هیسترکتومی یا برداشتن رحم
هیسترکتومی رحم یک عمل جراحی است که برای برداشتن رحم خانم ها انجام می شود. جایی است که جنین در هنگام بارداری در آن رشد می کند. پوشش رحم منبع خون قاعدگی است. به دلایل زیادی ممکن است به برداشتن رحم نیاز باشد. از این جراحی می توان برای درمان تعدادی از بیماری های مزمن و همچنین انواع خاصی از سرطان ها و عفونت ها استفاده کرد. میزان برداشتن رحم بسته به دلیل اصلی، متفاوت است. در بیشتر موارد، کل رحم برداشته می شود. همچنین ممکن است پزشک در حین عمل تخمدان ها و لوله های رحمی را خارج کند که به آن هیسترکتومی توتال یا کامل گفته می شود. تخمدان ها اندام هایی هستند که استروژن و سایر هورمون های بدن خانم را تولید می کنند. لوله های رحمی نیز ساختارهایی هستند که تخمک را از تخمدان به رحم منتقل می نمایند. پس از عمل جراحی برداشتن رحم، دیگر دوره قاعدگی اتفاق نخواهد افتاد و همچنین خانم نمی تواند باردار شود.
علت هیسترکتومی
۱. سرطان رحم:
اگر خانمی مبتلا به سرطان زنان، مانند سرطان رحم یا دهانه رحم شود، عمل برداشتن رحم ممکن است بهترین گزینه درمانی برای او باشد. بسته به سرطان خاصی و پیشرفت آن، سایر گزینه های درمانی می تواند شامل پرتودرمانی یا شیمی درمانی باشد.
۲. فیبروم رحم:
هیسترکتومی تنها راه حل ثابت و نهایی برای حذف فیبروم است.فیبروم ها هومورنهای خوش خیم رحمی هستند که اغلب باعث خونریزی مداوم، کم خونی، درد لگن یا فشار مثانه می شوند. درمان های غیر جراحی فیبروم به سطح ناراحتی و اندازه تومور می تواند بستگی داشته باشد. بسیاری از زنان مبتلا به فیبروم حداقل علائم را دارند و نیازی به درمان ندارند.
۳. آندومتریوز:
در آندومتریوز، بافت پوشاننده داخل رحم (آندومتر) در خارج از رحم روی تخمدان ها، لوله های رحمی یا سایر اندام های لگن یا شکم رشد می کند. هنگامی که دارو یا جراحی محافظه کارانه و مراقبتی آندومتریوز را بهبود نمی بخشد، ممکن است به برداشتن رحم همراه با برداشتن تخمدان ها و لوله های رحم (سالپینگ اووفورکتومی دو طرفه) نیاز باشد.
۴. افتادگی رحم:
پایین آمدن رحم و فشار آوردن به واژن می تواند در اثر ضعیف شدن رباط ها و بافت ها اتفاق بیفتد. افتادگی رحم می تواند منجر به بی اختیاری ادرار، فشار لگنی یا مشکل در حرکات روده شود. برای درمان این شرایط ممکن است عمل جراحی رحم لازم باشد.
۵. خونریزی غیرطبیعی از واژن:
اگر پریودهای خانم در هر ماه شدید، نامنظم یا طولانی مدت باشد، و این خونریزی با روش های دیگر قابل کنترل نیست، عمل برداشتن رحم ممکن است تنها راه تسکین دهنده به حساب بیاید.
۶. درد مزمن لگن:
گاهی اوقات، جراحی آخرین چاره ضروری برای زنانی است که درد مزمن لگن را به وضوح در رحم خود احساس می کنند. با این حال، جراحی برداشتن رحم بسیاری از موارد درد لگنی را تسکین نمی دهد. بنابراین برداشتن غیر ضروری رحم ممکن است مشکلات جدیدی را برای خانم ایجاد کند. قبل از اقدام به چنین جراحی بزرگ و خاصی، باید با چندین پزشک مشکلات خود را طرح و ارزیابی کنید.
در آوردن رحم به توانایی باردار شدن خانم ها پایان می دهد. اگر آن ها فکر می کنند که می خواهند باردار شوند، باید از پزشک در مورد گزینه های جایگزین این جراحی مشورت بخواهند. در مورد سرطان، عمل برداشتن رحم ممکن است تنها گزینه درمانی موثر باشد. اما برای سایر شرایط از جمله فیبروم، آندومتریوز و افتادگی رحم می توان ابتدا درمان های کم تهاجمی را امتحان کرد.
انواع هیسترکتومی
چندین روش مختلف برای جراحی برداشتن رحم وجود دارد.
۱. هیسترکتومی جزئی یا partial
در حین جراحی برداشتن رحم جزئی، پزشک فقط بخشی از رحم خانم را برمی دارد. در این روش ممکن است دهانه رحم دست نخورده باقی بماند.
۲. هیسترکتومی کامل total
در حین جراحی برداشتن رحم، پزشک کل رحم را از جمله دهانه رحم خارج می کند. اگر دهانه رحم برداشته شود دیگر نیازی به انجام آزمایش پاپ اسمیر سالانه نخواهد بود. با این حال، خانم باید به معاینات منظم لگن ادامه دهد.
۳. هیسترکتومی و سالپینگو اووفورکتومی
در حین جراحی برداشتن رحم و سالپینگو اووفورکتومی، پزشک رحم را به همراه یکی یا هر دو تخمدان و لوله های رحمی خارج می کند. در صورت برداشته شدن هر دو تخمدان، ممکن است به درمان جایگزینی هورمونی نیاز باشد.
روش های عمل هیسترکتومی
این جراحی به صورت زیر می تواند انجام شود:
- هیسترکتومی شکمی یا آبدومینال
- هیسترکتومی واژینال
- هیسترکتومی واژینال لاپاراسکوپی
- هیسترکتومی MIP
عوارض ناشی از هیسترکتومی
بیشتر افرادی که تحت عمل جراحی برداشتن رحم قرار می گیرند ، از نظر جراحی هیچ مشکل جدی و عارضه ای ندارند. با این وجود، خارج کردن رحم یک جراحی بزرگ است و بدون خطر نیست. خطرات مرتبط با هیسترکتومی شامل موارد زیر است:
- لخته شدن خون
- عفونت واژن
- عفونت در ناحیه باز شده شکم (در هیسترکتومی شکمی)
- عفونت در محل بخیه (هیسترکتومی شکمی)
- خون ریزی بیش از حد
- واکنش نامطلوب به بیهوشی
- آسیب به رگ های خونی: ممکن است حین عمل به رگ های خونی اطراف ناحیه جراحی آسیب وارد شود.
- آسیب به دستگاه ادراری و مثانه: گاهی ممکن است به علت نزدیک بودن مثانه و دستگاه ادراری به رحم، مشکلاتی از قبیل آسیب دیدگی این اندام ها به وجود بیاید.
- آسیب به راست روده یا سایر ساختارهای لگن در حین جراحی: که ممکن است نیاز به ترمیم جراحی بیشتر داشته باشد
- شروع علائم یائسگی: حتی اگر تخمدان ها برداشته نشوند، علائم یائسگی به مرور شروع خواهند شد.
- بی اختیاری ادرار: گاهی در اثر افتادگی رحم یا فیستول ممکن است خانم پس از عمل دچار بی اختیاری ادراری شود.
- افتادگی واژن (بخشی از واژن که از بدن خارج می شود)
- تشکیل فیستول واژن: طی این اتفاق یک اتصال غیرطبیعی بین واژن و مثانه یا راست روده ایجاد می شود.
- درد مزمن: طبیعتا در اثر خروج یک اندام از بدن و خونریزی و ... درد نیز تا چند روز همراه با بیمار خواهد بود.
- به ندرت، مرگ: در موارد بسیار نادر ممکن است خانم حین این عمل جراحی جان خود را از دست بدهد.
- بستری شدن در بیمارستان: هیسترکتومی شکمی معمولاً به یک تا دو روز بستری در بیمارستان نیاز دارد. برخی افراد ممکن است طولانی تر بستری شوند.
- خونریزی شدید واژینال: برای مقابله با خونریزی واژن و ترشحات بعد از عمل باید از پد بهداشتی استفاده نمود. تخلیه خون از واژن برای چندین روز تا چند هفته پس از جراحی برداشتن رحم طبیعی است.
- باقی ماندن جای برش جراحی: برش شکمی نیز به تدریج بهبود می یابد. اما یک زخم قابل مشاهده بر روی شکم فرد باقی خواهد ماند.
چه انتظاراتی بعد از جراحی برداشتن رحم می توان داشت؟
پس از جراحی برداشتن رحم، اگر تخمدان ها نیز برداشته شوند، یائسگی شروع خواهد شد. اگر تخمدان ها برداشته نشوند، ممکن است خانم در سن کمتر از سن طبیعی دچار یائسگی شود. به اکثر خانم ها توصیه می شود که به مدت شش هفته پس از عمل جراحی رحم، از رابطه جنسی خودداری کنند و از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز نمایند. پس از جراحی برداشتن رحم، اکثر افراد مورد بررسی اظهار داشتند که احساس می کنند این عمل در بهبود یا درمان مشکل اصلی آن ها موفقیت آمیز بوده است (به عنوان مثال درد یا داشتن پریودهای سنگین).
