چسبندگی رحم یا سندرم آشرمن چیست؟
سندروم آشرمن یا چسبندگی رحم یک مشکل اکتسابی است که به وجود بافت اسکار (یا همان چسبندگی) در رحم گفته می شود. این بافت اسکار باعث می شود دیواره‌های رحم به هم بچسبد و اندازه رحم را کاهش دهد. علائم این بیماری شامل کاهش خون ریزی یا عدم خون ریزی در سیکل قاعدگی و بروز مشکل در بارداری است. زنانی که چندین عمل سقط جنین انجام داده‌اند، ممکن است بیشتر در معرض این بیماری قرار بگیرند.
سندرم آشرمن یک بیماری نادر محسوب می شود. برخی تحقیقات تخمین می زنند، تقریباً در ۲۰٪ از زنانی که بعد از زایمان دچار عوارض حاملگی مانند اتساع و کورتاژ بقایای بارداری شده اند، چسبندگی رحم پیدا می کنند.
ممکن است کورتاژ را برای برداشت بافت اضافی انجام دهند و پس از کورتاژ، بافت‌های رحم به طور غیرطبیعی به هم بچسبند.
همچنین ممکن است فیبروز، ضخیم شدن و اسکاری شدن بافت‌ها نیز اتفاق بیفتد. بسته به میزان گستردگی و شدت اسکاری شدن بافت‌ها، سندروم آشرمن ممکن است به دلیل سقط جنین، ناباروری، درد ناشی از خون باقیمانده و عوارض دیگر ناشی از زایمان نیز ایجاد شود.
در حالی که کورتاژ دلیل اصلی ابتلا به سندرم آشرمن است اما استفاده از ابزارهای داخل رحمی نیز ممکن است باعث ایجاد بافت‌های اسکار در رحم شوند.
علائم چسبندگی رحم یا سندرم آشرمن
- داشتن قاعدگی های بسیار سبک، با خون ریزی کم (هیپومنوره)
- اتفاق نیفتادن پریود (آمنوره)
- گرفتگی عضلات یا درد شدید
- عدم بارداری یا عدم توانایی نگهداری از جنین
- برخی از خانم های مبتلا به این سندروم نیز هیچ علامتی ندارند و برخی دیگر دوره های عادی قاعدگی را تجربه می کنند.
علل ایجاد چسبندگی رحم
- جای زخمی که در اثر عمل جراحی در رحم مانند کورتاژ به وجود می آید. (این اتفاق علت بیش از ۹۰٪ ازچسبندگی های رحم است.)
- جای زخم بعد از عمل سزارین یا آثار بخیه هایی که برای جلوگیری از خون ریزی استفاده می شود
- آندومتریوز
- عفونت اندامهای تولید مثلی
- پرتودرمانی
تشخیص سندرم اشرمن یا چسبندگی رحم
۱- معاینه با وسایل مخصوص
پزشک شما سابقه پزشکی‌تان را می پرسد و معاینه جسمی را انجام خواهد داد. چسبندگی با معاینه فیزیکی و معمولی پیدا نمی شود. اگر وسیله‌ی مخصوص معاینه قادر به ورود به دهانه رحم نباشد، می تواند نشانه‌ای از انسداد رحمی و ایجاد چسبندگی باشد.
۲- آزمایشات هورمونی:
همچنین پزشک شما ممکن است آزمایش‌های هورمونی را برای رد مشکلات غدد درون ریز تجویز کند، یا ممکن است از داروهای هورمونی کمک بگیرد تا بتواند خونریزی رحمی را القا کند.
۳- سونو هیستروسالپنژوگرافی:
گزینه دیگر سونوگرافی تزریقی است که به آن هیستروسونوگرافی یا سونوگرافی رحم نیز گفته می شود. در این روش از محلول نمکی استفاده می شود که با تزریق آن رابه داخل رحم جاری می کنند تا ناحیه مذکور برای تصویربرداری شفاف‌تر و با کیفیت‌تر باشد. هیستروسالپنژوگرافی ترکیبی از پرتونگاری و رادیواکتیو است. مواد رادیواکتیو در رحم و لوله‌های رحمی قرار داده می‌شوند تا هر نوع ضخامت یا انسدادی را نشان دهند.
۴- هیستروسکوپی:
بهترین روش برای تشخیص سندرم اشرمن هیستروسکوپی است. این روش به پزشک اجازه می دهد تا یک تلسکوپ و دوربین را به درون رحم بفرستد تا کل حفره رحم را ببیند.
۵- سونوگرافی ترانس واژینال:
یک سونوگرافی از محدوده لگن است که برای بررسی حفره رحم انجام میشود.
درمان چسبندگی رحم
هدف از درمان چسبندگی رحم برگشتن مجدد رحم به اندازه و شکل طبیعی خود است. می‌توان با استفاده از روش هیستروسکوپی و با ایجاد برش بسیار کوچک توسط قیچی در ناحیه‌ای که چسبیده شده است، و استفاده از لیزر یا انواع دیگر از ابزارهایی مخصوص، چسبندگی رحم را درمان کرد. ممکن است برای تاثیر بیشتر درمان، از بیش از یک روش استفاده نمود. همچنین پس از انجام عمل، پزشک می تواند داروهایی هورمونی تجویز کند تا به بدن برای ترمیم رحم کمک کند. این کار کمک می کند تا به پریود طبیعی سابق خود برگدید.
اولین مرحله درمان چسبندگی رحم، از بین بردن بافتی است که باعث ایجاد چسبندگی شده، همچنین باز کردن دهانه رحم و لوله‌های فالوپ در رحم می باشد.
در مرحله دوم درمان، پزشک سعی می کند با اتخاذ تدابیر خاصی، از بروز مجدد یا عود این مشکل جلوگیری نماید.
برخی از این روش‌ها عبارتند از:
- استروژن خوراکی
- نمونه برداری از بافت داخلی رحم
- سونوگرافی ترنس واژینال
- هیستروسکوپی مجدد
- بالون‌های رحمی
پیشگیری از چسبندگی رحم یا سندروم آشرمن
برخی محققان تصور می کنند زنانی که سابقه جراحی رحمی دارند و یا متحمل صدماتی به رحمشان هستند، نیز باید از هورمون درمانی یا جداسازی مکانیکی دیواره های رحمی بعد از عمل خود برای جلوگیری از چسبندگی استفاده کنند. این بدان معنی است که یک وسیله مخصوص را برای مدت زمان مشخصی در رحم می گذارند تا بتواند شروع چسبندگی بافت‌های داخلی رحم را متوقف کند. قبل از اقدام به باردار شدن، ممکن است به خانم‌هایی که تحت عمل جراحی رحم قرار گرفته اند، توصیه شود که تصویر برداری رحمی انجام دهند تا مشخص شود که آیا علائمی از چسبندگی در رحم آن ها وجود دارد خیر؟
علاوه بر این، تحقیقات نشان داده اند که زمان کورتاژ می تواند تاثیر چشمگیری در تشکیل چسبندگی داشته باشد. به عنوان مثال، اگر کورتاژ بعد از دو تا چهار هفته پس از زایمان انجام شود، چسبندگی بیشتر اتفاق می افتد.
چشم انداز درمان سندرم اشرمن چیست؟
بعد از درمان، هنگامی که رحم به شکل و اندازه صحیح خود باز گردد، باید مشکلات قاعدگی برطرف شود. تا اگر آن خانم تمایل به بارداری دارد، بتواند به این هدف خود بدون رویارویی با مشکل خاصی برسد.
