویا را مضر تشخیص می دهد و باعث تولید آنتی بادی ایمونوگلوبولین E (IgE) به پروتئین سویا (آلرژن) می شود. در موارد بعدی مصرف سویا، این آنتی بادی ها، ایمونوگلوبولین سویا را تشخیص می دهند و به سیستم ایمنی بدن سیگنال می دهند که هیستامین و سایر مواد شیمیایی را در جریان خون فرد آزاد کند. هیستامین و سایر مواد شیمیایی بدن باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم و نشانه های آلرژیک می شوند. هیستامین تا حدی مسئول اکثر واکنش های آلرژیک از جمله آبریزش بینی، خارش چشم، خشکی گلو، بثورات و کهیر، تهوع، اسهال، مشکل تنفس و شوک آنافیلاکتیک است.

۲. سندرم انتروکولیت ناشی از پروتئین غذا (FPIES):

حساسیت غذایی همچنین می تواند باعث ایجاد حساسیت غذایی شود که با تاخیر مشخص می شوند. اگرچه هر غذایی می تواند حساسیت زا باشد، اما سویا یکی از رایج ترین مواد حساسیت زا در کودکان است. این واکنش ها معمولاً با استفراغ و اسهال نمایات می شوند، که در عرض چند ساعت (نه چند دقیقه) پس از خوردن سویا رخ می دهد. برخلاف برخی آلرژی های غذایی، FPIES معمولاً با گذشت زمان برطرف می شود مانند آلرژی های معمولی سویا، که با جلوگیری از واکنش، شامل اجتناب از مصرف غذاهای حاوی سویا رفع می شود.

عوامل خطر

عوامل خاصی ممکن است شما را بیشتر در معرض خطر ابتلا به حساسیت به سویا قرار دهند که از جمله آن ها می توان به موراد زیر اشاره نمود:

1. داشتن سابقه خانوادگی: در صورتی که آلرژی های دیگری مانند تب یونجه، آسم، کهیر یا اگزما در خانواده شما شایع باشد، بیشتر در معرض حساسیت به سویا یا غذاهای دیگر هستید.
2. سن: حساسیت به سویا بیشتر در کودکان، به ویژه کودکان نوپا و نوزادان شایع است.
3. داشتن آلرژی های دیگر: در برخی موارد، افرادی که به گندم، لوبیا (حبوبات)، شیر یا غذاهای دیگر حساسیت دارند ممکن است به سویا نیز واکنش آلرژیک نشان دهند. همچنین، افرادی که به سویا حساسیت دارند ممکن است نتایج آزمایشات نشان دهند که به حبوبات حساسیت دارند، اما می توانند بدون هیچ مشکلی آنها را بخورند. اگر علائم حساسیت به سویا را دارید، از غذاهای حاوی سویا اجتناب کنید.

پیشگیری از ابتلا به حساسیت سویا

به صراحت می گوییم که هیچ راهی برای جلوگیری از آلرژی غذایی وجود ندارد. اگر به تازگی بچه دار شده اید و شک دارید که به سویا حساسیت دارد یا خیر، به جای استفاده از شیر خشک تغذیه رسانی او را با شیر مادر انجام دهید. در حالت کلی اگر به سویا حساسیت دارید، تنها راه جلوگیری از واکنش، اجتناب از محصولات سویا است. همیشه نمی توان فهمید که کدام غذاها حاوی سویا هستند، زیرا سویا یک ماده غذایی رایج در بسیاری از خوراکی های موجود در بازار می باشد. توصیه می کنیم که برچسب مواد غذایی را با دقت بخوانید تا از مواد تشکیل دهنده آن مطلع شوید. سویا اغلب در غذاهای از جمله :

• کنسرو ماهی تن و گوشت
• محصولات پخته شده
• کراکر
• انرژی زاها
• کره بادام زمینی کم چرب
• و سوپ های کنسرو شده وجود دارد.

هر زمان که محصولی را خریداری می کنید برچسب مربوط به مواد تشکیل دهنده را بخوانید، زیرا مواد تشکیل دهنده آن ها ممکن است تغییر کنند. از نکات مهمی که باید بدانید این است که روغن سویای تصفیه شده ممکن است واکنشی در بدن فرد ایجاد نکند زیرا حاوی پروتئین سویا نیست. به طور مشابه، ممکن است نسبت به غذاهایی که حاوی لسیتین سویا هستند واکنش نشان ندهید. اما به طور کلی، اگر برچسبی حاوی کلمه "سویا" است توصیه می شود که از مصرف آن اجتناب گردد. محصولاتی که باید از آنها اجتناب کرد شامل موارد زیر است، اما محدود به همین مواد نمی شود:

1. شیر سویا، پنیر سویا، بستنی سویا و ماست سویا
2. آرد سویا
3. توفو
4. سس سویا و تماری
5. باقالی
6. روغن نباتی
7. صمغ سبزیجات و آب سبزیجات
8. نشاسته سبزیجات

علاوه بر سویا، کلمات دیگر بر روی برچسب مواد غذایی ممکن است نشان دهد که این محصول حاوی سویا است، از جمله:

1. گلیسین
2. پروتئین گیاهی هیدرولیز شده (HVP)
3. پروتئین گیاهی هیدرولیز شده
4. پروتئین گیاهی بافت دار (TVP)
5. مونو دی گلیسیرید
6. مونوسدیم گلوتامات (MSG)
7. طعم دهنده های مصنوعی
8. طعم دهنده های طبیعی

حساسیت به سویا چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک در مورد علائم شما یا فرزندتان سوال می کند و ممکن است معاینه فیزیکی را نیز انجام دهد. او ممکن است یک یا هر دو آزمایش زیر را توصیه کند:

1. تست پوست: پزشک متخصص پوست فرد را خراش می دهند و آن را در معرض مقادیر کمی از پروتئین های موجود در سویا قرار می دهند. اگر به سویا حساسیت داشته باشید، برآمدگی برجسته ای را در محل آزمایش روی پوست خواهید دید. 
2. آزمایش خون: آزمایش خون می تواند پاسخ سیستم ایمنی بدن به سویا را با اندازه گیری میزان آنتی بادی های خاص در جریان خون، که به آنتی بادی ایمونوگلوبولین E (IgE) معروف است، اندازه گیری کند.

درمان حساسیت به سویا چیست؟

تنها راه پیشگیری از واکنش آلرژیک اجتناب از مصرف پروتئین سویا است، با این حال برای درمان داروهای خاصی تولید شده است. داروهایی مانند آنتی هیستامین ها ممکن است علائم و نشانه های آلرژی جزئی سویا را کاهش دهند. مصرف آنتی هیستامین پس از قرار گرفتن در معرض سویا ممکن است واکنش شما را کنترل کرده و به تسکین ناراحتی کمک کند. آنتی هیستامین های بدون نسخه عبارتند از:

1. دیفن هیدرامین (بنادریل، داروی آلرژی کامل بانوفن)
2. کلرفنیرامین
3. ستیریزین 
4. لوراتادین 

با وجود تمام تلاش ها، ممکن است سویا را ناخودآگاه بخورید. اگر واکنش آلرژیک جدی دارید، ممکن است نیاز به تزریق اورژانسی اپی نفرین و مراجعه به اورژانس داشته باشید.

درمان های احتمالی حساسیت به سویا  در آینده

درمان های امیدوار کننده شامل ایمونوتراپی خوراکی (بلعیده شده) (OIT) و ایمونوتراپی زیر زبانی (زیر زبان) (SLIT) برای افزایش جلوگیری از حساسیت به غذاهایی هستند که باعث واکنش های آلرژیک می شوند اما تحقیقات بیشتری در مورد اثر بخشی آن ها و تقویتشان نیاز است.

درمان حساسیت به سویا با رعایت شیوه زندگی و انجام درمان های خانگی

اگر در معرض خطر واکنش شدید به سویا هستید یا دچار آن شده اید موارد زیر را در نظر بگیرید:

1. اپی نفرین تزریقی (EpiPen ، Auvi-Q) را همیشه با خود داشته باشید. اطمینان حاصل کنید که زمان و نحوه استفاده از اپی نفرین قابل حمل را می دانید.
2. از دستبند هشدار پزشکی استفاده کنید تا دیگران از حساسیت شما مطلع شوند.
3. در صورت بروز علائم آنافیلاکسی، مانند مشکل در تنفس یا نبض سریع یا ضعیف، با اورژانس تماس بگیرید یا به اورژانس بروید.
4. از مصرف خوراکی هایی که از مواد تشکیل دهنده آن اطلاعی ندارید اجتناب کنید.