سونوگرافی بیضه ؛ مراحل و نتایج آن

سونوگرافی بیضه روشی کم خطر و آزمایشی تشخیصی است که از بیضه‌‌ها و بافت‌‌های اطراف کیسه بیضه تصویر برداری می‌‌کند و اسکن اولتراسوند نیز نامیده می‌‌شود. دو بیضه اندام‌‌های اولیه‌‌ی تولید مثل مردانه هستند. آنها اسپرم و هورمون جنسی مردانه که تستوسترون نامیده می‌‌شود را تولید می‌‌کنند. بیضه‌‌ها در کیسه بیضه قرار دارند که خود کیسه‌‌ی بیضه کیسه‌‌ای گوشتی و متشکل از بافت است که در زیر آلت تناسلی آویزان می-باشد.

سونوگرافی بیضه روشی ایمن، بدون درد و غیر تهاجمی است. حدود ۲۰ الی ۳۰ دقیقه طول می کشد. در طی این روش امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر از اندام‌‌های داخلی بدن مورد استفاده قرار می‌‌گیرند. در سونوگرافی از یک مبدل یا پروب استفاده شده و دستگاه سونوگرافی انرژی را از یک فرم به فرم دیگر تبدیل می‌‌کند. در طی حرکات رفت و برگشتی امواج صوتی به اندام هدف ساطع می‌‌شود و مبدل پژواک این امواج صوتی را دریافت و به شکل تصویر روی مانیتور نشان می‌‌دهد. بافت طبیعی و غیر طبیعی پژواک‌‌های متفاوتی ساطع می‌‌کنند که رادیولوژیست با بررسی و تفکیک آنها می‌‌تواند در تشخیص بختر شرایط خوش خیم مانند مجموعه مایعات در اطراف بیضه با یک توده جامد که می‌‌تواند توموری بدخیم باشد تمایز قائل شود. بطور کلی سونوگرافی بیضه برای تشخیص طیف وسیعی از مسائل پزشکی مانند پیچش بیضه، سرطان بیضه و اپیدیدیمیت استفاده می‌‌شود.

چه زمانی به سونوگرافی بیضه نیاز است؟

از سونوگرافی بیضه برای بررسی طیف وسیعی از مشکلات بیضه استفاده می‌‌شود. اگر فردی دچار آسیب، درد یا تورم در بیضه‌‌ها یا اطراف آن باشد، ممکن است سونوگرافی بیضه توصیه شود. سونوگرافی یک روش تصویربرداری اولیه است که برای مشاهده و تشخیص ناهنجاری در بیضه استفاده می‌‌شود. پزشک ممکن است سونوگرافی بیضه را به دلایل مختلفی درخواست بدهد که می‌‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱.  بررسی شرایط توده درون بیضه که آیا به شکل جامد بوده و نشان دهنده تومور است و یا پر از مایع بوده و یک کیست را نشان می‌‌دهد.

درواقع در پی شک پزشک به سرطان بیضه یکی از اولین آزمایشاتی که درخواست می‌‌شود، سونوگرافی خواهد بود. تصاویر می‌‌تواند به پزشک برای ارزیابی اندازه و محل توده کمک کند.

۲. بررسی نتیجه‌‌ی ضربه به کیسه‌‌ی بیضه

۳. ارزیابی بیضه از نظر پیچش احتمالی که آیا بیضه پیچ خورده است یا خیر.

پیچ خوردگی بیضه وضعیتی جدی و بسیار دردناک است که نیاز به مراقبت‌‌های فوری پزشکی دارد. این اتفاق زمانی رخ می‌‌دهد که طناب اسپرماتیک که خون را به بیضه می‌‌رساند پیچ خورده باشد. اگر پیچ خوردگی بیضه بلافاصله درمان نشود، خون رسانی می‌‌تواند قطع شده و باعث از بین رفتن بافت بیضه شود. و اغلب برای جلوگیری از آسیب بیشتر جراحی لازم است. به همین دلیل در صورت داشتن درد بیضه شدید بدون دلیل مشخص مراجعه‌‌ی فوری فرد به پزشک ضروری خواهد بود.

۴. شناسایی منبع درد یا تورم در بیضه‌‌ها

۵. اپیدیدیمیت

اپیدیدیمیت التهاب اپیدیدیم است که لوله‌‌ای کاملا پیچیده در پشت بیضه است که وظیفه‌‌ی ذخیره و حمل اسپرم را دارد. التهاب اپیدیدیم می‌‌تواند باعث تجمع مایعات در اطراف بیضه و در نتیجه ایجاد یک توده یا تورم شود. اپیدیدیمیت به طور معمول در اثر عفونت ایجاد می‌‌گردد.

۶. شناسایی و بررسی واریکوسل‌‌ها که وریدهای اسپرماتیک واریسی هستند.

۷. بررسی علل ناباروری

بیضه‌‌ها اسپرم را تولید و ذخیره می‌‌کنند. مشکلات موثر بر بیضه‌‌ها از جمله عفونت، آسیب و... گاهی اوقات باعث ناباروری مردان می‌‌شود.

۸. یافتن محل بیضه نزول نکرده

این بیماری عارضه‌‌ای شایع در مردان جوان است. در طی رشد جنین، به طور طبیعی بیضه‌‌ها باید از داخل شکم به سمت پایین حرکت کنند تا در نهایت در خارج از بدن در کیسه بیضه قرار بگیرند. این اتفاق معمولا قبل از تولد رخ می‌‌دهد اما ممکن است تا ۶ ماه پس از تولد نیز طول بکشد. اگر تا شش ماهگی بیضه نزول نکنند مشورت با متخصص بسیار لازم خواهد بود. در بعضی از افراد این موضوع نیازمند عمل جراحی بسیار ساده‌‌ای است که در طی آن بیضه‌‌ها به پایین کشیده خواهند شد.

خطرات ناشی از سونوگرافی بیضه چیست؟

سونوگرافی بیضه فرد را در معرض هیچ‌‌گونه خطری که منجر به مشکل در شرایط سلامت شود قرار نمی‌‌دهد. در طی این روش هیچ‌‌گونه اشعه‌‌ای وجود ندارد و این موضوع سونوگرافی را نسبت به سایر اشکال کم خطرتر می‌‌کند اما با این حال اگر مشکلات خاصی در بیضه وجود داشته باشد مانند پیچش بیضه یا عفونت امکان دارد در طول انجام سونوگرافی احساس درد یا ناراحتی داشته باشد.

آمادگی‌‌های لازم برای سونوگرافی بیضه

به طور معمول هیچ آماده سازی خاصی برای سونوگرافی بیضه لازم نیست و قبل از انجام آزمایش نیازی به رعایت هیچ محدودیت غذایی خاص، روزانه داری یا مثانه پر نیست. لازم به ذکر است که گرچه به ندرت در سونوگرافی بیضه نیاز به قطع دارو وجود دارد اما درباره‌‌ی مصرف هر داروی تجویز شده یا بدون نسخه با پزشک مشورت کنید.

سونوگرافی بیضه چگونه انجام می‌‌شود؟

سونوگرافی بیضه معمولا یک عمل سرپایی بوده و در بخش رادیولوژی بیمارستان یا در مطب پزشک انجام می‌‌شود. به طور معمول این سونوگرافی حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌‌کشد که شامل مراحل زیر است.

پژواک سونوگرافی می‌‌تواند تصاویر ثابت یا متحرک را در زمان واقعی نشان بدهد. داده های حاصل از تصاویر متحرک در بررسی جریان خون ورودی و خروجی بیضه‌‌ها مفید است. هر بیضه توسط یک طناب اسپرماتیک به بدن متصل می‌‌شود. این لوله شامل رگ و سیاهرگ بوده و شامل مجرای منی است که اسپرم را از بیضه‌‌ها به مجرای ادرار منتقل می‌‌کند. پزشک می‌‌تواند با بررسی جریان خون در بیضه‌‌ها باریک شدن یا انسداد را ارزیابی کند که امکان تداخل آن با جریان اسپرم و به دنبال آن ایجاد مانعی برای باروری وجود دارد.

آماده سازی

ممکن است لازم باشد لباس بیمارستان را بپوشید. معمولا هم داروهای آرام بخش، بی‌‌هوشی یا داروهای بی‌‌حس کننده موضعی دریافت نخواهید کرد.

موقعیت

با پاهای باز به پشت دراز کشیده و تکنسین سونوگرافی ممکن است حوله‌‌ای را زیر کیسه بیضه قرار دهد تا آن را بالا نگه دارد. آنها ممکن است نوارهایی را از طریق ران و زیر کیسه‌‌ی بیضه به همین منظور مورد استفاده قرار بدهند. در طول این عمل باید فرد کاملا در وضعیت دراز کشیده باقی بماند.

روش تصویر برداری

تکنسین یک ژل گرم و مبتنی بر آب را به بیضه می‌‌زند. این ژل به مبدل اجازه می‌‌دهد تا روی بدن سر بخورد و همچنین هدایت امواج صوتی را تسهیل می‌‌کند. تکنسین مبدل را به اطراف کیسه بیضه سر داده و با حرکت عقب و جلو تصویر برداری را انجام می‌‌دهد. هنگامی که تکنسین مبدل را به بدن فرد فشار می‌‌دهد ممکن است با کمی احساس فشار همراه باشد و همچنین در صورتی که در ناحیه‌‌ای خاص مشکلی غیر طبیعی یا حساسیتی وجود داشته باشد احتمال احساس ناراحتی بیشتر نیز وجود دارد. تکنسین مبدل را از زوایای مختلف در برابر بدن قرار خواهد داد تا در نهایت نتیجه‌‌ی سونوگرافی حاصل شود. 

بعد از سونوگرافی

بعد از عمل سونوگرافی تکنسین ژل را از بدن فرد پاک می‌‌کند. و بعد از تمام شدن سونوگرافی از سرگیری فعالیت‌‌های عادی و رژیم غذایی معمول بلا مانع خواهد بود و زمان نقاهت یا بهبودی تعریف نمی‌‌شود.

نتایج سونوگرافی چه معنایی می‌‌دهد؟

رادیولوژیست تصاویر به دست آمده در طول سونوگرافی بیضه را تجزیه و تحلیل کرده و سپس گزارشی را با جزئیات نتایج آزمایش برای ارائه به پزشک ارائه می‌‌دهد. اگر یافته‌‌های غیرطبیعی در سونوگرافی وجود داشته باشد ممکن است نشانگری برای موارد زیر باشد:

• عفونت در بیضه
• کیست خوش خیم
• پیچ خوردگی بیضه، که یک طناب اسپرماتیک پیچ خورده است و جریان خون را در بیضه شما محدود می‌‌کند.
• تومور بیضه
• هیدروسل، که مجموعه‌‌ی خوش خیم مایعات اطراف بیضه شماست.
• اسپرماتوسل، که کیستی پر از مایع در مجاری بیضه است.
• • واریکوسل، که وریدی بزرگ شده در طناب اسپرماتیک بیضه می‌‌باشد.

بسته به نتیجه‌‌ی سونوگرافی یک پزشک ممکن است توصیه به انجام آزمایشات پزشکی تکمیلی کند. 

جمع بندی

معاینه سونوگرافی یک روش ایمن و موثر برای ایجاد تصویری از آنچه در بدن می‌‌گذرد می‌‌باشد. در طی این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری از بیضه‌‌ها و بافت اطراف آن استفاده می‌‌شود. سونوگرافی بیضه باید اطلاعات واضح تری از مشکلی که در بیضه وجود دارد را نشان بدهد و این موضوع به پزشک این امکان را خواهد داد تا در صورت لزوم درمان لازم را ارائه کند.