بیماری عروق کوچک قلب

بیماری عروق کوچک (small vessel disease) بیماری  است که طی آن دیواره عروق کوچک قلب آسیب می بیند. این بیماری علائم و نشانه های بیماری قلبی مانند درد قفسه سینه (آنژین) را ایجاد می کند. این بیماری گاهی اوقات نیز ممکن است هیچ علامت خاصی از بیماری قلبی در فرد ایجاد نکند اما اغلب اوقات طی چکاپ ها، پزشک در عروق اصلی قلب باریک شدگی یا همان تنگی را تشخیص می دهد. بیماری عروق کوچک در زنان و افرادی که دیابت یا فشار خون دارند شایع تر است؛ این بیماری قابل درمان است اما تشخیص آن دشوار می باشد.

علائم بیماری small vessel disease چیست؟

علائم و نشانه های بیماری عروق کوچک عبارت هستند از:

1. آنژین: درد، فشردگی یا ناراحتی در قفسه سینه که ممکن است در طول فعالیت های روزانه و زمان استرس بدتر شود.
2. درد: احساس ناراحتی در بازوی چپ، فک، گردن، کمر یا شکم همراه با درد قفسه سینه
3. تنگی نفس
4. خستگی و کمبود انرژی

اگر تحت درمان بیماری عروق کرونر با آنژیوپلاستی و استنت قرار گرفته اید و علائم و نشانه های بیماریتان برطرف نشده است، ممکن است به بیماری عروق کوچک نیز مبتلا باشید.

زمان مراجعه به پزشک

اگر از درد قفسه سینه و سایر علائم و نشانه های دیگری که ذکر نشد (مانند تنگی نفس، عرق کردن، حالت تهوع، سرگیجه یا دردی که از قفسه سینه به یک یا هر دو بازو یا گردن شما سرایت می کند) رنج می برید به سرعت به یک پزشک یا مرکز درمانی مراجعه نمایید. تشخیص علائم ناشی از بیماری عروق کوچک دشوار است، به خصوص اگر درد قفسه سینه در فرد وجود نداشته باشد.

علل ایجاد بیماری عروق کوچک چیست؟

متخصصان گمان می کنند که علل بیماری عروق کوچک مواردی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، چاقی و دیابت باشد. این عوامل همچنین می توانند تاثیر برعکس روی عروق بگذارند و باعث گشاد شدن رگ ها نیز بشوند. در واقع عروق بزرگ قلب، در شرایطی که رسوبات چربی در شریان ها ایجاد می شود (آترواسکلروز)، تنگ یا مسدود می شوند. در بیماری عروق کوچک، آسیب به عروق کوچک بر توانایی آن ها در گسترش (اختلال عملکرد اندوتلیال) تأثیر می گذارد در نتیجه، قلب فرد به اندازه کافی خون غنی از اکسیژن را دریافت نمی کند.

عوامل خطر بیماری عروق کوچک

بیماری عروق کوچک در زنان شایع تر است. عوامل خطری که باعث بالا رفتن شانس ابتلا به این بیماری می شوند عبارت هستند از:

1. مصرف دخانیات
2. سطح کلسترول ناسالم در خون
3. فشار خون بالا
4. چاقی (شاخص توده بدنی ۳۰ یا بیشتر)
5. رژیم غذایی ناسالم
6. سبک زندگی غیر فعال یا کم فعال
7. دیابت
8. مقاومت به انسولین
9. کمبود استروژن در زنان
10. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
11. افزایش سن بیشتر از ۴۵ سال در مردان و بالاتر از ۵۵ سال در خانم ها
12. ابتلا به التهاب مزمن

مشخص نیست که چرا عوامل خطر مشابه، مانند چاقی یا شیوه زندگی غیر فعال باعث می شود برخی افراد به جای ابتلا به بیماری بزرگ شدن عروق کرونری، به بیماری عروق کوچک مبتلا شوند.

عوارض ناشی از بیماری عروق کوچک چه می تواند باشد؟

از آنجا که بیماری عروق کوچک می تواند پمپاژ خون به بقیه بدن را برای قلب سخت کند، این بیماری در صورت عدم درمان می تواند مشکلات جدی ایجاد نماید، برخی از این عوارض عبارت هستند از:

1. اسپاسم عروق کرونری قلب
2. حمله قلبی
3. نارسایی احتقانی قلب

جلوگیری از ابتلا به بیماری عروق کوچک امکان پذیر است؟

هیچ مطالعه و نتیجه ای در مورد پیشگیری از بیماری عروق کوچک وجود ندارد، اما به نظر می رسد که کنترل عوامل خطر اصلی بیماری مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا و چاقی می تواند در پیشگیری از این بیماری کمک کننده باشد. کارهایی که می توان انجام داد تا از خطر این بیماری در امان بود را می توانید در ادامه بخوانید:

1. سیگار نکشید یا از محصولات دخانیات دیگر استفاده نکنید: اگر سیگار می کشید بهتر است سریع تر آن را ترک کنید زیرا ترک انواع دخانیات در جلوگیری از این بیماری می تواند مفید باشد. در صورت مشکل در ترک سیگار با یک پزشک مشورت کنید.
2. از رژیم غذایی سالم برای قلب استفاده کنید: از رژیم غذایی سالم مناسب قلب استفاده کنید که شامل غلات کامل، گوشت بدون چربی، لبنیات کم چرب، میوه ها و سبزیجات است. نمک، شکر، الکل و چربی های اشباع و چربی های ترانس را محدود کنید.
3.  به طور منظم تمرین و ورزش کنید: ورزش منظم به بهبود عملکرد ماهیچه های قلب کمک می کند و جریان خون سالم را در رگ ها حفظ می کند. همچنین می تواند به فرد در دستیابی به حفظ وزن سالم و کنترل دیابت کمک کند و همچنین مانع افزایش کلسترول و فشار خون بالا شود و به این ترتیب از حمله قلبی جلوگیری می نماید. لازم نیست ورزش شدید یا حرفه ای را انجام داد. پیاده روی ۳۰ دقیقه در روز پنج روز در هفته می تواند سلامت فرد را بهبود بخشد و تضمین کند.
4. کلسترول خود را بررسی کنید: سطح کلسترول خون خود را به طور منظم از طریق آزمایش خون بررسی کنید. اگر سطح کلسترول "بد" یا همان LDL شما بالا باشد، پزشک می تواند تغییراتی در رژیم غذایی و داروهای شما تجویز کند تا به کاهش آن و حفظ سلامت قلب و عروق شما کمک کند.
5. فشار خون خود را کنترل کنید: بهتر است هر روز فشار خون خود را چک کنید. در صورت داشتن فشار خون بالا یا سابقه بیماری قلبی، ممکن است احتمال ابتلا به بیماری عروق کوچک بیشتر شود.
6. وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید: وزن اضافی قلب را تحت فشار قرار می دهد و می تواند باعث افزایش  کلسترول، فشار خون بالا و دیابت شود.
7. استرس را مدیریت کنید: راه های سالمی را برای به حداقل رساندن یا مقابله با رویدادهای استرس زا در زندگی خود بیابید. یوگا، مدیتیشن و گوش دادن به موسیقی می تواند به کاهش استرس کمک کند.
8. در صورت ابتلا به دیابت سطح قند خون را کنترل کنید: قند خون خود را در سطح طبیعی و استاندارد نگه دارید تا به کاهش عوارض ناشی از آن کمک کند. با یک پزشک متخصص غدد برای تعیین حد نرمال قند خون مشورت کنید.

بیماری عروق کوچک چگونه تشخیص داده می شود؟

از آنجا که بیماری بزرگ شدن عروق کرونر و بیماری عروق کوچک علائم و نشانه های یکسانی دارند، به احتمال زیاد پزشک ابتدا رگ های اصلی قلب را باید بررسی کند و اگر مشکلی مشاهده نشد، پزشک ممکن است احتمال ابتلا به بیماری عروق کوچک را گزارش نماید. در حالت کلی می توان از موارد زیر برای تشخیص بیماری عروق کوچک استفاده کرد:

1. معاینه فیزیکی و بررسی سابقه خانوادگی: پزشک از فرد در مورد سابقه پزشکی و سابقه خانوادگی بیماری قلبی سوال می پرسد و بهمعاینه فیزیکی می پردازد. در نهایت، پزشک احتمالاً درخواست بررسی سطح کلسترول و دیابت را می دهد.
2. تست استرس یا تست ورزش: در این تست فرد باید روی تردمیل یا دوچرخه ای ورزش کند که با سیم هایی به یک رایانه متصل است و حرکات قلب را ثبت و ضبط می کند. گاهی ممکن است به جای ورزش کردن، دارویی به فرد بیمار داده شود که ضربان قلب او را افزایش می دهد و اثری شبیه ورزش کردن را به قلب القا می نماید.
3. اکوکاردیوگرام: با استفاده از تصاویر سونوگرافی (اکوکاردیوگرام) یا با اسکن های تصویربرداری هسته ای از قلب فرد عکس گرفته می شود تا جریان خون به ماهیچه قلب او ارزیابی شود.
4. آنژیوگرافی کرونر: این آزمایش به پزشکان کمک می کند تعیین کنند که آیا عروق اصلی قلب فرد مسدود شده است یا خیر. برای این کار یک رنگ مایع از طریق کاتتر به عروق قلب بیمار تزریق می شود. این لوله بلند و نازک از طریق یک شریان (که معمولاً در کشاله ران است)، به شریان های تغذیه کننده قلب وارد می شود. همانطور که رنگ رگ های مورد نظر را پر می کنند، با تابش اشعه ایکس و فیلم بر روی مانیتور قابل مشاهده خواهند بود.
5. توموگرافی گسیل پوزیترون (PET): طی این آزمایش از رنگ رادیواکتیو و دارو استفاده می کنند. نتیجه این بررسی می تواند جریان خون قلب به سایر قسمت های بدن را نشان دهد. بعد از تزریق رنگ، بیمار در دستگاهی به شکل دونات دراز می کشد تا تصاویری از قلب او گرفته شود.
6. سی تی اسکن یا سی تی آنژیوگرافی (CTA): سی تی اسکن مجموعه ای از اشعه ایکس را که از زوایای مختلف گرفته شده است با پردازش رایانه ای ترکیب می کند تا تصاویر دقیق تری ایجاد نماید. در اسکن CTA از رنگ کنتراست تزریق شده (از طریق لاین در بازو یا دست) برای ارزیابی عروق خونی استفاده می شود.
7. MRI: طی MRI قلب، بیمار روی یک میز در داخل دستگاه لوله ای شکل که میدان مغناطیسی تولید می کند دراز می کشد. MRI تصاویری از قلب یبمار تولید می کند که پزشک را قادر می سازد انسدادهای احتمالی قلبی را مشاهده کند.

اگر پزشک بر اساس آزمایشات بالا نتواند انسداد را در عروق اصلی پیدا کند، ممکن است یک آزمایش اضافی برای بررسی انسداد در شریان های کوچکتر قلب را توصیه کند که عبارت است از:

آزمایش اختلال عملکرد اندوتلیال: اندوتلیوم لایه ای از سلول ها است که تمام رگ های خونی را پوشانده است. هنگامی که اندوتلیوم به خوبی وطیفه اش را انجام نمی دهد، رگ های خونی نمی توانند به درستی گسترش پیدا کنند. برای انجام آزمایش عملکرد اندوتلیال، یک کاتتر در یکی از شریان های کرونری وارد می کنند و سپس از طریق آن، یک سیم را عبور می دهند و یک دارو به شریان تزریق می شود که باعث کوچک شدن عروق می شود. در این حالت دریچه های قلب باز می شوند و سپس جریان خون در آن عروق اندازه گیری می شود. این آزمایش تهاجمی مطمئن ترین راه برای تشخیص بیماری عروق کوچک می باشد با این حال محققان در حال بررسی روش های غیرتهاجمی عملکرد اندوتلیال ها هستند.

درمان بیماری عروق کوچک با دارو

درمان بیماری عروق کوچک شامل داروهایی برای کنترل تنگی عروق خونی کوچک است که می تواند منجر به حمله قلبی شود و درد را تسکین دهد. پزشک ممکن است موارد زیر برای کنترل و درمان این بیماری تجویز کند:

1. نیتروگلیسیرین: قرص ها، اسپری ها و تکه های نیتروگلیسیرین می توانند به آرامش عروق کرونری و بهبود جریان خون کمک کنند و درد قفسه سینه را کاهش دهند.
2. مسدود کننده های بتا: این داروها مانند پروپرانولول (Inderal ، Innopran XL و ...) و بیسوپرولول، ضربان قلب را کند کرده و فشار خون فرد بیمار را کاهش می دهند.
3. مسدود کننده های کانال کلسیم: داروهایی مانند وراپامیل (ورلان، کالان و...) و دیلتیازم (کاردیزم، دیلتزاک و ...) ماهیچه های اطراف عروق کرونری قلب را شل کرده و باعث باز شدن عروق می شوند و همچنین جریان خون را به قلب افزایش می دهد. آن ها همچنین فشار خون بالا را کنترل می کنند.
4. استاتین ها: داروهایی مانند آتورواستاتین و سیمواستاتین به کاهش کلسترول کمک می کنند (کلسترول منجر به تنگ شدن عروق خونی می شود). استاتین ها همچنین به شل شدن رگ های خونی قلب و درمان آسیب عروق خونی کمک می نمایند.
5. مهار کننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE): داروهایی مانند بنازپریل  و لیزینوپریل به باز شدن رگ های خونی و کاهش فشار خون کمک می کنند.
6. مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs): داروهایی مانند آزیلسارتان و لوزارتان باعث شل شدن عروق خونی انسان می شوند که فشار خون نیز را پایین می آورد و قلب را برای پمپاژ خون آسان تر یاری می کند.
7. رانولازین (رانکسا): این دارو با تغییر سطح سدیم و کلسیم ، درد قفسه سینه را کاهش می دهد.
8. آسپرین: آسپرین می تواند التهاب را محدود کرده و از لخته شدن خون جلوگیری کند.

در صورت تشخیص بیماری عروق کوچک، باید به طور منظم برای معاینه به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک بسته به شدت علائم بیماری در شما تعیین می کند که هر چند وقت یکبار باید معاینه شوید.

درمان های جایگزین

از جمله مکمل های غذایی که می تواند برای افراد مبتلا به بیماری عروق کوچک مفید باشد، ال آرژنین است. این اسید آمینه که معمولاً توسط بدن برای متابولیسم پروتئین مورد استفاده قرار می گیرد، ممکن است با آرام سازی عروق خونی به درمان علائم بیماری عروق کوچک کمک کند. این درمان نباید در افرادی که قبلاً حمله قلبی داشته اند مورد استفاده قرار گیرد. قبل از افزودن این مکمل به داروهای خود، با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که با داروهای مصرفی شما تداخل ندارد.