توده های بیضه و درمان آن

توده های کیسه بیضه ممکن است در اثر تجمع مایعات، رشد بافت غیر طبیعی یا محتوای طبیعی کیسه بیضه باشد که متورم، ملتهب یا سخت شده است. توده های کیسه بیضه حتی اگر درد یا علائم دیگری ایجاد نکنند باید توسط پزشک معاینه شوند زیرا برخی از آن ها می توانند سرطانی باشند یا به دلیل بیماری دیگری که بر عملکرد و سلامت بیضه تأثیر می گذارد، ایجاد شوند. خودآزمایی و معاینات منظم پزشک از بیضه برای تشخیص سریع و درمان توده های بیضه بسیار حائز اهمیت می باشد.

علائم توده های مختلف بیضه 

علائم و نشانه های توده های بیضه بسته به نوع و میزان ناهنجاری متفاوت است و می تواند شامل موارد زیر باشد:

• احساس وجود یک توده غیر طبیعی و جدید
• درد ناگهانی در ناحیه بیضه
• احساس سنگینی در کیسه بیضه
• ایجاد دردی که در سراسر کشاله ران، شکم یا کمر منتشر می شود.
• نرم، متورم یا سفت شدن بیضه ها
• نرم، متورم یا سخت شدن اپیدیدیم (لوله ای نرم در بالا و پشت بیضه که اسپرم را ذخیره و حمل می کند)
• تورم در کیسه بیضه
• قرمز شدن پوست کیسه بیضه
• حالت تهوع یا استفراغ

اگر علت ایجاد توده در بیضه عفونت باشد، علائم و نشانه های آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب
• تکرر ادرار
• وجود چرک یا خون در ادرار

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

1. در صورت بروز درد ناگهانی در کیسه بیضه، فورا به پزشک یا یک مرکز درمانی مراجعه کنید. بعضی از بیماری ها برای جلوگیری از ایجاد عوارض و آسیب دائمی به بیضه به درمان سریع نیاز دارند.
2. اگر توده ای در کیسه بیضه خود مشاهده کردید، حتی اگر دردناک یا حساس نبود، یا علائم دیگری را در بیضه تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید.
3. برخی از توده های بیضه در کودکان بیشتر دیده می شود، به همین دلیل اگر کودک شما علائمی به نشانه وجود توده بیضه از خود نشان می دهد، اگر در مورد تکامل دستگاه تناسلی او نگران هستید یا بیضه او "نزول نیافته است" بهتر است در اسرع وقت به دکتر مراجعه کنید؛ زیرا که ممکن است در آینده در معرض خطر ابتلا به برخی توده های بیضه قرار بگیرد.

علت ایجاد توده در بیضه چیست؟

برخی از اختلالات و بیماری ها می توانند منجر به ایجاد توده های غیرطبیعی در کیسه بیضه شوند، از جمله:

1. سرطان بیضه: سرطان بیضه در واقع یک تومور حاوی بافت غیر طبیعی است که معمولاً می تواند به صورت یک توده بدون شکل در کیسه بیضه احساس شود. بعضی از مردان درد و تورم دارند، اما لازم است بدانید که بیشتر تومورها علائمی ایجاد نمی کنند، بنابراین توصیه می شود در صورت مشاهده توده جدید در کیسه بیضه به پزشک مراجعه کنید.
2. اسپرماتوسل: این توده همچنین با نام کیست اسپرماتیک یا کیست اپیدیدیمی نیز شناخته می شود. اسپرماتوسل یک کیسه پر از مایع و غیر سرطانی (خوش خیم) در کیسه بیضه است که در معمولاً بالای بیضه احساس می شود و دردی ایجاد "نمی کند".
3. اپیدیدیمیت: به معنای التهاب اپیدیدیم می باشد که ساختاری پیچ خورده در بالا و پشت بیضه است که اسپرم را ذخیره و حمل می کند. اپیدیدیمیت اغلب در اثر یک عفونت باکتریایی، از جمله عفونت های باکتریایی مقاربتی (STI)، مانند کلامیدیا ایجاد می شود. به ندرت پیش می آید که اپیدیدیمیت در اثر عفونت های ویروسی یا جریان غیر عادی ادرار به اپیدیدیم ایجاد شود.
4. بیماری ارکیت: به معنای التهاب "بیضه" است که معمولاً ناشی از عفونت ویروسی است (معمولاً ویروس ایجاد کننده اوریون). وقتی ارکیت در اثر عفونت باکتریایی به وجود بیاید، اپیدیدیم نیز ممکن است آلوده شود.
5. هیدروسل: هیدروسل وقتی اتفاق می افتد که مایعات اضافی در بین لایه های کیسه بیضه (کیسه ای که هر بیضه را احاطه می کند) وجود داشته باشد. به طور معمول، وجود مقدار کمی مایعات در این فضا طبیعی است، اما مایعات اضافی ناشی از هیدروسل معمولاً منجر به تورم بدون درد کیسه بیضه می شود. در نوزادان، هیدروسل معمولاً به این دلیل اتفاق می افتد که شکاف بین شکم و کیسه بیضه به درستی بسته نشده است؛ اما در بزرگسالان هیدروسل معمولاً به دلیل عدم تعادل در تولید یا جذب مایعات اتفاق می افتد که اغلب ناشی از وارد شدن آسیب یا عفونت در کیسه بیضه است.
6. هماتوسل: هماتوسل به معنای تجمع خون بین لایه های کیسه بیضه می باشد. آسیب های ترومایی، مانند وارد شدن ضربه مستقیم به بیضه، محتمل ترین علت آن است.
7. واریکوسل: این بیماری به معنای بزرگ شدن وریدهای داخل کیسه بیضه است که خونِ کم اکسیژن را از بیضه ها و اپیدیدیم خارج می کند. واریکوسل به دلیل تفاوت در نحوه گردش خون اتفاق می افتد و معمولا در بیضه سمت چپ بیشتر دیده می شود. این بیماری ممکن است باعث ناباروری شود.
8. فتق اینگوینال: فتق یا هِرنی، به بیرون زدگی یا خارج شدن هر عضو بدن، از محل اصلی خود گفته می‌ شود. فتق بیضه یا بالای آن را نیز "فتق اینگوینال" یا فتق مغبنی می نامند. در نوزادان، فتق مغبنی معمولاً به این دلیل اتفاق می افتد که مجرای شکم به کیسه بیضه در طی آن بسته نشده و یا تکامل نیافته است. فتق مغبنی ممکن است به صورت ایجاد توده ای در کیسه بیضه یا بالاتر از آن یعنی در کشاله ران ظاهر شود.
9. پیچش بیضه (تورشن بیضه): به معنای پیچ خوردگی عروق خونی، اعصاب و لوله ای است که اسپرم را از بیضه به آلت تناسلی منتقل می کند. این وضعیت دردناک، خون رسانی را به بیضه قطع می کند و اگر به موقع تشخیص داده نشود و تحت درمان قرار نگیرد، منجر به از بین رفتن بیضه می شود. در این وضعیت، بیضه فرد مبتلا ممکن است بزرگ و بالاتر از حد طبیعی باشد.

عوامل خطر در ایجاد توده بیضه

عواملی که خطر ایجاد توده بیضه را در افراد افزایش می دهند، بسته به ناهنجاری های کیسه بیضه متفاوت می باشد. عوامل خطر قابل توجه عبارت هستند از:

۱. بیضه نزول نکرده یا برگشت پذیر

در این صورت، بیضه ها در طی رشد جنین یا در اوایل نوزادی از شکم خارج نمی شود و به کیسه بیضه وارد نمی شود. بیضه برگشت پذیر به کیسه بیضه ای گفته می شود که نزول کرده اما می تواند در داخل شکم فرو رود. هر یک از این موارد ممکن است خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهند:

• فتق اینگوینال
• پیچش بیضه
• سرطان بیضه

۲. ناهنجاری های موجود در هنگام تولد

وجود ناهنجاری مادرزادی در بیضه ها، آلت تناسلی یا کلیه ها ممکن است خطر ایجاد توده بیضه و سرطان بیضه را در سنین بالا افزایش دهد.

۳. سابقه سرطان بیضه

اگر کسی سابقه ابتلای یک بیضه به سرطان را داشته باشد، در معرض خطر ابتلای بیضه دیگر به سرطان قرار دارد. داشتن پدر یا برادر مبتلا به سرطان بیضه نیز خطر دیگر مردان خانواده را افزایش می دهد.

عوارض ناشی از تشکیل توده در بیضه چه می تواند باشد؟

همه توده های بیضه منجر به عوارض طولانی مدت نمی شوند. با این حال هر توده ای که بر سلامت یا عملکرد بیضه تأثیر بگذارد می تواند منجر به موارد زیر شود:

• تأخیر یا رشد ضعیف در دوران بلوغ
• ناباروری

چگونه می توان تشخیص داد که در بیضه توده وجود دارد؟

پزشک به برخی از راهکارها برای تشخیص توده بیضه نیاز دارد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• معاینه بدنی: پزشک در حالی که آقا ایستاده و یا دراز کشیده است، کیسه بیضه، محتویات آن و نواحی اطراف کشاله ران را لمس خواهد کرد.
• ترانس لومیناسیون: به معنای تاباندن امواج نوری به کیسه بیضه است که می تواند اطلاعاتی در مورد اندازه، محل و آرایش توده بیضه اطلاعاتی را ارائه دهد.
• سونوگرافی بیضه : با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از اندام های داخلی بدن به دست می دهد. این آزمایش می تواند اطلاعات دقیقی در مورد اندازه، محل و شکل توده موجود در بیضه و همچنین وضعیت بیضه ها را ارائه دهد. سونوگرافی معمولاً برای تشخیص توده بیضه ضروری است.
• آزمایش ادرار: آزمایش نمونه ادرار می تواند عفونت های باکتریایی یا ویروسی یا وجود خون یا چرک در ادرار را تشخیص دهد.
• آزمایش خون: آزمایش نمونه خون نیز می تواند وجود یک عفونت باکتریایی یا ویروسی یا افزایش برخی از پروتئین های مرتبط با سرطان بیضه را تشخیص دهد.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT): اگر آزمایش های دیگر به نفع سرطان بیضه باشند، فرد احتمالاً تحت معاینه با اشعه ایکس (سی تی اسکن) از قفسه سینه، شکم و کشاله ران خود قرار خواهد گرفت تا مشخص شود که آیا سرطان به سایر بافت ها یا اندام ها گسترش یافته است یا خیر.

درمان انواع توده های بیضه

اکثر توده های تشکیل شده در کیسه بیضه به درمان های کم تهاجمی نیاز دارند یا اصلا بدون نیاز به درمان خاصی، بهبود می یابند. تعداد کمی از این توده ها به دارو درمانی یا اقدامات پزشکی جدی تر احتیاج دارند. برخی از رایج ترین درمان ها را در ادامه خواهیم خواند:

• درمان عفونت ها: توده های بیضه که ناشی از عفونت باکتریایی هستند، اکثرا با آنتی بیوتیک درمان می شوند. به عنوان مثال عفونت های ویروسی که باعث اپیدیدیمیت یا بیماری ارکیت می شوند معمولاً با داروهای آرام بخش، کمپرس یخ و داروی مسکن درمان می شوند.
• درمان توده های بیضه غیر سرطانی (خوش خیم): توده های خوش خیم بیضه ممکن است تحت درمان هی رایج و کم تهاجم قرار نگیرند و گاهی با جراحی برداشته، ترمیم یا تخلیه شوند. این تصمیمات درمانی به عواملی مانند اینکه توده چه علائمی را در کیسه بیضه ایجاد می کند بستگی دارد:
• • • باعث ناراحتی یا درد می شود.
    • خطر ابتلا به ناباروری را ایجاد یا افزایش می دهد.
    • آلوده می شود.
• سرطان بیضه: یک فوق تخصص درمان سرطان (آنکولوژیست) نوع درمان را بر اساس اینکه آیا سرطان در بیضه خلاصه شده یا به سایر بافت های بدن گسترش یافته است یا نه، تعیین می کند. سن و سلامت کلی بدن فرد بیمار نیز از عوامل موثر در انتخاب گزینه های درمانی برای سرطان بیضه است.
• ارکیکتومی اینگوینال رادیکال: این روش اصلی برای درمان سرطان بیضه است. برداشتن بیضه با جراحی، برای از بین بردن بیضه آسیب دیده و طناب اسپرماتیک آن از طریق ایجاد یک برش در کشاله ران صورت می گیرد. اگر سرطان به این نواحی نیز گسترش یافته باشد ممکن است غدد لنفاوی شکم نیز برداشته شوند.
• شیمی درمانی: این یک روش درمانی با داروهای مخصوص است که از مواد شیمیایی قدرتمند برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند.
• پرتو درمانی: در بعضی موارد ممکن است از پرتودرمانی برای از بین بردن بافت های باقی مانده  ناشی از برداشتن بیضه استفاده شود. در این نوع درمان از اشعه ایکس با دوز بالا یا سایر پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود.

نکته مهم:

باید توجه داشته باشید که بیشتر موارد سرطان بیضه قابل درمان هستند، اما رعایت نکات مراقبتی جهت جلوگیری از عودهای احتمالی لازم خواهد بود.